อเถกํ คามํ วิลุมฺปิตฺวา ปญฺจสตา โจรา อตฺตโน พลานุรูเปน ภณฺฑิกํ พนฺธิตฺวา สีเสนาทาย คจฺฉนฺตา ทูรํ คนฺตฺวา กิลนฺตรูปา ‘‘ทูรํ อาคตามฺห, อิมสฺมิํ ปิฏฺฐิปาสาเณ วิสฺสมิสฺสามา’’ติ มคฺคา โอกฺกมฺม ปิฏฺฐิปาสาณสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา เถรํ ทิสฺวาปิ ‘‘ขาณุโก อย’’นฺติ สญฺญิโน อเหสุํฯ อเถโก โจโร เถรสฺส สีเส ภณฺฑิกํ ฐเปสิ, อปโรปิ ตํ นิสฺสาย ภณฺฑิกํ ฐเปสิฯ เอวํ ปญฺจสตาปิ โจรา ปญฺจหิ ภณฺฑิกสเตหิ เถรํ ปริกฺขิปิตฺวา สยมฺปิ นิสินฺนา นิทฺทายิตฺวา อรุณุคฺคมนกาเล ปพุชฺฌิตฺวา อตฺตโน อตฺตโน ภณฺฑิกํ คณฺหนฺตา เถรํ ทิสฺวา ‘‘อมนุสฺโส’’ติ สญฺญาย ปลายิตุํ อารภิํสุฯ อถ เน เถโร อาห – ‘‘มา ภายิตฺถ อุปาสกา, ปพฺพชิโต อห’’นฺติฯ เต เถรสฺส ปาทมูเล นิปชฺชิตฺวา ‘‘ขมถ, ภนฺเต, มยํ ขาณุกสญฺญิโน อหุมฺหา’’ติ เถรํ ขมาเปตฺวา โจรเชฏฺฐเกน ‘‘อหํ อยฺยสฺส สนฺติเก ปพฺพชิสฺสามี’’ติ วุตฺเต เสสา ‘‘มยมฺปิ ปพฺพชิสฺสามา’’ติ วตฺวา สพฺเพปิ เอกจฺฉนฺทา หุตฺวา เถรํ ปพฺพชฺชํ ยาจิํสุฯ เถโร สํกิจฺจสามเณโร วิย สพฺเพปิ เต ปพฺพาเชสิฯ ตโต ปฏฺฐาย ขาณุโกณฺฑญฺโญติ ปญฺญายิฯ โส เตหิ ภิกฺขูหิ สทฺธิํ สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา สตฺถารา ‘‘กิํ, โกณฺฑญฺญ, อนฺเตวาสิกา เต ลทฺธา’’ติ วุตฺเต ตํ ปวตฺติํ อาโรเจสิฯ สตฺถา ‘‘เอวํ กิร, ภิกฺขเว’’ติ ปุจฺฉิตฺวา, ‘‘อาม, ภนฺเต, น โน อญฺญสฺส เอวรูโป อานุภาโว ทิฏฺฐปุพฺโพ, เตนมฺหา ปพฺพชิตา’’ติ วุตฺเต, ‘‘ภิกฺขเว, เอวรูเป ทุปฺปญฺญกมฺเม ปติฏฺฐาย วสฺสสตํ ชีวนโต อิทานิ โว ปญฺญาสมฺปทาย วตฺตมานานํ เอกาหมฺปิ ชีวิตํ เสยฺโย’’ติ วตฺวา อนุสนฺธิํ ฆเฏตฺวา ธมฺมํ เทเสนฺโต อิมํ คาถมาห –

[111]

‘‘โย จ วสฺสสตํ ชีเว, ทุปฺปญฺโญ อสมาหิโต;

เอกาหํ ชีวิตํ เสยฺโย, ปญฺญวนฺตสฺส ฌายิโน’’ติฯ

ตตฺถ ทุปฺปญฺโญ นิปฺปญฺโญฯ ปญฺญวนฺตสฺสาติ สปฺปญฺญสฺสฯ เสสํ ปุริมสทิสเมวาติฯ

เทสนาวสาเน ปญฺจสตาปิ เต ภิกฺขู สห ปฏิสมฺภิทาหิ อรหตฺตํ ปาปุณิํสุฯ สมฺปตฺตมหาชนสฺสาปิ สาตฺถิกา ธมฺมเทสนา อโหสีติฯ

ขาณุโกณฺฑญฺญตฺเถรวตฺถุ ทสมํฯ

11. สปฺปทาสตฺเถรวตฺถุ

โย จ วสฺสสตํ ชีเวติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต สปฺปทาสตฺเถรํ อารพฺภ กเถสิฯ