เมนู

3. สํขิตฺตสุตฺตวณฺณนา

[53] ตติเย สราคายาติ สราคตฺถายฯ วิราคายาติ วิรชฺชนตฺถายฯ สํโยคายาติ วฏฺเฏ สํโยคตฺถายฯ วิสํโยคายาติ วฏฺเฏ วิสํโยคภาวตฺถายฯ อาจยายาติ วฏฺฏสฺส วฑฺฒนตฺถายฯ โน อปจยายาติ น วฏฺฏวิทฺธํสนตฺถายฯ ทุพฺภรตายาติ ทุปฺโปสนตฺถายฯ โน สุภรตายาติ น สุขโปสนตฺถายฯ อิมสฺมิํ สุตฺเต ปฐมวาเรน วฏฺฏํ กถิตํ, ทุติยวาเรน วิวฏฺฏํ กถิตํฯ อิมินา จ ปน โอวาเทน โคตมี อรหตฺตํ ปตฺตาติฯ

4. ทีฆชาณุสุตฺตวณฺณนา

[54] จตุตฺเถ พฺยคฺฆปชฺชาติ อิทมสฺส ปเวณิ นาม วเสน อาลปนํฯ ตสฺส หิ ปุพฺพปุริสา พฺยคฺฆปเถ ชาตาติ ตสฺมิํ กุเล มนุสฺสา พฺยคฺฆปชฺชาติ วุจฺจนฺติฯ อิสฺสตฺเถนาติ อิสฺสาสกมฺเมนฯ ตตฺรุปายายาติ ‘‘อิมสฺมิํ กาเล อิทํ นาม กาตุํ วฏฺฏตี’’ติ ชานเน อุปายภูตายฯ วุทฺธสีลิโนติ วฑฺฒิตสีลา วุทฺธสมาจาราฯ อายนฺติ อาคมนํฯ นาจฺโจคาฬฺหนฺติ นาติมหนฺตํฯ นาติหีนนฺติ นาติกสิรํฯ ปริยาทายาติ คเหตฺวา เขเปตฺวาฯ ตตฺถ ยสฺส วยโต ทิคุโณ อาโย, ตสฺส วโย อายํ ปริยาทาตุํ น สกฺโกติฯ

‘‘จตุธา วิภเช โภเค, ปณฺฑิโต ฆรมาวสํ;

เอเกน โภเค ภุญฺเชยฺย, ทฺวีหิ กมฺมํ ปโยชเย;

จตุตฺถญฺจ นิธาเปยฺย, อาปทาสุ ภวิสฺสตี’’ติฯ (ที. นิ. 3.265) –

เอวํ ปฏิปชฺชโต ปน วโย อายํ ปริยาทาตุํ น สกฺโกติเยวฯ

อุทุมฺพรขาทีวาติ ยถา อุทุมฺพรานิ ขาทิตุกาเมน ปกฺเก อุทุมฺพรรุกฺเข จาลิเต เอกปฺปหาเรเนว พหูนิ ผลานิ ปตนฺติ, โส ขาทิตพฺพยุตฺตกานิ ขาทิตฺวา อิตรานิ พหุตรานิ ปหาย คจฺฉติ, เอวเมวํ โย อายโต วยํ พหุตรํ กตฺวา วิปฺปกิรนฺโต โภเค ปริภุญฺชติ, โส ‘‘อุทุมฺพรขาทิกํวายํ กุลปุตฺโต โภเค ขาทตี’’ติ วุจฺจติฯ

อเชฏฺฐมรณนฺติ อนายกมรณํ สมํ ชีวิกํ กปฺเปตีติ สมฺมา ชีวิกํ กปฺเปติฯ สมชีวิตาติ สมชีวิตาย ชีวิตาฯ อปายมุขานีติ วินาสสฺส ฐานานิฯ

อุฏฺฐาตา กมฺมเธยฺเยสูติ กมฺมกรณฏฺฐาเนสุ อุฏฺฐานวีริยสมฺปนฺโนฯ วิธานวาติ วิทหนสมฺปนฺโนฯ โสตฺถานํ สมฺปรายิกนฺติ โสตฺถิภูตํ สมฺปรายิกํฯ สจฺจนาเมนาติ พุทฺธตฺตาเยว พุทฺโธติ เอวํ อวิตถนาเมนฯ จาโค ปุญฺญํ ปวฑฺฒตีติ จาโค จ เสสปุญฺญญฺจ ปวฑฺฒติฯ อิมสฺมิํ สุตฺเต สทฺธาทโย มิสฺสกา กถิตาฯ ปญฺจมํ อุตฺตานเมวฯ

6. ภยสุตฺตวณฺณนา

[56] ฉฏฺเฐ คพฺโภติ คพฺภวาโสฯ ทิฏฺฐธมฺมิกาปีติ สนฺทิฏฺฐิกา คพฺภวาสสทิสา ปุนปิ มนุสฺสคพฺภาฯ สมฺปรายิกาปีติ ฐเปตฺวา มนุสฺสคพฺเภ เสสคพฺภาฯ อุภยํ เอเต กามา ปวุจฺจนฺตีติ ภยญฺจ ทุกฺขญฺจ, ภยญฺจ โรโค จ, ภยญฺจ คณฺโฑ จ, ภยญฺจ สลฺลญฺจ, ภยญฺจ สงฺโค จ, ภยญฺจ ปงฺโก จ, ภยญฺจ คพฺโภ จาติ เอวํ อุภยํ เอเต กามา ปวุจฺจนฺติฯ สาตรูเปนาติ กามสุเขนฯ ปลิปถนฺติ วฏฺฏปลิปถํฯ อติกฺกมฺมาติ อิมสฺมิํ ฐาเน วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อสฺส ภิกฺขุโน อรหตฺตปฺปตฺตภาโว คหิโตฯ เอวรูปํ ปชํ ชาติชรูเปตํ ตีสุ ภเวสุ ผนฺทมานํ อเวกฺขตีติ สุตฺเต วฏฺฏํ กเถตฺวา คาถาสุ วิวฏฺฏํ กถิตนฺติฯ สตฺตมฏฺฐมานิ อุตฺตานตฺถาเนวฯ