อถ สตฺถา คนฺธกุฏิยํ นิสินฺโนว โอภาสํ ผริตฺวา สมฺมุเข นิสินฺโน วิย ตาย สทฺธิํ กเถนฺโต ‘‘พหุปุตฺติเก มยา เทสิตํ ธมฺมํ อนาวชฺเชนฺตสฺส อปสฺสนฺตสฺส วสฺสสตํ ชีวนโต มยา เทสิตํ ธมฺมํ ปสฺสนฺตสฺส มุหุตฺตมฺปิ ชีวิตํ เสยฺโย’’ติ วตฺวา อนุสนฺธิํ ฆเฏตฺวา ธมฺมํ เทเสนฺโต อิมํ คาถมาห –

[115]

‘‘โย จ วสฺสสตํ ชีเว, อปสฺสํ ธมฺมมุตฺตมํ;

เอกาหํ ชีวิตํ เสยฺโย, ปสฺสโต ธมฺมมุตฺตม’’นฺติฯ

ตตฺถ ธมฺมมุตฺตมนฺติ นววิธํ โลกุตฺตรธมฺมํฯ โส หิ อุตฺตโม ธมฺโม นามฯ โย หิ ตํ น ปสฺสติ, ตสฺส วสฺสสตมฺปิ ชีวนโต ตํ ธมฺมํ ปสฺสนฺตสฺส ปฏิวิชฺฌนฺตสฺส เอกาหมฺปิ เอกกฺขณมฺปิ ชีวิตํ เสยฺโยติฯ

คาถาปริโยสาเน พหุปุตฺติกตฺเถรี สห ปฏิสมฺภิทาหิ อรหตฺเต ปติฏฺฐหีติฯ

พหุปุตฺติกตฺเถรีวตฺถุ จุทฺทสมํฯ

สหสฺสวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อฏฺฐโม วคฺโคฯ

ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ

ขุทฺทกนิกาเย

ธมฺมปท-อฏฺฐกถา

(ทุติโย ภาโค)

9. ปาปวคฺโค

1. จูเฬกสาฏกพฺราหฺมณวตฺถุ

อภิตฺถเรถ กลฺยาเณติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต จูเฬกสาฏกพฺราหฺมณํ อารพฺภ กเถสิฯ

วิปสฺสิทสพลสฺส กาลสฺมิญฺหิ มหาเอกสาฏกพฺราหฺมโณ นาม อโหสิ, อยํ ปน เอตรหิ สาวตฺถิยํ จูเฬกสาฏโก นามฯ ตสฺส หิ เอโก นิวาสนสาฏโก อโหสิ, พฺราหฺมณิยาปิ เอโกฯ อุภินฺนมฺปิ เอกเมว ปารุปนํ, พหิ คมนกาเล พฺราหฺมโณ วา พฺราหฺมณี วา ตํ ปารุปติฯ อเถกทิวสํ วิหาเร ธมฺมสฺสวเน โฆสิเต พฺราหฺมโณ อาห – ‘‘โภติ ธมฺมสฺสวนํ โฆสิตํ, กิํ ทิวา ธมฺมสฺสวนํ คมิสฺสสิ, อุทาหุ รตฺติํฯ ปารุปนสฺส หิ อภาเวน น สกฺกา อมฺเหหิ เอกโต คนฺตุ’’นฺติฯ พฺราหฺมณี, ‘‘สามิ, อหํ ทิวา คมิสฺสามี’’ติ สาฏกํ ปารุปิตฺวา อคมาสิฯ พฺราหฺมโณ ทิวสภาคํ เคเห วีตินาเมตฺวา รตฺติํ คนฺตฺวา สตฺถุ ปุรโต นิสินฺโนว ธมฺมํ อสฺโสสิฯ อถสฺส สรีรํ ผรมานา ปญฺจวณฺณา ปีติ อุปฺปชฺชิฯ