เมนู

พระวินัยปิฎก มหาวรรค [1.มหาขันธกะ] 22. นิสสยปฏิปัสสัทธิกถา
22. นิสสยปฏิปัสสัทธิกถา
ว่าด้วยการระงับนิสสัย

เรื่องนิสสัยระงับจากอุปัชฌาย์และอาจารย์
[83] สมัยนั้น เมื่ออุปัชฌาย์และอาจารย์หลีกไปก็ดี สึกเสียก็ดี มรณภาพ
ก็ดี ไปเข้ารีตเดียรถีย์ก็ดี ภิกษุทั้งหลายไม่รู้ว่านิสสัยระงับ จึงนำเรื่องนี้ไปกราบทูล
พระผู้มีพระภาคให้ทรงทราบ
พระผู้มีพระภาครับสั่งว่า “ภิกษุทั้งหลาย นิสสัยระงับจากอุปัชฌาย์ 5 ประการ
เหล่านี้ คือ

1. อุปัชฌาย์หลีกไป 2. อุปัชฌาย์สึก
3. อุปัชฌาย์มรณภาพ 4. อุปัชฌาย์ไปเข้ารีตเดียรถีย์
5. อุปัชฌาย์สั่งบังคับ

ภิกษุทั้งหลาย นิสสัยระงับจากอุปัชฌาย์ 5 ประการเหล่านี้
ภิกษุทั้งหลาย นิสสัยระงับจากอาจารย์ 6 ประการเหล่านี้ คือ

1. อาจารย์หลีกไป 2. อาจารย์สึก
3. อาจารย์มรณภาพ 4. อาจารย์ไปเข้ารีตเดียรถีย์
5. อาจารย์สั่งบังคับ 6. สัทธิวิหาริก์ไปเข้าร่วมกับ
อุปัชฌาย์1

ภิกษุทั้งหลาย นิสสัยระงับจากอาจารย์ 6 ประการเหล่านี้
นิสสยปฏิปัสสัทธิกถา จบ

เชิงอรรถ :
1 ไปเข้าร่วมกับอุปัชฌาย์ คือเมื่อสัทธิวิหาริกได้พบเห็นอุปัชฌาย์เที่ยวบิณฑบาต ได้ยินอุปัชฌาย์แสดง
ธรรมจำเสียงอุปัชฌาย์ได้นิสสัยระงับจากอาจารย์ (วิ.อ. 3/83/47)

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : 4 หน้า :122 }


พระวินัยปิฎก มหาวรรค [1.มหาขันธกะ] 23. อุปสัมปาเทตัพพปัญจกะ
23. อุปสัมปาเทตัพพปัญจกะ
ว่าด้วยองค์ 5 แห่งภิกษุผู้ควรให้อุปสมบท 16 หมวด

เรื่องภิกษุประกอบด้วยองค์ 5
กัณหปักษ์ ฝ่ายดำ 1
[84] ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยองค์ 5 ไม่พึงให้อุปสมบท ไม่พึงให้
นิสสัย1 ไม่พึงใช้สามเณรอุปัฏฐาก คือ
1. ไม่ประกอบด้วยสีลขันธ์อันเป็นอเสขะ
2. ไม่ประกอบด้วยสมาธิขันธ์อันเป็นอเสขะ
3. ไม่ประกอบด้วยปัญญาขันธ์อันเป็นอเสขะ
4. ไม่ประกอบด้วยวิมุตติขันธ์อันเป็นอเสขะ
5. ไม่ประกอบด้วยวิมุตติญาณทัสสนขันธ์อันเป็นอเสขะ2
ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยองค์ 5 เหล่านี้แล ไม่พึงให้อุปสมบท
ไม่พึงให้นิสสัย ไม่พึงใช้สามเณรอุปัฏฐาก (1)

สุกกปักษ์ ฝ่ายขาว 1
ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยองค์ 5 พึงให้อุปสมบท พึงให้นิสสัย พึงใช้
สามเณรอุปัฏฐาก คือ
1. ประกอบด้วยสีลขันธ์อันเป็นอเสขะ
2. ประกอบด้วยสมาธิขันธ์อันเป็นอเสขะ
3. ประกอบด้วยปัญญาขันธ์อันเป็นอเสขะ
4. ประกอบด้วยวิมุตติขันธ์อันเป็นอเสขะ

เชิงอรรถ :
1 ไม่พึงให้อุปสมบท คือ ไม่พึงเป็นอุปัชฌาย์ให้ใคร ๆ อุปสมบท ไม่พึงให้นิสสัย คือ ไม่พึงเป็นอาจารย์ให้
นิสสัย (วิ.อ. 3/84/48)
2 สีลขันธ์อันเป็นอเสขะเป็นต้น หมายถึงสีล สมาธิ ปัญญา ผล และปัจจเวกขณญาณ ของพระอรหันต์
(วิ.อ. 3/84/48)

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : 4 หน้า :123 }