อิทํ วาโลทกชาตกํ วิตฺถาเรน กเถตฺวา ‘‘เอวํ, ภิกฺขเว, สปฺปุริสา โลกธมฺมํ วิวชฺเชตฺวา สุขิตกาเลปิ ทุกฺขิตกาเลปิ นิพฺพิการาว โหนฺตี’’ติ อนุสนฺธิํ ฆเฏตฺวา ธมฺมํ เทเสนฺโต อิมํ คาถมาห –

[83]

‘‘สพฺพตฺถ เว สปฺปุริสา จชนฺติ,

น กามกามา ลปยนฺติ สนฺโต;

สุเขน ผุฏฺฐา อถ วา ทุเขน,

น อุจฺจาวจํ ปณฺฑิตา ทสฺสยนฺตี’’ติฯ

ตตฺถ สพฺพตฺถาติ ปญฺจกฺขนฺธาทิเภเทสุ สพฺพธมฺเมสุฯ สปฺปุริสาติ สุปุริสาฯ จชนฺตีติ อรหตฺตมคฺคญาเณน อปกฑฺฒนฺตา ฉนฺทราคํ วิชหนฺติฯ กามกามาติ กาเม กามยนฺตา กามเหตุ กามการณาฯ น ลปยนฺติ สนฺโตติ พุทฺธาทโย สนฺโต กามเหตุ เนว อตฺตนา ลปยนฺติ, น ปรํ ลปาเปนฺติฯ เย หิ ภิกฺขาย ปวิฏฺฐา อิจฺฉาจาเร ฐิตา ‘‘กิํ, อุปาสก, สุขํ เต ปุตฺตทารสฺส, ราชโจราทีนํ วเสน ทฺวิปทจตุปฺปเทสุ นตฺถิ โกจิ อุปทฺทโว’’ติอาทีนิ วทนฺติ, ตาว เต ลปยนฺติ นามฯ ตถา ปน วตฺวา ‘‘อาม, ภนฺเต, สพฺเพสํ โน สุขํ, นตฺถิ โกจิ อุปทฺทโว, อิทานิ โน เคหํ ปหูตอนฺนปานํ, อิเธว วสถา’’ติ อตฺตานํ นิมนฺตาเปนฺตา ลปาเปนฺติ นามฯ สนฺโต ปน อิทํ อุภยมฺปิ น กโรนฺติฯ สุเขน ผุฏฺฐา อถ วา ทุเขนาติ เทสนามตฺตเมตํ, อฏฺฐหิ ปน โลกธมฺเมหิ ผุฏฺฐา ตุฏฺฐิภาวมงฺกุภาววเสน วา วณฺณภณนอวณฺณภณนวเสน วา อุจฺจาวจํ อาการํ ปณฺฑิตา น ทสฺสยนฺตีติฯ

เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณิํสูติฯ

ปญฺจสตภิกฺขุวตฺถุ อฏฺฐมํฯ

9. ธมฺมิกตฺเถรวตฺถุ

น อตฺตเหตูติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต ธมฺมิกตฺเถรํ อารพฺภ กเถสิฯ

สาวตฺถิยํ กิเรโก อุปาสโก ธมฺเมน สเมน อคารํ อชฺฌาวสติฯ