เตสุ เอกํ พุทฺธนฺตรํ เทวโลเก วสนฺเตสุ อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท ภริยา ตโต จวิตฺวา ราชคเห เสฏฺฐิโน ธีตา หุตฺวา นิพฺพตฺติฯ สา กุมาริกาว หุตฺวา โสตาปตฺติผลํ ปาปุณิฯ อทิฏฺฐสจฺจสฺส ปน ปฏิสนฺธิ นาม ภาริยาติ ตสฺสา สามิโก สมฺปริวตฺตมาโน คนฺตฺวา เนสาทกุเล นิพฺพตฺติฯ ตสฺส สห ทสฺสเนเนว เสฏฺฐิธีตรํ ปุพฺพสิเนโห อชฺโฌตฺถริฯ วุตฺตมฺปิ เจตํ –

‘‘ปุพฺเพว สนฺนิวาเสน, ปจฺจุปฺปนฺนหิเตน วา;

เอวํ ตํ ชายเต เปมํ, อุปฺปลํว ยโถทเก’’ติฯ (ชา. 1.2.174);

สา ปุพฺพสิเนเหเนว เนสาทกุลํ อคมาสิฯ ปุตฺตาปิสฺสา เทวโลกา จวิตฺวา ตสฺสา เอว กุจฺฉิสฺมิํ ปฏิสนฺธิํ คณฺหิํสุ, สุณิสาโยปิสฺสา ตตฺถ ตตฺถ นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปตฺตา เตสํเยว เคหํ อคมํสุฯ เอวํ เต สพฺเพปิ ตทา เจติยํ ปฏิชคฺคิตฺวา ตสฺส กมฺมสฺสานุภาเวน โสตาปตฺติผลํ ปตฺตาติฯ

กุกฺกุฏมิตฺตเนสาทวตฺถุ อฏฺฐมํฯ

9. โกกสุนขลุทฺทกวตฺถุ

โย อปฺปทุฏฺฐสฺสาติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต โกกํ นาม สุนขลุทฺทกํ อารพฺภ กเถสิฯ

โส กิร เอกทิวสํ ปุพฺพณฺหสมเย ธนุํ อาทาย สุนขปริวุโต อรญฺญํ คจฺฉนฺโต อนฺตรามคฺเค เอกํ ปิณฺฑาย ปวิสนฺตํ ภิกฺขุํ ทิสฺวา กุชฺฌิตฺวา ‘‘กาฬกณฺณิ เม ทิฏฺโฐ, อชฺช กิญฺจิ น ลภิสฺสามี’’ติ จินฺเตตฺวา ปกฺกามิฯ เถโรปิ คาเม ปิณฺฑาย จริตฺวา กตภตฺตกิจฺโจ ปุน วิหารํ ปายาสิฯ อิตโรปิ อรญฺเญ วิจริตฺวา กิญฺจิ อลภิตฺวา ปจฺจาคจฺฉนฺโต ปุน เถรํ ทิสฺวา ‘‘อชฺชาหํ อิมํ กาฬกณฺณิํ ทิสฺวา อรญฺญํ คโต กิญฺจิ น ลภิํ, อิทานิ เม ปุนปิ อภิมุโข ชาโต, สุนเขหิ นํ ขาทาเปสฺสามี’’ติ สญฺญํ ทตฺวา สุนเข วิสฺสชฺเชสิฯ เถโรปิ ‘‘มา เอวํ กริ อุปาสกา’’ติ ยาจิฯ โส ‘‘อชฺชาหํ ตว สมฺมุขีภูตตฺตา กิญฺจิ นาลตฺถํ, ปุนปิ เม สมฺมุขีภาวมาคโตสิ, ขาทาเปสฺสาเมว ต’’นฺติ วตฺวา สุนเข อุยฺโยเชสิฯ เถโร เวเคน เอกํ รุกฺขํ อภิรุหิตฺวา ปุริสปฺปมาเณ ฐาเน นิสีทิฯ