สา สหายิกํ อามนฺเตตฺวา ‘‘อิมสฺมิํ ฐาเน วสิตุํ น สกฺโกมิ, อญฺญตฺถ มํ ปติฏฺฐาเปหี’’ติ วตฺวา มุสลสาลาย อุทกจาฏิยํ อุทฺธเน นิพฺพโกเส สงฺการกูเฏ คามทฺวาเร จาติ เอเตสุ ฐาเนสุ ปติฏฺฐาปิตาปิ อิธ เม มุสเลน สีสํ ภินฺทนฺตํ วิย อุปฏฺฐาติ, อิธ ทารกา อุจฺฉิฏฺโฐทกํ โอตาเรนฺติ, อิธ สุนขา นิปชฺชนฺติ, อิธ ทารกา อสุจิํ กโรนฺติ, อิธ กจวรํ ฉฑฺเฑนฺติ, อิธ คามทารกา ลกฺขโยคฺคํ กโรนฺตีติ สพฺพานิ ตานิ ปฏิกฺขิปิฯ อถ นํ พหิคาเม วิวิตฺโตกาเส ปติฏฺฐาเปตฺวา ตตฺถ ตสฺสา อคฺคยาคุภตฺตาทีนิ หริตฺวา ปฏิชคฺคิฯ สา ยกฺขินี เอวํ จินฺเตสิ – ‘‘อยํ เม สหายิกา อิทานิ พหูปการา, หนฺทาหํ กิญฺจิ ปฏิคุณํ กโรมี’’ติฯ สา ‘‘อิมสฺมิํ สํวจฺฉเร สุพฺพุฏฺฐิกา ภวิสฺสติ, ถลฏฺฐาเน สสฺสํ กโรหิ, อิมสฺมิํ สํวจฺฉเร ทุพฺพุฏฺฐิกา ภวิสฺสติ, นินฺนฏฺฐาเนเยว สสฺสํ กโรหี’’ติ สหายิกาย อาโรเจติฯ เสสชเนหิ กตสสฺสํ อติอุทเกน วา อโนทเกน วา นสฺสติ, ตสฺสา อติวิย สมฺปชฺชติฯ อถ นํ เสสชนา, ‘‘อมฺม, ตยา กตสสฺสํ เนว อจฺโจทเกน, น อนุทเกน นสฺสติ, สุพฺพุฏฺฐิทุพฺพุฏฺฐิภาวํ ญตฺวา กมฺมํ กโรสิ, กิํ นุ โข เอต’’นฺติ ปุจฺฉิํสุฯ ‘‘อมฺหากํ สหายิกา ยกฺขินี สุพฺพุฏฺฐิทุพฺพุฏฺฐิภาวํ อาจิกฺขติ, มยํ ตสฺสา วจเนน ถเลสุ นินฺเนสุ สสฺสานิ กโรม, เตน โน สมฺปชฺชติฯ กิํ น ปสฺสถ? นิพทฺธํ อมฺหากํ เคหโต ยาคุภตฺตาทีนิ หริยมานานิ, ตานิ เอติสฺสา หรียนฺติ, ตุมฺเหปิ เอติสฺสา อคฺคยาคุภตฺตาทีนิ หรถ, ตุมฺหากมฺปิ กมฺมนฺเต โอโลเกสฺสตี’’ติฯ อถสฺสา สกลนครวาสิโน สกฺการํ กริํสุฯ สาปิ ตโต ปฏฺฐาย สพฺเพสํ กมฺมนฺเต โอโลเกนฺตี ลาภคฺคปฺปตฺตา อโหสิ มหาปริวาราฯ สา อปรภาเค อฏฺฐ สลากภตฺตานิ ปฏฺฐเปสิฯ ตานิ ยาวชฺชกาลา ทียนฺติเยวาติฯ

กาฬยกฺขินีวตฺถุ จตุตฺถํฯ

5. โกสมฺพกวตฺถุ

ปเร จ น วิชานนฺตีติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต โกสมฺพเก ภิกฺขู อารพฺภ กเถสิฯ

โกสมฺพิยญฺหิ โฆสิตาราเม ปญฺจสตปญฺจสตปริวารา ทฺเว ภิกฺขู วิหริํสุ วินยธโร จ ธมฺมกถิโก จฯ