เมนู

7. อรหนฺตวคฺโค

1. ชีวกปญฺหวตฺถุ

คตทฺธิโนติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา ชีวกมฺพวเน วิหรนฺโต ชีวเกน ปุฏฺฐปญฺหํ อารพฺภ กเถสิฯ ชีวกวตฺถุ ขนฺธเก (มหาว. 326 อาทโย) วิตฺถาริตเมวฯ

เอกสฺมิํ ปน สมเย เทวทตฺโต อชาตสตฺตุนา สทฺธิํ เอกโต หุตฺวา คิชฺฌกูฏํ อภิรุหิตฺวา ปทุฏฺฐจิตฺโต ‘‘สตฺถารํ วธิสฺสามี’’ติ สิลํ ปวิชฺฌิฯ ตํ ทฺเว ปพฺพตกูฏานิ สมฺปฏิจฺฉิํสุฯ ตโต ภิชฺชิตฺวา คตา ปปฏิกา ภควโต ปาทํ ปหริตฺวา โลหิตํ อุปฺปาเทสิ, ภุสา เวทนา ปวตฺติํสุฯ ภิกฺขู สตฺถารํ มทฺทกุจฺฉิํ นยิํสุฯ สตฺถา ตโตปิ ชีวกมฺพวนํ คนฺตุกาโม ‘‘ตตฺถ มํ เนถา’’ติ อาหฯ ภิกฺขู ภควนฺตํ อาทาย ชีวกมฺพวนํ อคมํสุฯ ชีวโก ตํ ปวตฺติํ สุตฺวา สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา วณปฏิกมฺมตฺถาย ติขิณเภสชฺชํ ทตฺวา วณํ พนฺธิตฺวา สตฺถารํ เอตทโวจ – ‘‘ภนฺเต, มยา อนฺโตนคเร เอกสฺส มนุสฺสสฺส เภสชฺชํ กตํ, ตสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา ปุน อาคมิสฺสามิ, อิทํ เภสชฺชํ ยาว มมาคมนา พทฺธนิยาเมเนว ติฏฺฐตู’’ติฯ โส คนฺตฺวา ตสฺส ปุริสสฺส กตฺตพฺพกิจฺจํ กตฺวา ทฺวารปิทหนเวลาย อาคจฺฉนฺโต ทฺวารํ น สมฺปาปุณิฯ อถสฺส เอตทโหสิ – ‘‘อโห มยา ภาริยํ กมฺมํ กตํ, ยฺวาหํ อญฺญตรสฺส ปุริสสฺส วิย ตถาคตสฺส ปาเท ติขิณเภสชฺชํ ทตฺวา วณํ พนฺธิํ, อยํ ตสฺส โมจนเวลา, ตสฺมิํ อมุจฺจมาเน สพฺพรตฺติํ ภควโต สรีเร ปริฬาโห อุปฺปชฺชิสฺสตี’’ติฯ ตสฺมิํ ขเณ สตฺถา อานนฺทตฺเถรํ อามนฺเตสิ – ‘‘อานนฺท, ชีวโก สายํ อาคจฺฉนฺโต ทฺวารํ น สมฺปาปุณิ, ‘อยํ วณสฺส โมจนเวลา’ติ ปน จินฺเตสิ, โมเจสิ น’’นฺติฯ เถโร โมเจสิ, วโณ รุกฺขโต ฉลฺลิ วิย อปคโตฯ ชีวโก อนฺโตอรุเณเยว สตฺถุ สนฺติกํ เวเคน อาคนฺตฺวา ‘‘กิํ นุ โข, ภนฺเต, สรีเร โว ปริฬาโห อุปฺปนฺโน’’ติ ปุจฺฉิฯ สตฺถา ‘‘ตถาคตสฺส โข, ชีวก, โพธิมณฺเฑเยว สพฺพปริฬาโห วูปสนฺโต’’ติ อนุสนฺธิํ ฆเฏตฺวา ธมฺมํ เทเสนฺโต อิมํ คาถมาห –

[90]