4. ปุปฺผวคฺโค

1. ปถวิกถาปสุตปญฺจสตภิกฺขุวตฺถุ

โก อิมํ ปถวิํ วิเจสฺสตีติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา สาวตฺถิยํ วิหรนฺโต ปถวิกถาปสุเต ปญฺจสเต ภิกฺขู อารพฺภ กเถสิฯ

เต กิร ภควตา สทฺธิํ ชนปทจาริกํ จริตฺวา เชตวนํ อาคนฺตฺวา สายนฺหสมเย อุปฏฺฐานสาลายํ สนฺนิสินฺนา อตฺตนา คตคตฏฺฐาเนสุ ‘‘อสุกคามโต อสุกคามคมนฏฺฐาเน สมํ วิสมํ กทฺทมพหุลํ สกฺขรพหุลํ กาฬมตฺติกํ ตมฺพมตฺติก’’นฺติ ปถวิกถํ กเถสุํฯ สตฺถา อาคนฺตฺวา, ‘‘กาย นุตฺถ, ภิกฺขเว, เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนา’’ติ ปุจฺฉิตฺวา, ‘‘ภนฺเต, อมฺเหหิ วิจริตฏฺฐาเน ปถวิกถายา’’ติ วุตฺเต, ‘‘ภิกฺขเว, เอสา พาหิรปถวี นาม, ตุมฺเหหิ อชฺฌุตฺติกปถวิยํ ปริกมฺมํ กาตุํ วฏฺฏตี’’ติ วตฺวา อิมา ทฺเว คาถา อภาสิ –

[44]

‘‘โก อิมํ ปถวิํ วิเจสฺสติ,

ยมโลกญฺจ อิมํ สเทวกํ;

โก ธมฺมปทํ สุเทสิตํ,

กุสโล ปุปฺผมิว ปเจสฺสติฯ

[45]

‘‘เสโข ปถวิํ วิเจสฺสติ,

ยมโลกญฺจ อิมํ สเทวกํ;

เสโข ธมฺมปทํ สุเทสิตํ,

กุสโล ปุปฺผมิว ปเจสฺสตี’’ติฯ

ตตฺถ โก อิมนฺติ โก อิมํ อตฺตภาวสงฺขาตํ ปถวิํฯ วิเจสฺสตีติ อตฺตโน ญาเณน วิจินิสฺสติ วิชานิสฺสติ, ปฏิวิชฺฌิสฺสติ, สจฺฉิกริสฺสตีติ อตฺโถฯ ยมโลกญฺจาติ จตุพฺพิธํ อปายโลกญฺจฯ อิมํ สเทวกนฺติ อิมํ มนุสฺสโลกญฺจ เทวโลเกน สทฺธิํ โก วิเจสฺสติ วิจินิสฺสติ วิชานิสฺสติ ปฏิวิชฺฌิสฺสติ สจฺฉิกริสฺสตีติ ปุจฺฉิฯ