ปญฺญายาติ สหวิปสฺสนาย มคฺคปญฺญายฯ สมฺมสนปฏิเวธปญฺญาปิ อุคฺคหปริปุจฺฉาปญฺญาปิ วฏฺฏติเยวฯ ปตฺโต วา ปชฺชติ วาติ อรหตฺตํ ปตฺโต วา ปาปุณิสฺสติ วาติ เอวํ คุณสมฺภาวนาย สมฺภาเวติฯ อปฺปตฺตมานสาติ อปฺปตฺตอรหตฺตา, อรหตฺตํ วา อปฺปตฺตํ มานสํ เอเตสนฺติปิ อปฺปตฺตมานสาฯ ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหารนฺติ เอตฺถ ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหาโร โลกิโยปิ วฏฺฏติ โลกุตฺตโรปิฯ

5. พลสุตฺตวณฺณนา

[5] ปญฺจเม อวิชฺชาโกสชฺชสาวชฺชอสฺสทฺธิเยสุ อกมฺปนโต ปญฺญาพลาทีนิ ทฏฺฐพฺพานิฯ อกุสลสงฺขาตาติ อกุสลาติ ญาตาฯ เอส นโย สพฺพตฺถฯ นาลมริยาติ อริยภาวํ กาตุํ อสมตฺถา, อริยานํ วา อนนุจฺฉวิกาฯ โวทิฏฺฐาติ สุฏฺฐุ ทิฏฺฐาฯ โวจริตาติ มโนทฺวาเร สมุทาจารปฺปตฺตาฯ อตฺถิกสฺสาติ ธมฺมเทสนาย อตฺถิกสฺสฯ อาชีวิกาภยนฺติ ชีวิตวุตฺติภยํฯ อสิโลกภยนฺติ ครหาภยํฯ ปริสาสารชฺชภยนฺติ ปริสํ ปตฺวา สารชฺชํ โอกฺกมนภยํฯ อิมสฺมิํ สุตฺเต วฏฺฏวิวฏฺฏํ กถิตํฯ

6. เสวนาสุตฺตวณฺณนา

[6] ฉฏฺเฐ ชีวิตปริกฺขาราติ ชีวิตสมฺภาราฯ สมุทาเนตพฺพาติ สมาหริตพฺพาฯ กสิเรน สมุทาคจฺฉนฺตีติ ทุกฺเขน อุปฺปชฺชนฺติฯ รตฺติภาคํ วา ทิวสภาคํ วาติ เอตฺถ รตฺติภาเค ญตฺวา รตฺติภาเคเยว ปกฺกมิตพฺพํ, รตฺติํ จณฺฑวาฬาทิปริปนฺเถ สติ อรุณุคฺคมนํ อาคเมตพฺพํฯ ทิวสภาเค ญตฺวา ทิวา ปกฺกมิตพฺพํ, ทิวา ปริปนฺเถ สติ สูริยตฺถงฺคมนํ อาคเมตพฺพํฯ สงฺขาปีติ สามญฺญตฺถสฺส ภาวนาปาริปูริอาคมนํ ชานิตฺวาฯ โส ปุคฺคโลติ ปทสฺส ปน ‘‘นานุพนฺธิตพฺโพ’’ติ อิมินา สมฺพนฺโธฯ อนาปุจฺฉาติ อิธ ปน ตํ ปุคฺคลํ อนาปุจฺฉา ปกฺกมิตพฺพนฺติ อตฺโถฯ อปิ ปนุชฺชมาเนนาติ อปิ นิกฺกฑฺฒิยมาเนนฯ เอวรูโป หิ ปุคฺคโล สเจปิ ทารุกลาปสตํ วา อุทกฆฏสตํ วา วาลิกาฆฏสตํ วา ทณฺฑํ อาโรเปติ, มา อิธ วสีติ นิกฺกฑฺฒาเปติ วา, ตํ ขมาเปตฺวาปิ ยาวชีวํ โส อนุพนฺธิตพฺโพว, น วิชหิตพฺโพฯ

7. สุตวาสุตฺตวณฺณนา

[7] สตฺตเม ปญฺจ ฐานานิ อชฺฌาจริตุนฺติ ปญฺจ การณานิ อติกฺกมิตุํฯ ปาณนฺติ อนฺตมโส กุนฺถกิปิลฺลิกํฯ อทินฺนนฺติ อนฺตมโส ติณสลากมฺปิ ปรสนฺตกํฯ เถยฺยสงฺขาตนฺติ เถยฺยจิตฺเตนฯ สนฺนิธิการกํ กาเม ปริภุญฺชิตุนฺติ สนฺนิธิํ กตฺวา ฐเปตฺวา วตฺถุกามกิเลสกาเม ปริภุญฺชิตุํ อภพฺโพฯ อกปฺปิยํ กามคุณํ สนฺธาเยตํ วุตฺตํฯ พุทฺธํ ปจฺจกฺขาตุนฺติ ‘‘น พุทฺโธ อย’’นฺติ เอวํ ปฏิกฺขิปิตุํฯ ธมฺมาทีสุปิ เอเสว นโยฯ เอวํ ตาว อฏฺฐกถาย อาคตํฯ ปาฬิยํ ปน อิมสฺมิํ สุตฺเต อคติคมนานิ กถิตานิฯ

8-10. สชฺฌสุตฺตาทิวณฺณนา

[8-10] อฏฺฐเม พุทฺธาทีนํ ปจฺจกฺขานํ กถิตํฯ นวเม ปุถุชฺชเนน สทฺธิํ คหิตตฺตา ‘‘อาหุเนยฺยา’’ติ วุตฺตํฯ ทสเม โคตฺรภูติ โสตาปตฺติมคฺคสฺส อนนฺตรปจฺจเยน สิขาปตฺตพลววิปสฺสนาจิตฺเตน สมนฺนาคโตฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

สมฺโพธวคฺโค ปฐโมฯ