เมนู

ปหายาโรปยิตฺวาน , ตนฺติภาสํ มโนรมํ;

คาถานํ พฺยญฺชนปทํ, ยํ ตตฺถ น วิภาวิตํฯ

[10]

เกวลํ ตํ วิภาเวตฺวา, เสสํ ตเมว อตฺถโต;

ภาสนฺตเรน ภาสิสฺสํ, อาวหนฺโต วิภาวินํ;

มนโส ปีติปาโมชฺชํ, อตฺถธมฺมูปนิสฺสิตนฺติฯ

1. ยมกวคฺโค

1. จกฺขุปาลตฺเถรวตฺถุ

[1]

‘‘มโนปุพฺพงฺคมา ธมฺมา, มโนเสฏฺฐา มโนมยา;

มนสา เจ ปทุฏฺเฐน, ภาสติ วา กโรติ วา;

ตโต นํ ทุกฺขมนฺเวติ, จกฺกํว วหโต ปท’’นฺติฯ –

อยํ ธมฺมเทสนา กตฺถ ภาสิตาติ? สาวตฺถิยํฯ กํ อารพฺภาติ? จกฺขุปาลตฺเถรํฯ

สาวตฺถิยํ กิร มหาสุวณฺโณ นาม กุฏุมฺพิโก อโหสิ อฑฺโฒ มหทฺธโน มหาโภโค อปุตฺตโกฯ โส เอกทิวสํ นฺหานติตฺถํ นฺหตฺวา นตฺวา อาคจฺฉนฺโต อนฺตรามคฺเค สมฺปนฺนปตฺตสาขํ เอกํ วนปฺปติํ ทิสฺวา ‘‘อยํ มเหสกฺขาย เทวตาย ปริคฺคหิโต ภวิสฺสตี’’ติ ตสฺส เหฏฺฐาภาคํ โสธาเปตฺวา ปาการปริกฺเขปํ การาเปตฺวา วาลุกํ โอกิราเปตฺวา ธชปฏากํ อุสฺสาเปตฺวา วนปฺปติํ อลงฺกริตฺวา อญฺชลิํ กริตฺวา ‘‘สเจ ปุตฺตํ วา ธีตรํ วา ลเภยฺยํ, ตุมฺหากํ มหาสกฺการํ กริสฺสามี’’ติ ปตฺถนํ กตฺวา ปกฺกามิฯ

อถสฺส น จิรสฺเสว ภริยาย กุจฺฉิยํ คพฺโภ ปติฏฺฐาสิฯ สา คพฺภสฺส ปติฏฺฐิตภาวํ ญตฺวา ตสฺส อาโรเจสิฯ โส ตสฺสา คพฺภสฺส ปริหารมทาสิฯ สา ทสมาสจฺจเยน ปุตฺตํ วิชายิฯ