พระวินัยปิฎก มหาวรรค [5. จัมมขันธกะ] 148. ทิคุณาทิอุปาหนปฏิกเขปะ
ทั้งที่เป็นอิฏฐารมณ์และอนิฏฐารมณ์
ย่อมทำจิตของผู้คงที่ให้หวั่นไหวมิได้ ฉันนั้น
จิตของผู้คงที่นั้น เป็นจิตตั้งมั่น ไม่หวั่นไหว
ไม่เกาะเกี่ยวด้วยอารมณ์อะไร เพราะท่านผู้คงที่
พิจารณาเห็นความเกิดดับของจิตนั้น1
148. ทิคุณาทิอุปาหนปฏิกเขปะ
ว่าด้วยทรงห้ามใช้รองเท้า 2 ชั้นเป็นต้น
[245] ครั้งนั้น พระผู้มีพระภาครับสั่งกับภิกษุทั้งหลายว่า ภิกษุทั้งหลาย
กุลบุตรทั้งหลายกล่าวพยากรณ์อรหัตตผลอย่างนี้ ชื่อว่ากล่าวแต่เนื้อความและมิได้
น้อมตนเข้าไป2 แต่โมฆบุรุษบางพวกในธรรมวินัยนี้เห็นเป็นของสนุก กล่าวพยากรณ์
อรหัตตผล ภายหลัง จึงเดือดร้อน
ลำดับนั้น พระผู้มีพระภาครับสั่งกับท่านพระโสณะว่า โสณะ เธอเป็นคน
สุขุมาลชาติ เราอนุญาตรองเท้าชั้นเดียวแก่เธอ
ท่านพระโสณะกราบทูลว่า ข้าพระองค์ละทิ้งเงินถึง 80 เล่มเกวียนและ
กองคาราวานประกอบด้วยช้าง 7 เชือก ออกบวชเป็นบรรพชิต เมื่อเป็นอย่างนี้
ถ้าข้าพระองค์จะใช้รองเท้าชั้นเดียวก็จะมีคนกล่าวว่า พระโสณโกฬิวิสะละทิ้งเงินถึง
80 เล่มเกวียนและกองคาราวานประกอบด้วยช้าง 7 เชือก ออกบวชเป็นบรรพชิต
เวลานี้ท่านพระโสณะนั้นยังข้องอยู่ในเรื่องรองเท้าชั้นเดียว ถ้าพระผู้มีพระภาคทรง
อนุญาตภิกษุสงฆ์ แม้ข้าพระองค์ก็จะใช้สอย ถ้าพระผู้มีพระภาคไม่ทรงอนุญาต
ภิกษุสงฆ์ แม้ข้าพระองค์ก็จะไม่ใช้สอย พระพุทธเจ้าข้า
เชิงอรรถ :
1 องฺ.ฉกฺก. (แปล) 22/55/538-539 ขุ.เถร. (แปล) 26/640-644/450
2 มิได้น้อมตนเข้าไปด้วยการแสดงให้ปรากฏว่า เราเป็นพระอรหันต์ (วิ.อ. 3/245/166)
พระวินัยปิฎก มหาวรรค [5. จัมมขันธกะ] 149. สัพพนีลกาทิปฏิกเขปะ
ลำดับนั้น พระผู้มีพระภาคทรงแสดงธรรมีกถาเพราะเรื่องนี้เป็นต้นเหตุ รับสั่ง
กับภิกษุทั้งหลายว่า ภิกษุทั้งหลาย เราอนุญาตรองเท้าชั้นเดียว ภิกษุทั้งหลาย
ภิกษุไม่พึงสวมรองเท้า 2 ชั้น ไม่พึงสวมรองเท้า 3 ชั้น ไม่พึงสวมรองเท้าหลายชั้น
รูปใดสวม ต้องอาบัติทุกกฏ
149. สัพพนีลกาทิปฏิกเขปะ
ว่าด้วยทรงห้ามใช้รองเท้าสีเขียวล้วนเป็นต้น
เรื่องพระฉัพพัคคีย์
[246] สมัยนั้น พวกภิกษุฉัพพัคคีย์ สวมรองเท้าสีเขียวล้วน ... สวมรองเท้า
สีเหลืองล้วน ... สวมรองเท้าสีแดงล้วน ... สวมรองเท้าสีบานเย็นล้วน ... สวมรองเท้า
สีดำล้วน ... สวมรองเท้าสีแสดล้วน ... สวมรองเท้าสีชมพูล้วน
คนทั้งหลายจึงตำหนิ ประณาม โพนทะนาว่า เหมือนคฤหัสถ์ผู้บริโภคกาม1
ภิกษุทั้งหลายจึงนำเรื่องนี้ไปกราบทูลพระผู้มีพระภาคให้ทรงทราบ
พระผู้มีพระภาครับสั่งว่า ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุไม่พึงสวมรองเท้าสีเขียวล้วน
... ไม่พึงสวมรองเท้าสีเหลืองล้วน ... ไม่พึงสวมรองเท้าสีแดงล้วน ... ไม่พึงสวม
รองเท้าสีบานเย็นล้วน ... ไม่พึงสวมรองเท้าสีดำล้วน ... ไม่พึงสวมรองเท้าสีแสดล้วน
... ไม่พึงสวมรองเท้าสีชมพูล้วน รูปใดสวม ต้องอาบัติทุกกฏ
เรื่องทรงห้ามใช้รองเท้ามีหูสีเขียวเป็นต้น
สมัยนั้น พวกภิกษุฉัพพัคคีย์สวมรองเท้ามีหูสีเขียว ... สวมรองเท้ามีหูสีเหลือง
... สวมรองเท้ามีหูสีแดง ... สวมรองเท้ามีหูสีบานเย็น ... สวมรองเท้ามีหูสีดำ ...
สวมรองเท้ามีหูสีแสด ... สวมรองเท้ามีหูสีชมพู
เชิงอรรถ :
1 หมายถึงผู้ครองเรือน (องฺ.จตุกฺก.อ. 2/15/293)
