8. อายุวฑฺฒนกุมารวตฺถุ

อภิวาทนสีลิสฺสาติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา ทีฆลงฺฆิกํ นิสฺสาย อรญฺญกุฏิยํ วิหรนฺโต ทีฆายุกุมารํ อารพฺภ กเถสิฯ

ทีฆลงฺฆิกนครวาสิโน กิร ทฺเว พฺราหฺมณา พาหิรกปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา อฏฺฐจตฺตาลีส วสฺสานิ ตปจรณํ กริํสุฯ เตสุ เอโก ‘‘ปเวณิ เม นสฺสิสฺสติ, วิพฺภมิสฺสามี’’ติ จินฺเตตฺวา อตฺตนา กตํ ตปํ ปเรสํ วิกฺกิณิตฺวา โคสเตน เจว กหาปณสเตน จ สทฺธิํ ภริยํ ลภิตฺวา กุฏุมฺพํ สณฺฐเปสิฯ อถสฺส ภริยา ปุตฺตํ วิชายิฯ อิตโร ปนสฺส สหายโก ปวาสํ คนฺตฺวา ปุนเทว ตํ นครํ ปจฺจาคมิฯ โส ตสฺส อาคตภาวํ สุตฺวา ปุตฺตทารํ อาทาย สหายกสฺส ทสฺสนตฺถาย อคมาสิฯ คนฺตฺวา ปุตฺตํ มาตุ หตฺเถ ทตฺวา สยํ ตาว วนฺทิ, มาตาปิ ปุตฺตํ ปิตุ หตฺเถ ทตฺวา วนฺทิฯ โส ‘‘ทีฆายุกา โหถา’’ติ อาห, ปุตฺเต ปน วนฺทาปิเต ตุณฺหี อโหสิฯ อถ นํ ‘‘กสฺมา, ภนฺเต, อมฺเหหิ วนฺทิเต ‘ทีฆายุกา โหถา’ติ วตฺวา อิมสฺส วนฺทนกาเล กิญฺจิ น วเทถา’’ติ อาหฯ ‘‘อิมสฺเสโก อนฺตราโย อตฺถิ, พฺราหฺมณา’’ติฯ ‘‘กิตฺตกํ ชีวิสฺสติ, ภนฺเต’’ติ? ‘‘สตฺตาหํ, พฺราหฺมณา’’ติฯ ‘‘ปฏิพาหนการณํ อตฺถิ, ภนฺเต’’ติ? ‘‘นาหํ ปฏิพาหนการณํ ชานามี’’ติฯ ‘‘โก ปน ชาเนยฺย, ภนฺเต’’ติ? ‘‘สมโณ โคตโม ชาเนยฺย, ตสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา ปุจฺฉาหี’’ติฯ ‘‘ตตฺถ คจฺฉนฺโต ตปปริหานิโต ภายามี’’ติฯ ‘‘สเจ เต ปุตฺตสิเนโห อตฺถิ, ตปปริหานิํ อจินฺเตตฺวา ตสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา ปุจฺฉาหี’’ติฯ

โส สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา สยํ ตาว วนฺทิฯ สตฺถา ‘‘ทีฆายุโก โหหี’’ติ อาห, ปชาปติยา วนฺทนกาเลปิ ตสฺสา ตเถว วตฺวา ปุตฺตสฺส วนฺทาปนกาเล ตุณฺหี อโหสิฯ โส ปุริมนเยเนว สตฺถารํ ปุจฺฉิ, สตฺถาปิ ตเถว พฺยากาสิฯ โส กิร พฺราหฺมโณ สพฺพญฺญุตญฺญาณํ อปฏิวิชฺฌิตฺวาว อตฺตโน มนฺตํ สพฺพญฺญุตญฺญาเณน สํสนฺเทสิ, ปฏิพาหนูปายํ ปน น ชานาติฯ พฺราหฺมโณ สตฺถารํ ปุจฺฉิ – ‘‘อตฺถิ ปน, ภนฺเต, ปฏิพาหนูปาโย’’ติ? ‘‘ภเวยฺย, พฺราหฺมณา’’ติฯ