ตตฺถ ปุปฺผานิ เหว ปจินนฺตนฺติ ปุปฺผาราเม มาลากาโร นานาปุปฺผานิ วิย อตฺตภาวปฏิพทฺธานิ เจว อุปกรณปฏิพทฺธานิ จ กามคุณปุปฺผานิ โอจินนฺตเมว ฯ พฺยาสตฺตมนสํ นรนฺติ อสมฺปตฺเตสุ ปตฺถนาวเสน, สมฺปตฺเตสุ เคธวเสน วิวิเธนากาเรน อาสตฺตจิตฺตํฯ อติตฺตํเยว กาเมสูติ วตฺถุกามกิเลสกาเมสุ ปริเยสเนนปิ ปฏิลาเภนปิ ปริโภเคนปิ นิธาเนนปิ อติตฺตํ เอว สมานํฯ อนฺตโก กุรุเต วสนฺติ มรณสงฺขาโต อนฺตโก กนฺทนฺตํ ปริเทวนฺตํ คเหตฺวา คจฺฉนฺโต อตฺตโน วสํ ปาเปตีติ อตฺโถฯ

เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปตฺตา, เทสนา มหาชนสฺส สาตฺถิกา ชาตาติฯ

ปติปูชิกกุมาริวตฺถุ จตุตฺถํฯ

5. มจฺฉริยโกสิยเสฏฺฐิวตฺถุ

ยถาปิ ภมโร ปุปฺผนฺติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา สาวตฺถิยํ วิหรนฺโต มจฺฉริยโกสิยเสฏฺฐิํ อารพฺภ กเถสิฯ ตสฺส วตฺถุ ราชคเห สมุฏฺฐิตํฯ

ราชคหนครสฺส กิร อวิทูเร สกฺการํ นาม นิคโม อโหสิฯ ตตฺเถโก มจฺฉริยโกสิโย นาม เสฏฺฐิ อสีติโกฏิวิภโว ปฏิวสติฯ โส ติณคฺเคน เตลพินฺทุมฺปิ ปเรสํ น เทติ, น อตฺตนา ปริภุญฺชติฯ อิติสฺส ตํ วิภวชาตํ เนว ปุตฺตทาราทีนํ, น สมณพฺราหฺมณานํ อตฺถํ อนุโภติ, รกฺขสปริคฺคหิตา โปกฺขรณี วิย อปริโภคํ ติฏฺฐติฯ สตฺถา เอกทิวสํ ปจฺจูสสมเย มหากรุณาสมาปตฺติโต วุฏฺฐาย สกลโลกธาตุยํ โพธเนยฺยพนฺธเว โอโลเกนฺโต ปญฺจจตฺตาลีสโยชนมตฺถเก วสนฺตสฺส เสฏฺฐิโน สปชาปติกสฺส โสตาปตฺติผลสฺส อุปนิสฺสยํ อทฺทสฯ

ตโต ปุริมทิวเส ปน โส ราชานํ อุปฏฺฐาตุํ ราชเคหํ คนฺตฺวา ราชูปฏฺฐานํ กตฺวา อาคจฺฉนฺโต เอกํ ฉาตชฺฌตฺตํ ชนปทมนุสฺสํ กุมฺมาสปูรํ กปลฺลกปูวํ ขาทนฺตํ ทิสฺวา ตตฺถ ปิปาสํ อุปฺปาเทตฺวา อตฺตโน ฆรํ คนฺตฺวา จินฺเตสิ – ‘‘สจาหํ กปลฺลกปูวํ ขาทิตุกาโมมฺหีติ วกฺขามิ, พหู มนุสฺสา มยา สทฺธิํ ขาทิตุกามา ภวิสฺสนฺติ, เอวํ เม พหูนิ ติลตณฺฑุลสปฺปิผาณิตาทีนิ ปริกฺขยํ คมิสฺสนฺติ, น กสฺสจิ กเถสฺสามี’’ติ ตณฺหํ อธิวาเสนฺโต จรติฯ โส คจฺฉนฺเต คจฺฉนฺเต กาเล อุปฺปณฺฑุปฺปณฺฑุกชาโต ธมนิสนฺถตคตฺโต ชาโตฯ ตโต ตณฺหํ อธิวาเสตุํ อสกฺโกนฺโต คพฺภํ ปวิสิตฺวา มญฺจเก อุปคูหิตฺวา นิปชฺชิฯ เอวํ คโตปิ ธนหานิภเยน น กสฺสจิ กิญฺจิ กเถสิฯ

อถ นํ ภริยา อุปสงฺกมิตฺวา ปิฏฺฐิํ ปริมชฺชิตฺวา, ‘‘กิํ เต, สามิ, อผาสุกํ ชาต’’นฺติ ปุจฺฉิฯ ‘‘น เม กิญฺจิ อผาสุกํ อตฺถี’’ติฯ ‘‘กิํ นุ โข เต ราชา กุปิโต’’ติ? ‘‘ราชาปิ เม น กุปฺปตี’’ติฯ ‘‘อถ กิํ เต ปุตฺตธีตาหิ วา ทาสกมฺมกราทีหิ วา กิญฺจิ อมนาปํ กตํ อตฺถี’’ติ? ‘‘เอวรูปมฺปิ นตฺถี’’ติฯ ‘‘กิสฺมิญฺจิ ปน เต ตณฺหา อตฺถี’’ติ? เอวํ วุตฺเตปิ ธนหานิภเยน กิญฺจิ อวตฺวา นิสฺสทฺโทว นิปชฺชิ, อถ นํ ภริยา ‘‘กเถหิ, สามิ กิสฺมิญฺจิ เต ตณฺหา อตฺถี’’ติ อาหฯ โส วจนํ ปริคิลนฺโต วิย ‘‘อตฺถิ เม ตณฺหา’’ติ อาหฯ ‘‘กิํ ตณฺหา, สามี’’ติ? ‘‘กปลฺลกปูวํ ขาทิตุกาโมมฺหี’’ติฯ ‘‘อถ กิมตฺถํ เม น กเถสิ, กิํ ตฺวํ ทลิทฺโทสิ, อิทานิ สกลนิคมวาสีนํ ปโหนเก กปลฺลกปูเว ปจิสฺสามี’’ติฯ ‘‘กิํ เต เอเตหิ, อตฺตโน กมฺมํ กตฺวา ขาทิสฺสนฺตี’’ติ? ‘‘เตน หิ เอกรจฺฉวาสีนํ ปโหนเก ปจิสฺสามี’’ติฯ ‘‘ชานามหํ ตว มหทฺธนภาว’’นฺติฯ ‘‘อิมสฺมิํ เคหสามนฺเต สพฺเพสํ ปโหนกํ กตฺวา ปจามี’’ติฯ ‘‘ชานามหํ ตว มหชฺฌาสยภาว’’นฺติฯ ‘‘เตน หิ เต ปุตฺตทารมตฺตสฺเสว ปโหนกํ กตฺวา ปจามี’’ติฯ ‘‘กิํ เต เอเตหี’’ติ? ‘‘กิํ ปน ตุยฺหญฺจ มยฺหญฺจ ปโหนกํ กตฺวา ปจามี’’ติ? ‘‘ตฺวํ กิํ กริสฺสสี’’ติ ? ‘‘เตน หิ เอกกสฺเสว เต ปโหนกํ กตฺวา ปจามี’’ติฯ ‘‘อิมสฺมิํ ฐาเน ปจมาเน พหู ปจฺจาสีสนฺติฯ สกลตณฺฑุเล ฐเปตฺวา ภินฺนตณฺฑุเล จ อุทฺธนกปลฺลานิ จ อาทาย โถกํ ขีรสปฺปิมธุผาณิตญฺจ คเหตฺวา สตฺตภูมิกสฺส ปาสาทสฺส อุปริมตลํ อารุยฺห ปจ, ตตฺถาหํ เอกโกว นิสีทิตฺวา ขาทิสฺสามี’’ติฯ สา ‘‘สาธู’’ติ ปฏิสฺสุณิตฺวา คเหตพฺพํ คาหาเปตฺวา ปาสาทํ อภิรุยฺห ทาสิโย วิสฺสชฺเชตฺวา เสฏฺฐิํ ปกฺโกสาเปสิ, โส อาทิโต ปฏฺฐาย ทฺวารานิ ปิทหนฺโต สพฺพทฺวาเรสุ สูจิฆฏิกํ ทตฺวา สตฺตมตลํ อภิรุหิตฺวา ตตฺถปิ ทฺวารํ ปิทหิตฺวา นิสีทิฯ ภริยาปิสฺส อุทฺธเน อคฺคิํ ชาเลตฺวา กปลฺลํ อาโรเปตฺวา ปูเว ปจิตุํ อารภิฯ

อถ สตฺถา ปาโตว มหาโมคฺคลฺลานตฺเถรํ อามนฺเตสิ – ‘‘เอโส, โมคฺคลฺลาน, ราชคหสฺส อวิทูเร สกฺการนิคเม มจฺฉริยเสฏฺฐิ ‘กปลฺลกปูเว ขาทิสฺสามี’ติ อญฺเญสํ ทสฺสนภเยน สตฺตภูมิเก ปาสาเท กปลฺลกปูเว ปจาเปติ, ตฺวํ ตตฺถ คนฺตฺวา เสฏฺฐิํ ทเมตฺวา นิพฺพิเสวนํ กตฺวา อุโภปิ ชายมฺปติเก ปูเว จ ขีรสปฺปิมธุผาณิตานิ จ คาหาเปตฺวา อตฺตโน พเลน เชตวนํ อาเนหิ, อชฺชาหํ ปญฺจหิ ภิกฺขุสเตหิ สทฺธิํ วิหาเร เอว นิสีทิสฺสามิ, ปูเวเหว ภตฺตกิจฺจํ กริสฺสามี’’ติฯ

เถโร ‘‘สาธุ, ภนฺเต’’ติ สตฺถุ วจนํ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา ตาวเทว อิทฺธิพเลน ตํ นิคมํ คนฺตฺวา ตสฺส ปาสาทสฺส สีหปญฺชรทฺวาเร สุนิวตฺโถ สุปารุโต อากาเส เอว มณิรูปกํ วิย อฏฺฐาสิฯ มหาเสฏฺฐิโน เถรํ ทิสฺวาว หทยมํสํ กมฺปิฯ โส อหํ เอวรูปานํเยว ทสฺสนภเยน อิมํ ฐานมาคโต, อยญฺจ ภิกฺขุ อากาเสนาคนฺตฺวา วาตปานทฺวาเร ฐิโตติฯ โส คเหตพฺพคหณํ อปสฺสนฺโต อคฺคิมฺหิ ปกฺขิตฺตโลณสกฺขรา วิย โทเสน ตฏตฏายนฺโต เอวมาห – ‘‘สมณ, อากาเส ฐตฺวาปิ กิํ ลภิสฺสสิ, อากาเส อปเท ปทํ ทสฺเสตฺวา จงฺกมนฺโตปิ เนว ลภิสฺสสี’’ติฯ เถโร ตสฺมิํ เอว ฐาเน อปราปรํ จงฺกมิฯ เสฏฺฐิ ‘‘จงฺกมนฺโต กิํ ลภิสฺสสิ, อากาเส ปลฺลงฺเกน นิสีทนฺโตปิ น ลภิสฺสสิเยวา’’ติ อาหฯ เถโร ปลฺลงฺกํ อาภุชิตฺวา นิสีทิฯ อถ นํ ‘‘อากาเส นิสินฺโน กิํ ลภิสฺสสิ, อาคนฺตฺวา วาตปานสฺส อุมฺมาเร ฐิโตปิ น ลภิสฺสสี’’ติ อาหฯ เถโร อุมฺมาเร ฐิโตฯ ‘‘อุมฺมาเร ฐิโตปิ กิํ ลภิสฺสสิ, ธูมายนฺโตปิ น ลภิสฺสสิ เอวา’’ติ อาหฯ เถโรปิ ธูมายิฯ สกลปาสาโท เอกธูโม อโหสิฯ เสฏฺฐิโน อกฺขีนํ สูจิยา วิชฺฌนกาโล วิย อโหสิ, เคหชฺฌายนภเยน ปน ‘‘ตฺวํ ปชฺชลนฺโตปิ น ลภิสฺสสี’’ติ อวตฺวา ‘‘อยํ สมโณ สุฏฺฐุ ลคฺโค, อลทฺธา น คมิสฺสติ , เอกมสฺส ปูวํ ทาเปสฺสามี’’ติ ภริยํ อาห – ‘‘ภทฺเท เอกํ ขุทฺทกปูวํ ปจิตฺวา สมณสฺส ทตฺวา อุยฺโยเชหิ น’’นฺติฯ สา โถกํ เอว ปิฏฺฐํ กปลฺลปาติยํ ปกฺขิปิ, มหาปูโว หุตฺวา สกลปาติํ ปูเรตฺวา อุทฺธุมาโต หุตฺวา อฏฺฐาสิฯ

เสฏฺฐิ ตํ ทิสฺวา ‘‘พหุํ ตยา ปิฏฺฐํ คหิตํ ภวิสฺสตี’’ติ สยเมว ทพฺพิกณฺเณน โถกํ ปิฏฺฐํ คเหตฺวา ปกฺขิปิ, ปูโว ปุริมปูวโต มหนฺตตโร ชาโต ฯ เอวํ ยํ ยํ ปจติ, โส โส มหนฺตมหนฺโตว โหติฯ โส นิพฺพินฺโน ภริยํ อาห – ‘‘ภทฺเท, อิมสฺส เอกํ ปูวํ เทหี’’ติฯ ตสฺสา ปจฺฉิโต เอกํ ปูวํ คณฺหนฺติยา สพฺเพ เอกาพทฺธา อลฺลียิํสุฯ สา เสฏฺฐิํ อาห – ‘‘สามิ, สพฺเพ ปูวา เอกโต ลคฺคา, วิสุํ กาตุํ น สกฺโกมี’’ติฯ ‘‘อหํ กริสฺสามี’’ติ โสปิ กาตุํ นาสกฺขิฯ อุโภปิ ชนา โกฏิยํ คเหตฺวา กฑฺฒนฺตาปิ วิโยเชตุํ นาสกฺขิํสุ เอว ฯ อถสฺส ปูเวหิ สทฺธิํ วายมนฺตสฺเสว สรีรโต เสทา มุจฺจิํสุ, ปิปาสา อุปจฺฉิชฺชิฯ ตโต ภริยํ อาห – ‘‘ภทฺเท, น เม ปูเวหิ อตฺโถ, ปจฺฉิยา สทฺธิํเยว อิมสฺส เทหี’’ติฯ สา ปจฺฉิํ อาทาย เถรํ อุปสงฺกมิตฺวา อทาสิฯ เถโร อุภินฺนมฺปิ ธมฺมํ เทเสสิ, ติณฺณํ รตนานํ คุณํ กเถสิ, ‘‘อตฺถิ ทินฺนํ, อตฺถิ ยิฏฺฐ’’นฺติ ทินฺนทานาทีนํ ผลํ คคนตเล ปุณฺณจนฺทํ วิย ทสฺเสสิฯ

ตํ สุตฺวา ปสนฺนจิตฺโต หุตฺวา เสฏฺฐิ ‘‘ภนฺเต, อาคนฺตฺวา อิมสฺมิํ ปลฺลงฺเก นิสีทิตฺวา ปริภุญฺชถา’’ติ อาหฯ เถโร, ‘‘มหาเสฏฺฐิ, สมฺมาสมฺพุทฺโธ ‘ปูเว ขาทิสฺสามี’ติ ปญฺจหิ ภิกฺขุสเตหิ สทฺธิํ วิหาเร นิสินฺโน, ตุมฺหากํ รุจิยา สติ อหํ โว เนสฺสามิ, เสฏฺฐิภริยํ ปูเว จ ขีราทีนิ จ คณฺหาเปถ, สตฺถุ สนฺติกํ คมิสฺสามา’’ติ อาหฯ ‘‘กหํ ปน, ภนฺเต, เอตรหิ สตฺถา’’ติ? ‘‘อิโต ปญฺจจตฺตาลีสโยชนมตฺถเก เชตวนวิหาเร, มหาเสฏฺฐี’’ติฯ ‘‘ภนฺเต, กาลํ อนติกฺกมิตฺวา เอตฺตกํ อทฺธานํ กถํ คมิสฺสามา’’ติฯ ‘‘มหาเสฏฺฐิ, ตุมฺหากํ รุจิยา สติ อหํ โว อตฺตโน อิทฺธิพเลน เนสฺสามิ, ตุมฺหากํ ปาสาเท โสปานสีสํ อตฺตโน ฐาเน เอว ภวิสฺสติ, โสปานปริโยสานํ ปน โว เชตวนทฺวารโกฏฺฐเก ภวิสฺสติ, อุปริปาสาทา เหฏฺฐาปาสาทํ โอตรณกาลมตฺเตเนว เชตวนํ เนสฺสามี’’ติฯ โส ‘‘สาธุ, ภนฺเต’’ติ สมฺปฏิจฺฉิฯ

เถโร โสปานสีสํ ตตฺเถว กตฺวา ‘‘โสปานปาทมูลํ เชตวนทฺวารโกฏฺฐเก โหตู’’ติ อธิฏฺฐาสิฯ ตเถว อโหสิฯ อิติ เถโร เสฏฺฐิญฺจ เสฏฺฐิภริยญฺจ อุปริปาสาทา เหฏฺฐาปาสาทํ โอตรณกาลโต ขิปฺปตรํ เชตวนํ สมฺปาเปสิฯ เต อุโภปิ สตฺถารํ อุปสงฺกมิตฺวา กาลํ อาโรเจสุํฯ สตฺถา ภตฺตคฺคํ ปวิสิตฺวา ปญฺญตฺตวรพุทฺธาสเน นิสีทิ สทฺธิํ ภิกฺขุสงฺเฆนฯ มหาเสฏฺฐิ พุทฺธปฺปมุขสฺส ภิกฺขุสงฺฆสฺส ทกฺขิโณทกํ อทาสิฯ ภริยาปิสฺส ตถาคตสฺส ปตฺเต ปูวํ ปติฏฺฐาเปสิฯ

สตฺถา อตฺตโน ยาปนมตฺตํ คณฺหิ, ปญฺจสตา ภิกฺขูปิ ยาปนมตฺตํ คณฺหิํสุฯ เสฏฺฐิ ขีรสปฺปิมธุสกฺขราทีนิ ททมาโน น ขยํ อคมาสิฯ สตฺถา ปญฺจหิ ภิกฺขุสเตหิ สทฺธิํ ภตฺตกิจฺจํ นิฏฺฐาเปสิฯ มหาเสฏฺฐิปิ สทฺธิํ ภริยาย ยาวทตฺถํ ขาทิฯ ปูวานํ ปริโยสานเมว น ปญฺญายติฯ สกลวิหาเร ภิกฺขูนญฺจ วิฆาสาทานญฺจ ทินฺเนสุปิ ปริยนฺโต น ปญฺญายเตวฯ ‘‘ภนฺเต, ปูวา ปริกฺขยํ น คจฺฉนฺตี’’ติ ภควโต อาโรเจสุํฯ ‘‘เตน หิ เชตวนทฺวารโกฏฺฐเก ฉฑฺเฑถา’’ติฯ อถ เน ทฺวารโกฏฺฐกสฺส อวิทูเร ปพฺภารฏฺฐาเน ฉฑฺฑยิํสุฯ ยาวชฺชตนาปิ ตํ ฐานํ กปลฺลกปูวปพฺภารนฺเตว ปญฺญายติฯ มหาเสฏฺฐิ สห ภริยาย ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิฯ ภควา อนุโมทนมกาสิฯ อนุโมทนาวสาเน อุโภปิ โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐาย สตฺถารํ วนฺทิตฺวา ทฺวารโกฏฺฐเก โสปานํ อารุยฺห อตฺตโน ปาสาเทเยว ปติฏฺฐหิํสุฯ

ตโต ปฏฺฐาย เสฏฺฐิ อสีติโกฏิธนํ พุทฺธสาสเนเยว วิกฺกิริฯ ปุนทิวเส สายนฺหสมเย ธมฺมสภายํ สนฺนิสินฺนา ภิกฺขู ‘‘ปสฺสถาวุโส, มหาโมคฺคลฺลานตฺเถรสฺส อานุภาวํ, อนุปหจฺจ นาม สทฺธํ, อนุปหจฺจ โภเค มจฺฉริยเสฏฺฐิํ มุหุตฺเตเนว ทเมตฺวา นิพฺพิเสวนํ กตฺวา ปูเว คาหาเปตฺวา เชตวนํ อาเนตฺวา สตฺถุ สมฺมุขํ กตฺวา โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐาเปสิ, อโห มหานุภาโว เถโร’’ติ เถรสฺส คุณํ กเถนฺตา นิสีทิํสุฯ สตฺถา ทิพฺพาย โสตธาตุยา กถํ สุตฺวา อาคนฺตฺวา, ‘‘กาย นุตฺถ, ภิกฺขเว, เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนา’’ติ ปุจฺฉิตฺวา, ‘‘อิมาย นามา’’ติ วุตฺเต, ‘‘ภิกฺขเว, กุลทมเกน นาม ภิกฺขุนา อนุปหจฺจ สทฺธํ, อนุปหจฺจ โภเค, กุลํ อกิลเมตฺวา อวิเหเฐตฺวา ปุปฺผโต เรณุํ คณฺหนฺเตน ภมเรน วิย อุปสงฺกมิตฺวา พุทฺธคุณํ ชานาเปตพฺพํ, ตาทิโส มม ปุตฺโต โมคฺคลฺลาโน’’ติ เถรํ ปสํสิตฺวา อิมํ คาถมาห –

[49]

‘‘ยถาปิ ภมโร ปุปฺผํ, วณฺณคนฺธมเหฐยํ;

ปเลติ รสมาทาย, เอวํ คาเม มุนี จเร’’ติฯ

ตตฺถ ภมโรติ ยา กาจิ มธุกรชาติฯ ปุปฺผนฺติ ปุปฺผาราเม จรนฺโต ปุปฺผญฺจ วณฺณญฺจ คนฺธญฺจ อเหฐยนฺโต อวินาเสนฺโต วิจรตีติ อตฺโถฯ

ปเลตีติ เอวํ จริตฺวา ยาวทตฺถํ รสํ ปิวิตฺวา อปรมฺปิ มธุกรณตฺถาย อาทาย ปเลติ, โส เอวํ วนคหนํ อชฺโฌคาเหตฺวา เอกสฺมิํ รุกฺขสุสิเร ตํ รชมิสฺสกํ รสํ ฐเปตฺวา อนุปุพฺเพน มธุรรสํ มธุํ กโรติ, น ตสฺส ปุปฺผาราเม วิจริตปจฺจยา ปุปฺผํ วา วณฺณคนฺธํ วาสฺส วิคจฺฉติ, อถ โข สพฺพํ ปากติกเมว โหติฯ เอวํ คาเม มุนี จเรติ เอวํ เสขาเสขเภโท อนาคาริยมุนิ กุลปฏิปาฏิยา คาเม ภิกฺขํ คณฺหนฺโต วิจรตีติ อตฺโถฯ น หิ ตสฺส คาเม จรณปจฺจยา กุลานํ สทฺธาหานิ วา โภคหานิ วา โหนฺติฯ สทฺธาปิ โภคาปิ ปากติกาว โหนฺติฯ เอวํ จริตฺวา จ ปน นิกฺขมิตฺวา เสขมุนิ ตาว พหิคาเม อุทกผาสุกฏฺฐาเน สงฺฆาฏิํ ปญฺญาเปตฺวา นิสินฺโน อกฺขภญฺชนวณปฏิจฺฉาทนปุตฺตมํสูปมาทิวเสน ปจฺจเวกฺขนฺโต ปิณฺฑปาตํ ปริภุญฺชิตฺวา ตถารูปํ วนสณฺฑํ อนุปวิสิตฺวา อชฺฌตฺติกกมฺมฏฺฐานํ สมฺมสนฺโต จตฺตาโร มคฺเค, จตฺตาริ จ สามญฺญผลานิ หตฺถคตาเนว กโรติฯ อเสขมุนิ ปน ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหารมนุยุญฺชติ ฯ อยมสฺส ภมเรน สทฺธิํ มธุกรณสริกฺขตา เวทิตพฺพาฯ อิธ ปน ขีณาสโวว อธิปฺเปโตฯ

เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณิํสูติฯ

สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ วตฺวา อุตฺตริปิ เถรสฺส คุณํ ปกาเสตุํ ‘‘น, ภิกฺขเว, อิทาเนว โมคฺคลฺลาเนน มจฺฉริยเสฏฺฐิ ทมิโต, ปุพฺเพปิ นํ ทเมตฺวา กมฺมผลสมฺพนฺธํ ชานาเปสิ เอวา’’ติ วตฺวา อิมมตฺถํ ปกาเสนฺโต อตีตํ อาหริตฺวา –

‘‘อุโภ ขญฺชา อุโภ กุณี, อุโภ วิสมจกฺขุกา;

อุภินฺนํ ปิฬกา ชาตา, นาหํ ปสฺสามิ อิลฺลิส’’นฺติฯ (ชา. 1.1.78) –

อิมํ อิลฺลิสชาตกํ กเถสีติฯ

มจฺฉริยโกสิยเสฏฺฐิวตฺถุ ปญฺจมํฯ

6. ปาเวยฺยกาชีวกวตฺถุ

น ปเรสํ วิโลมานีติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา สาวตฺถิยํ วิหรนฺโต ปาเวยฺยํ นาม อาชีวกํ อารพฺภ กเถสิฯ