เอวมสฺส กสฺสปสมฺมาสมฺพุทฺธกาเล เอกสฺส ภิกฺขุโน อุกฺกณฺฐาปิตตฺตา อิทานิ อนภิรติ อุปฺปนฺนาฯ โย ปน เตเนว ตทา วีสติ วสฺสสหสฺสานิ สมณธมฺโม กโต, สฺวสฺส เอตรหิ อรหตฺตูปนิสฺสโย ชาโตติฯ

อิมมตฺถํ เต ภิกฺขู ภควโต สนฺติกา สุตฺวา อุตฺตริํ ปุจฺฉิํสุ – ‘‘ภนฺเต, อยํ กิร ภิกฺขุ ขุรธารํ คลนาฬิยํ กตฺวา ฐิโตว อรหตฺตํ ปาปุณาติ, อุปฺปชฺชิสฺสติ นุ โข เอตฺตเกน ขเณน อรหตฺตมคฺโค’’ติฯ ‘‘อาม, ภิกฺขเว, อารทฺธวีริยสฺส ภิกฺขุโน ปาทํ อุกฺขิปิตฺวา ภูมิยํ ฐเปนฺตสฺส ปาเท ภูมิยํ อสมฺปตฺเตเยว อรหตฺตมคฺโค อุปฺปชฺชติฯ กุสีตสฺส ปุคฺคลสฺส หิ วสฺสสตํ ชีวนโต อารทฺธวีริยสฺส ขณมตฺตมฺปิ ชีวิตํ เสยฺโย’’ติ วตฺวา อนุสนฺธิํ ฆเฏตฺวา อิมํ คาถมาห –

[112]

‘‘โย จ วสฺสสตํ ชีเว, กุสีโต หีนวีริโย;

เอกาหํ ชีวิกํ เสยฺโย, วีริยมารภโต ทฬฺห’’นฺติฯ

ตตฺถ กุสีโตติ กามวิตกฺกาทีหิ ตีหิ วิตกฺเกหิ วีตินาเมนฺโต ปุคฺคโลฯ หีนวีริโยติ นิพฺพีริโยฯ วีริยมารภโต ทฬฺหนฺติ ทุวิธชฺฌานนิพฺพตฺตนสมตฺถํ ถิรํ วีริยํ อารภนฺตสฺสฯ เสสํ ปุริมสทิสเมวฯ

เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณิํสูติฯ

สปฺปทาสตฺเถรวตฺถุ เอกาทสมํฯ

12. ปฏาจาราเถรีวตฺถุ

โย จ วสฺสสตํ ชีเวติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต ปฏาจารํ เถริํ อารพฺภ กเถสิฯ

สา กิร สาวตฺถิยํ จตฺตาลีสโกฏิวิภวสฺส เสฏฺฐิโน ธีตา อโหสิ อภิรูปาฯ ตํ โสฬสวสฺสุทฺเทสิกกาเล สตฺตภูมิกสฺส ปาสาทสฺส อุปริมตเล รกฺขนฺตา วสาเปสุํฯ เอวํ สนฺเตปิ สา เอเกน อตฺตโน จูฬูปฏฺฐาเกน สทฺธิํ วิปฺปฏิปชฺชิ ฯ อถสฺสา มาตาปิตโร สมชาติกกุเล เอกสฺส กุมารสฺส ปฏิสฺสุณิตฺวา วิวาหทิวสํ ฐเปสุํฯ