มนุสฺสา ปาโตว ‘‘เจติยํ วนฺทิสฺสาม, มาลาปูชํ กริสฺสามา’’ติ อาคตา ตํ ทิสฺวา ‘‘อยํ วิหาโร อิมํ ทหรํ นิสฺสาย ปฏิชคฺคนํ ลภติ, อิมํ มา ปมชฺชิตฺถา’’ติ วตฺวา ตสฺส ทาตพฺพํ มญฺญนฺติฯ เอวรูเปน ปกฺขนฺทินาปิ สุชีวํฯ ปคพฺเภนาติ กายปาคพฺภิยาทีหิ สมนฺนาคเตนฯ สํกิลิฏฺเฐน ชีวิตนฺติ เอวํ ชีวิกํ กปฺเปตฺวา ชีวนฺเตน หิ ปุคฺคเลน สํกิลิฏฺเฐน หุตฺวา ชีวิตํ นาม โหติ, ตํ ทุชฺชีวิตํ ปาปเมวาติ อตฺโถฯ

หิรีมตา จาติ หิโรตฺตปฺปสมฺปนฺเนน ปุคฺคเลน ทุชฺชีวํฯ โส หิ อมาตาทโยว ‘‘มาตา เม’’ติอาทีนิ อวตฺวา อธมฺมิเก ปจฺจเย คูถํ วิย ชิคุจฺฉนฺโต ธมฺเมน สเมน ปริเยสนฺโต สปทานํ ปิณฺฑาย จริตฺวา ชีวิกํ กปฺเปนฺโต ลูขํ ชีวิกํ ชีวตีติ อตฺโถฯ สุจิคเวสินาติ สุจีนิ กายกมฺมาทีนิ คเวสนฺเตนฯ อลีเนนาติ ชีวิตวุตฺติมนลฺลีเนนฯ สุทฺธาชีเวน ปสฺสตาติ เอวรูโป หิ ปุคฺคโล สุทฺธาชีโว นาม โหติฯ เตน เอวํ สุทฺธาชีเวน ตเมว สุทฺธาชีวํ สารโต ปสฺสตา ลูขชีวิตวเสน ทุชฺชีวํ โหตีติ อตฺโถฯ

เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณิํสูติฯ

จูฬสาริวตฺถุ ฉฏฺฐํฯ

7. ปญฺจอุปาสกวตฺถุ

โย ปาณนฺติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต ปญฺจ อุปาสเก อารพฺภ กเถสิฯ

เตสุ หิ เอโก ปาณาติปาตาเวรมณิสิกฺขาปทเมว รกฺขติ, อิตเร อิตรานิฯ เต เอกทิวสํ ‘‘อหํ ทุกฺกรํ กโรมิ, ทุกฺกรํ รกฺขามี’’ติ วิวาทาปนฺนา สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา วนฺทิตฺวา ตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ สตฺถา เตสํ กถํ สุตฺวา เอกสีลมฺปิ กนิฏฺฐกํ อกตฺวา ‘‘สพฺพาเนว ทุรกฺขานี’’ติ วตฺวา อิมา คาถา อภาสิ –

[246]

‘‘โย ปาณมติปาเตติ, มุสาวาทญฺจ ภาสติ;

โลเก อทินฺนมาทิยติ, ปรทารญฺจ คจฺฉติฯ

[247]