สตฺถาปิ อาฬาหนสมีเป เอกํ สาลํ ปวิสิตฺวา อฏฺฐาสิฯ มนุสฺสา สตฺถารํ วนฺทิตฺวา เอกมนฺเต ฐตฺวา, ‘‘ภนฺเต, ‘มาตาปิตโร โว กาลกตา’ติ มา จินฺตยิตฺถา’’ติ สตฺถารา สทฺธิํ ปฏิสนฺถารํ กโรนฺติฯ สตฺถา เต ‘‘มา เอวํ อวจุตฺถา’’ติ อปฺปฏิกฺขิปิตฺวา ปริสาย อาสยํ โอโลเกตฺวา ตงฺขณานุรูปํ ธมฺมํ เทเสนฺโต –

‘‘อปฺปํ วต ชีวิตํ อิทํ,

โอรํ วสฺสสตาปิ มิยฺยติ;

โย เจปิ อติจฺจ ชีวติ,

อถ โส ชรสาปิ มิยฺยตี’’ติฯ (สุ. นิ. 810; มหานิ. 39) –

อิทํ ชราสุตฺตํ กเถสิฯ เทสนาวสาเน จตุราสีติยา ปาณสหสฺสานํ ธมฺมาภิสมโย อโหสิฯ ภิกฺขู พฺราหฺมณสฺส จ พฺราหฺมณิยา จ ปรินิพฺพุตภาวํ อชานนฺตา, ‘‘ภนฺเต, เตสํ โก อภิสมฺปราโย’’ติ ปุจฺฉิํสุฯ สตฺถา, ‘‘ภิกฺขเว, เอวรูปานํ อเสขมุนีนํ อภิสมฺปราโย นาม นตฺถิฯ เอวรูปา หิ อจฺจุตํ อมตํ มหานิพฺพานเมว ปาปุณนฺตี’’ติ วตฺวา อิมํ คาถมาห –

[225]

‘‘อหิํสกา เย มุนโย, นิจฺจํ กาเยน สํวุตา;

เต ยนฺติ อจฺจุตํ ฐานํ, ยตฺถ คนฺตฺวา น โสจเร’’ติฯ

ตตฺถ มุนโยติ โมเนยฺยปฏิปทาย มคฺคผลปตฺตา อเสขมุนโยฯ กาเยนาติ เทสนามตฺตเมเวตํ, ตีหิปิ ทฺวาเรหิ สุสํวุตาติ อตฺโถฯ อจฺจุตนฺติ สสฺสตํฯ ฐานนฺติ อกุปฺปฏฺฐานํ ธุวฏฺฐานํฯ ยตฺถาติ ยสฺมิํ นิพฺพาเน คนฺตฺวา น โสจเร น โสจนฺติ น วิหญฺญนฺติ, ตํ ฐานํ คจฺฉนฺตีติ อตฺโถฯ

เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณิํสูติฯ

พุทฺธปิตุพฺราหฺมณวตฺถุ ปญฺจมํฯ

6. ปุณฺณทาสีวตฺถุ

สทา ชาครมานานนฺติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา คิชฺฌกูเฏ วิหรนฺโต ปุณฺณํ นาม ราชคหเสฏฺฐิโน ทาสิํ อารพฺภ กเถสิฯ