เมนู

4. คยาสีสสุตฺตวณฺณนา

[64] จตุตฺเถ เอตทโวจาติ อตฺตโน ปธานภูมิยํ อุปฺปนฺนํ วิตกฺกํ ภิกฺขุสงฺฆสฺส อาโรเจตุํ – ‘‘ปุพฺพาหํ, ภิกฺขเว’’ติอาทิวจนํ อโวจฯ โอภาสนฺติ ทิพฺพจกฺขุญาโณภาสํฯ ญาณทสฺสนนฺติ ทิพฺพจกฺขุภูตํ ญาณสงฺขาตํ ทสฺสนํฯ สนฺนิวุตฺถปุพฺพนฺติ เอกโต วสิตปุพฺพํฯ อิมสฺมิํ ปน สุตฺเต ทิพฺพจกฺขุญาณํ, อิทฺธิวิธญาณํ, เจโตปริยญาณํ, ยถากมฺมุปคญาณํ, อนาคตํสญาณํ, ปจฺจุปฺปนฺนํสญาณํ, อตีตํสญาณํ, ปุพฺเพนิวาสญาณนฺติ อิมานิ ตาว อฏฺฐ ญาณานิ ปาฬิยํเยว อาคตานิ, เตหิ ปน สทฺธิํ วิปสฺสนาญาณานิ จตฺตาริ มคฺคญาณานิ, จตฺตาริ ผลญาณานิ, จตฺตาริ ปจฺจเวกฺขณญาณานิ, จตฺตาริ ปฏิสมฺภิทาญาณานิ ฉ อสาธารณญาณานีติ เอตานิ ญาณานิ สโมธาเนตฺวา กเถนฺเตน เอวํ อิทํ สุตฺตํ กถิตํ นาม โหติฯ

5. อภิภายตนสุตฺตวณฺณนา

[65] ปญฺจเม อภิภายตนานีติ อภิภวนการณานิฯ กิํ อภิภวนฺติ? ปจฺจนีกธมฺเมปิ อารมฺมณานิปิฯ ตานิ หิ ปฏิปกฺขภาเวน ปจฺจนีกธมฺเม อภิภวนฺติ, ปุคฺคลสฺส ญาณุตฺตริยตาย อารมฺมณานิฯ อชฺฌตฺตํ รูปสญฺญีติอาทีสุ ปน อชฺฌตฺตรูเป ปริกมฺมวเสน อชฺฌตฺตํ รูปสญฺญี นาม โหติฯ อชฺฌตฺตญฺหิ นีลปริกมฺมํ กโรนฺโต เกเส วา ปิตฺเต วา อกฺขิตารกาย วา กโรติฯ ปีตปริกมฺมํ กโรนฺโต เมเท วา ฉวิยา วา หตฺถตลปาทตเลสุ วา อกฺขีนํ ปีตฏฺฐาเน วา กโรติฯ โลหิตปริกมฺมํ กโรนฺโต มํเส วา โลหิเต วา ชิวฺหาย วา อกฺขีนํ รตฺตฏฺฐาเน วา กโรติฯ โอทาตปริกมฺมํ กโรนฺโต อฏฺฐิมฺหิ วา ทนฺเต วา นเข วา อกฺขีนํ เสตฏฺฐาเน วา กโรติฯ ตํ ปน สุนีลกํ สุปีตกํ สุโลหิตกํ สุโอทาตํ น โหติ, อวิสุทฺธเมว โหติฯ

เอโก พหิทฺธา รูปานิ ปสฺสตีติ ยสฺเสวํ ปริกมฺมํ อชฺฌตฺตํ อุปฺปนฺนํ โหติ, นิมิตฺตํ ปน พหิทฺธา, โส เอวํ อชฺฌตฺตํ ปริกมฺมสฺส พหิทฺธา จ อปฺปนาย วเสน ‘‘อชฺฌตฺตํ รูปสญฺญี เอโก พหิทฺธา รูปานิ ปสฺสตี’’ติ วุจฺจติฯ ปริตฺตานีติ อวฑฺฒิตานิฯ สุวณฺณทุพฺพณฺณานีติ สุวณฺณานิ วา โหนฺตุ ทุพฺพณฺณานิ วา, ปริตฺตวเสเนว อิทํ อภิภายตนํ วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํฯ