10. เมณฺฑกเสฏฺฐิวตฺถุ

สุทสฺสํ วชฺชนฺติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา ภทฺทิยนครํ นิสฺสาย ชาติยาวเน วิหรนฺโต เมณฺฑกเสฏฺฐิํ อารพฺภ กเถสิฯ

สตฺถา กิร องฺคุตฺตราเปสุ จาริกํ จรนฺโต เมณฺฑกเสฏฺฐิโน จ, ภริยาย จสฺส จนฺทปทุมาย, ปุตฺตสฺส จ ธนญฺจยเสฏฺฐิโน, สุณิสาย จ สุมนเทวิยา, นตฺตาย จสฺส วิสาขาย, ทาสสฺส จ ปุณฺณสฺสาติ อิเมสํ โสตาปตฺติผลูปนิสฺสยํ ทิสฺวา ภทฺทิยนครํ คนฺตฺวา ชาติยาวเน วิหาสิฯ เมณฺฑกเสฏฺฐิ สตฺถุ อาคมนํ อสฺโสสิฯ กสฺมา ปเนส เมณฺฑกเสฏฺฐิ นาม ชาโตติ? ตสฺส กิร ปจฺฉิมเคเห อฏฺฐกรีสมตฺเต ฐาเน หตฺถิอสฺสอุสภปมาณา สุวณฺณเมณฺฑกา ปถวิํ ภินฺทิตฺวา ปิฏฺฐิยา ปิฏฺฐิํ ปหรมานา อุฏฺฐหิํสุฯ เตสํ มุเขสุ ปญฺจวณฺณานํ สุตฺตานํ เคณฺฑุกา ปกฺขิตฺตา โหนฺติฯ สปฺปิเตลมธุผาณิตาทีหิ วา วตฺถจฺฉาทนหิรญฺญสุวณฺณาทีหิ วา อตฺเถ สติ เตสํ มุขโต เคณฺฑุเก อปเนนฺติ, เอกสฺสาปิ เมณฺฑกสฺส มุขโต ชมฺพุทีปวาสีนํ ปโหนกํ สปฺปิเตลมธุผาณิตวตฺถจฺฉาทนหิรญฺญสุวณฺณํ นิกฺขมติฯ ตโต ปฏฺฐาย เมณฺฑกเสฏฺฐีติ ปญฺญายิฯ

กิํ ปนสฺส ปุพฺพกมฺมนฺติ? วิปสฺสีพุทฺธกาเล กิร เอส อวโรชสฺส นาม กุฏุมฺพิกสฺส ภาคิเนยฺโย มาตุเลน สมานนาโม อวโรโช นาม อโหสิฯ อถสฺส มาตุโล สตฺถุ คนฺธกุฏิํ กาตุํ อารภิฯ โส ตสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา, ‘‘มาตุล, อุโภปิ สเหว กโรมา’’ติ วตฺวา ‘‘อหํ อญฺเญหิ สทฺธิํ อสาธารณํ กตฺวา เอกโกว กริสฺสามี’’ติ เตน ปน ปฏิกฺขิตฺตกาเล ‘‘อิมสฺมิํ ฐาเน คนฺธกุฏิยา กตาย อิมสฺมิํ นาม ฐาเน กุญฺชรสาลํ นาม ลทฺธุํ วฏฺฏตี’’ติ จินฺเตตฺวา อรญฺญโต ทพฺพสมฺภาเร อาหราเปตฺวา เอกํ ถมฺภํ สุวณฺณขจิตํ, เอกํ รชตขจิตํ, เอกํ มณิขจิตํ, เอกํ สตฺตรตนขจิตนฺติ เอวํ ตุลาสงฺฆาตทฺวารกวาฏวาตปานโคปานสีฉทนิฏฺฐกา สพฺพาปิ สุวณฺณาทิขจิตาว กาเรตฺวา คนฺธกุฏิยา สมฺมุขฏฺฐาเน ตถาคตสฺส สตฺตรตนมยํ กุญฺชรสาลํ กาเรสิฯ ตสฺสา อุปริ ฆนรตฺตสุวณฺณมยา กมฺพลา ปวาฬมยา สิขรถูปิกาโย อเหสุํฯ