พระวินัยปิฎก มหาวิภังค์ [2. สังฆาทิเสสกัณฑ์] 1. สุกกวิสัฏฐิสิกขาบท บทภาชนีย์

พระอนุบัญญัติ

[236] ภิกษุจงใจทำน้ำอสุจิให้เคลื่อน เป็นสังฆาทิเสส ยกเว้นไว้แต่ฝัน

เรื่องภิกษุหลายรูป จบ

สิกขาบทวิภังค์

[237] คำว่า จงใจ ความว่า รู้อยู่ รู้ดีอยู่ จงใจ ฝ่าฝืนล่วงละเมิด
คำว่า น้ำอสุจิ อธิบายว่า น้ำอสุจิมี 10 ชนิด คือ (1) อสุจิสีเขียว (2) อสุจิ
สีเหลือง (3) อสุจิสีแดง (4) อสุจิสีขาว (5) อสุจิสีเหมือนเปรียง (6) อสุจิสี
เหมือนน้ำท่า (7) อสุจิสีเหมือนน้ำมัน (8) อสุจิสีเหมือนนมสด (9) อสุจิสี
เหมือนนมส้ม (10) อสุจิสีเหมือนเนยใส
คำว่า ทำให้เคลื่อน คือ กิริยาที่ทำให้เคลื่อนจากฐาน ตรัสเรียกว่า ทำให้เคลื่อน
คำว่า ยกเว้นไว้แต่ฝัน คือ ยกเว้นความฝัน
คำว่า เป็นสังฆาทิเสส ความว่า สำหรับอาบัตินั้น สงฆ์เท่านั้นให้ปริวาส ชัก
เข้าหาอาบัติเดิม ให้มานัตและเรียกเข้าหมู่ คณะก็ทำไม่ได้ ภิกษุรูปเดียวก็ทำไม่ได้
ฉะนั้นจึงตรัสว่า “เป็นสังฆาทิเสส”
คำว่า “เป็นสังฆาทิเสส” นี้ เป็นการขนานนาม เป็นคำเรียกหมวดอาบัตินั้น
นั่นเองโดยอ้อม1 เพราะเหตุนั้น จึงตรัสเรียกว่า “เป็นสังฆาทิเสส”

บทภาชนีย์
อุบาย 4 ประการ

(1) ภิกษุทำน้ำอสุจิให้เคลื่อนในรูปภายใน (2) ภิกษุทำน้ำอสุจิให้เคลื่อนใน
รูปภายนอก (3) ภิกษุทำน้ำอสุจิให้เคลื่อนในรูปภายในและภายนอก (4) ภิกษุทำน้ำ
อสุจิให้เคลื่อนเมื่อส่ายสะเอวในอากาศ

เชิงอรรถ :
1 สังฆาทิเสสนี้ เป็นชื่อเรียกกองอาบัติ แปลว่า “หมู่อาบัติที่ต้องการสงฆ์ทั้งในระยะเบื้องต้นและในระยะที่
เหลือ” หมายความว่า ภิกษุผู้ต้องอาบัติสังฆาทิเสส จะออกจากอาบัตินั้นได้ต้องอาศัยสงฆ์ให้ปริวาส ให้มานัต
ชักกลับเข้าหาอาบัติเดิม และอัพภาน ในกรรมทั้งหมดนี้ขาดสงฆ์เสียแล้ว ก็ทำไม่สำเร็จ (วิ.อ. 2/237/6)

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : 1 หน้า :252 }

พระวินัยปิฎก มหาวิภังค์ [2. สังฆาทิเสสกัณฑ์] 1. สุกกวิสัฏฐิสิกขาบท บทภาชนีย์

กาล 5

(1) ภิกษุทำน้ำอสุจิให้เคลื่อนเมื่อเกิดความกำหนัด (2) ภิกษุทำน้ำอสุจิให้
เคลื่อนเมื่อปวดอุจจาระ (3) ภิกษุทำน้ำอสุจิให้เคลื่อนเมื่อปวดปัสสาวะ (4) ภิกษุทำ
น้ำอสุจิให้เคลื่อนเมื่อต้องลม (5) ภิกษุทำน้ำอสุจิให้เคลื่อนเมื่อถูกบุ้งขน

เจตนา 10 ประการ

(1) ภิกษุทำน้ำอสุจิให้เคลื่อนเพื่อความหายโรค (2) ภิกษุทำน้ำอสุจิให้
เคลื่อนเพื่อความสุข (3) ภิกษุทำน้ำอสุจิให้เคลื่อนเพื่อเป็นยา (4) ภิกษุทำน้ำอสุจิ
ให้เคลื่อนเพื่อเป็นทาน (5) ภิกษุทำน้ำอสุจิให้เคลื่อนเพื่อเป็นบุญ (6) ภิกษุทำ
น้ำอสุจิให้เคลื่อนเพื่อบูชายัญ (7) ภิกษุทำน้ำอสุจิให้เคลื่อนเพื่อจะไปสวรรค์
(8) ภิกษุทำน้ำอสุจิให้เคลื่อนเพื่อสืบพันธุ์ (9) ภิกษุทำน้ำอสุจิให้เคลื่อนเพื่อทดลอง
(10) ภิกษุทำน้ำอสุจิให้เคลื่อนเพื่อความสนุก

วัตถุที่ประสงค์ 10 ประการ

(1) ภิกษุทำน้ำอสุจิสีเขียวให้เคลื่อน (2) ภิกษุทำน้ำอสุจิสีเหลืองให้เคลื่อน
(3) ภิกษุทำน้ำอสุจิสีแดงให้เคลื่อน (4) ภิกษุทำน้ำอสุจิสีขาวให้เคลื่อน (5) ภิกษุ
ทำน้ำอสุจิสีเหมือนเปรียงให้เคลื่อน (6) ภิกษุทำน้ำอสุจิสีเหมือนน้ำท่าให้เคลื่อน
(7) ภิกษุทำน้ำอสุจิสีเหมือนน้ำมันให้เคลื่อน (8) ภิกษุทำน้ำอสุจิสีเหมือนนมสดให้
เคลื่อน (9) ภิกษุทำน้ำอสุจิสีเหมือนนมส้มให้เคลื่อน (10) ภิกษุทำน้ำอสุจิสีเหมือน
เนยใสให้เคลื่อน
[238] คำว่า ในรูปภายใน ได้แก่ รูปที่มีวิญญาณครองในตัว1
คำว่า ในรูปภายนอก ได้แก่ รูปที่มีวิญญาณครองหรือที่ไม่มีวิญญาณครอง
นอกตัว2

เชิงอรรถ :
1 “รูปที่มีวิญญาณครองในตัว” หมายถึง มือของตนเป็นต้น(วิ.อ. 2/238/8)
2 “รูปที่มีวิญญาณครองหรือที่ไม่มีวิญญาณครองนอกตัว” หมายถึง มือของผู้อื่นเป็นต้น (วิ.อ. 2/238/8)

{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : 1 หน้า :253 }