12. อตฺตวคฺโค

1. โพธิราชกุมารวตฺถุ

อตฺตานญฺเจติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เภสกฬาวเน วิหรนฺโต โพธิราชกุมารํ อารพฺภ กเถสิฯ

โส กิร ปถวีตเล อญฺเญหิ ปาสาเทหิ อสทิสรูปํ อากาเส อุปฺปตมานํ วิย โกกนุทํ นาม ปาสาทํ กาเรตฺวา วฑฺฒกิํ ปุจฺฉิ – ‘‘กิํ ตยา อญฺญตฺถาปิ เอวรูโป ปาสาโท กตปุพฺโพ, อุทาหุ ปฐมสิปฺปเมว เต อิท’’นฺติฯ ‘‘ปฐมสิปฺปเมว, เทวา’’ติ จ วุตฺเต จินฺเตสิ – ‘‘สเจ อยํ อญฺญสฺสปิ เอวรูปํ ปาสาทํ กริสฺสติ, อยํ ปาสาโท อนจฺฉริโย ภวิสฺสติฯ อิมํ มยา มาเรตุํ วา หตฺถปาเท วาสฺส ฉินฺทิตุํ อกฺขีนิ วา อุปฺปาเฏตุํ วฏฺฏติ, เอวํ อญฺญสฺส ปาสาทํ น กริสฺสตี’’ติฯ โส ตมตฺถํ อตฺตโน ปิยสหายกสฺส สญฺชีวกปุตฺตสฺส นาม มาณวกสฺส กเถสิฯ โส จินฺเตสิ – ‘‘นิสฺสํสยํ เอส วฑฺฒกิํ นาเสสฺสติ, อนคฺโฆ สิปฺปี, โส มยิ ปสฺสนฺเต มา นสฺสตุ, สญฺญมสฺส ทสฺสามี’’ติฯ โส ตํ อุปสงฺกมิตฺวา ‘‘ปาสาเท เต กมฺมํ นิฏฺฐิตํ, โน’’ติ ปุจฺฉิตฺวา ‘‘นิฏฺฐิต’’นฺติ วุตฺเต ‘‘ราชกุมาโร ตํ นาเสตุกาโม อตฺตานํ รกฺเขยฺยาสี’’ติ อาห ฯ วฑฺฒกีปิ ‘‘ภทฺทกํ เต, สามิ, กตํ มม อาโรเจนฺเตน, อหเมตฺถ กตฺตพฺพํ ชานิสฺสามี’’ติ วตฺวา ‘‘กิํ, สมฺม, อมฺหากํ ปาสาเท กมฺมํ นิฏฺฐิต’’นฺติ ราชกุมาเรน ปุฏฺโฐ ‘‘น ตาว, เทว, นิฏฺฐิตํ, พหุ อวสิฏฺฐ’’นฺติ อาหฯ กิํ กมฺมํ นาม อวสิฏฺฐนฺติ? ปจฺฉา, เทว, อาจิกฺขิสฺสามิ, ทารูนิ ตาว อาหราเปถาติฯ กิํ ทารูนิ นามาติ? นิสฺสารานิ สุกฺขทารูนิ, เทวาติฯ โส อาหราเปตฺวา อทาสิฯ อถ นํ อาห – ‘‘เทว, เต อิโต ปฏฺฐาย มม สนฺติกํ นาคนฺตพฺพํฯ กิํ การณา? สุขุมกมฺมํ กโรนฺตสฺส หิ อญฺเญหิ สทฺธิํ สลฺลปนฺตสฺส เม กมฺมวิกฺเขโป โหติ, อาหารเวลายํ ปน เม ภริยาว อาหารํ อาหริสฺสตี’’ติฯ ราชกุมาโรปิ ‘‘สาธู’’ติ ปฏิสฺสุณิฯ