‘‘คหการก ทิฏฺโฐสิ, ปุน เคหํ น กาหสิ;

สพฺพา เต ผาสุกา ภคฺคา, คหกูฏํ วิสงฺขตํ;

วิสงฺขารคตํ จิตฺตํ, ตณฺหานํ ขยมชฺฌคา’’ติฯ (ธ. ป. 153-154) –

อิทํ คาถาทฺวยํ สพฺพสฺสาปิ พุทฺธวจนสฺส อาทิฯ ตญฺจ มนสาว วุตฺตวเสน, น วจีเภทํ กตฺวา วุตฺตวเสนฯ วจีเภทํ ปน กตฺวา วุตฺตวเสน –

‘‘ยทา หเว ปาตุภวนฺติ ธมฺมา,

อาตาปิโน ฌายโต พฺราหฺมณสฺส;

อถสฺส กงฺขา วปยนฺติ สพฺพา,

ยโต ปชานาติ สเหตุธมฺม’’นฺติฯ (อุทา. 1; มหาว. 1) –

อยํ คาถา อาทิฯ ตสฺมา ยฺวายํ นวปฺปเภโท ขุทฺทกปาโฐ อิเมสํ ขุทฺทกานํ อาทิ, ตสฺส อาทิโต ปภุติ อตฺถสํวณฺณนํ อารภิสฺสามิฯ

นิทานโสธนํ

ตสฺส จายมาทิ ‘‘พุทฺธํ สรณํ คจฺฉามิ, ธมฺมํ สรณํ คจฺฉามิ, สงฺฆํ สรณํ คจฺฉามี’’ติฯ ตสฺสายํ อตฺถวณฺณนาย มาติกา –

‘‘เกน กตฺถ กทา กสฺมา, ภาสิตํ สรณตฺตยํ;

กสฺมา จิธาทิโต วุตฺต, มวุตฺตมปิ อาทิโตฯ

‘‘นิทานโสธนํ กตฺวา, เอวเมตฺถ ตโต ปรํ;

พุทฺธํ สรณคมนํ, คมกญฺจ วิภาวเยฯ

‘‘เภทาเภทํ ผลญฺจาปิ, คมนียญฺจ ทีปเย;

ธมฺมํ สรณมิจฺจาทิ, ทฺวเยเปส นโย มโตฯ

‘‘อนุปุพฺพววตฺถาเน, การณญฺจ วินิทฺทิเส;

สรณตฺตยเมตญฺจ, อุปมาหิ ปกาสเย’’ติฯ

ตตฺถ ปฐมคาถาย ตาว อิทํ สรณตฺตยํ เกน ภาสิตํ, กตฺถ ภาสิตํ, กทา ภาสิตํ, กสฺมา ภาสิตํ อวุตฺตมปิจาทิโต ตถาคเตน กสฺมา อิธาทิโต วุตฺตนฺติ ปญฺจ ปญฺหาฯ