เมนู

1. สมฺโพธิวคฺโค

1. สมฺโพธิสุตฺตวณฺณนา

[1] นวกนิปาตสฺส ปฐเม สมฺโพธิปกฺขิกานนฺติ จตุมคฺคสงฺขาตสฺส สมฺโพธิสฺส ปกฺเข ภวานํ, อุปการกานนฺติ อตฺโถฯ ปาฬิยํ อาคเต นว ธมฺเม สนฺธาเยวํ ปุจฺฉติฯ กา อุปนิสาติ โก อุปนิสฺสยปจฺจโยฯ อภิสลฺเลขนฺตีติ อภิสลฺเลขิกาฯ สมถวิปสฺสนาจิตฺตสฺส วิวรเณ สปฺปายา อุปการกาติ เจโตวิวรณสปฺปายาฯ อปฺปิจฺฉตํ อารพฺภ ปวตฺตา กถา อปฺปิจฺฉกถาฯ เสเสสุปิ เอเสว นโยฯ

อสุภา ภาเวตพฺพา ราคสฺส ปหานายาติ อยมตฺโถ สาลิลายโกปมาย วิภาเวตพฺโพ – เอโก หิ ปุริโส อสิตํ คเหตฺวา โกฏิโต ปฏฺฐาย สาลิกฺเขตฺเต สาลิโย ลายติฯ อถสฺส วติํ ภินฺทิตฺวา คาโว ปวิสิํสุฯ โส อสิตํ ฐเปตฺวา ยฏฺฐิํ อาทาย เตเนว มคฺเคน คาโว นีหริตฺวา วติํ ปากติกํ กตฺวา ปุนปิ อสิตํ อาทาย สาลิโย ลายิฯ เอตฺถ สาลิกฺเขตฺตํ วิย พุทฺธสาสนํ ทฏฺฐพฺพํ, สาลิลายโก วิย โยคาวจโร, อสิตํ วิย ปญฺญา, ลายนกาโล วิย วิปสฺสนาย กมฺมกรณกาโล, ยฏฺฐิ วิย อสุภกมฺมฏฺฐานํ, วติ วิย สํวโร, วติํ ภินฺทิตฺวา คาวีนํ ปวิสนํ วิย สหสา อปฺปฏิสงฺขาย ปมาทํ อารพฺภ ราคสฺส อุปฺปชฺชนํ, อสิตํ ฐเปตฺวา ยฏฺฐิํ อาทาย ปวิฏฺฐมคฺเคเนว คาโว นีหริตฺวา วติํ ปฏิปากติกํ กตฺวา ปุน โกฏิโต ปฏฺฐาย สาลิลายนํ วิย อสุภกมฺมฏฺฐาเนน ราคํ วิกฺขมฺเภตฺวา ปุน วิปสฺสนาย กมฺมํ อารภนกาโลฯ อิมมตฺถํ สนฺธาย วุตฺตํ – ‘‘อสุภา ภาเวตพฺพา ราคสฺส ปหานายา’’ติฯ

ตตฺถ ราคสฺสาติ ปญฺจกามคุณิกราคสฺสฯ เมตฺตาติ เมตฺตากมฺมฏฺฐานํฯ พฺยาปาทสฺส ปหานายาติ วุตฺตนเยเนว อุปฺปนฺนสฺส โกปสฺส ปชหนตฺถายฯ อานาปานสฺสตีติ โสฬสวตฺถุกา อานาปานสฺสติฯ วิตกฺกุปจฺเฉทายาติ วุตฺตนเยเนว อุปฺปนฺนานํ วิตกฺกานํ อุปจฺเฉทนตฺถายฯ อสฺมิมานสมุคฺฆาตายาติ อสฺมีติ อุปฺปชฺชนกสฺส มานสฺส สมุคฺฆาตตฺถายฯ อนตฺตสญฺญา สณฺฐาตีติ อนิจฺจลกฺขเณ ทิฏฺเฐ อนตฺตลกฺขณํ ทิฏฺฐเมว โหติฯ เอเตสุ หิ ตีสุ ลกฺขเณสุ เอกสฺมิํ ทิฏฺเฐ อิตรทฺวยํ ทิฏฺฐเมว โหติฯ เตน วุตฺตํ – ‘‘อนิจฺจสญฺญิโน, ภิกฺขเว, อนตฺตสญฺญา สณฺฐาตี’’ติฯ ทิฏฺเฐว ธมฺเม นิพฺพานนฺติ ทิฏฺเฐเยว ธมฺเม อปจฺจยปรินิพฺพานญฺจ ปาปุณาตีติ อิมสฺมิํ สุตฺเต วฏฺฏวิวฏฺฏํ กถิตํฯ

2. นิสฺสยสุตฺตวณฺณนา

[2] ทุติเย นิสฺสยสมฺปนฺโนติ ปติฏฺฐาสมฺปนฺโนฯ สทฺธนฺติ โอกปฺปนสทฺธํฯ วีริยนฺติ กายิกเจตสิกวีริยํฯ ยํสาติ ยํ อสฺสฯ อริยาย ปญฺญายาติ สหวิปสฺสนาย มคฺคปญฺญายฯ สงฺขายาติ ชานิตฺวาฯ เอกํ ปฏิเสวตีติ เสวิตพฺพยุตฺตกํ เสวติฯ อธิวาเสตีติ อธิวาเสตพฺพยุตฺตกํ อธิวาเสติฯ ปริวชฺเชตีติ ปริวชฺเชตพฺพยุตฺตกํ ปริวชฺเชติฯ วิโนเทตีติ นีหริตพฺพยุตฺตกํ นีหรติฯ เอวํ โข ภิกฺขูติ เอวํ โข ภิกฺขุ อุคฺคหปริปุจฺฉาวเสน เจว ธมฺมววตฺถานวเสน จ ปฏิเสวิตพฺพาทีนิ สุปฺปฏิวิทฺธานิ สุปจฺจกฺขานิ กตฺวา ปฏิเสวนฺโต อธิวาเสนฺโต ปริวชฺเชนฺโต วิโนเทนฺโต จ ภิกฺขุ นิสฺสยสมฺปนฺโน นาม โหตีติฯ