3. สํขิตฺตสุตฺตวณฺณนา

[53] ตติเย สราคายาติ สราคตฺถายฯ วิราคายาติ วิรชฺชนตฺถายฯ สํโยคายาติ วฏฺเฏ สํโยคตฺถายฯ วิสํโยคายาติ วฏฺเฏ วิสํโยคภาวตฺถายฯ อาจยายาติ วฏฺฏสฺส วฑฺฒนตฺถายฯ โน อปจยายาติ น วฏฺฏวิทฺธํสนตฺถายฯ ทุพฺภรตายาติ ทุปฺโปสนตฺถายฯ โน สุภรตายาติ น สุขโปสนตฺถายฯ อิมสฺมิํ สุตฺเต ปฐมวาเรน วฏฺฏํ กถิตํ, ทุติยวาเรน วิวฏฺฏํ กถิตํฯ อิมินา จ ปน โอวาเทน โคตมี อรหตฺตํ ปตฺตาติฯ

4. ทีฆชาณุสุตฺตวณฺณนา

[54] จตุตฺเถ พฺยคฺฆปชฺชาติ อิทมสฺส ปเวณิ นาม วเสน อาลปนํฯ ตสฺส หิ ปุพฺพปุริสา พฺยคฺฆปเถ ชาตาติ ตสฺมิํ กุเล มนุสฺสา พฺยคฺฆปชฺชาติ วุจฺจนฺติฯ อิสฺสตฺเถนาติ อิสฺสาสกมฺเมนฯ ตตฺรุปายายาติ ‘‘อิมสฺมิํ กาเล อิทํ นาม กาตุํ วฏฺฏตี’’ติ ชานเน อุปายภูตายฯ วุทฺธสีลิโนติ วฑฺฒิตสีลา วุทฺธสมาจาราฯ อายนฺติ อาคมนํฯ นาจฺโจคาฬฺหนฺติ นาติมหนฺตํฯ นาติหีนนฺติ นาติกสิรํฯ ปริยาทายาติ คเหตฺวา เขเปตฺวาฯ ตตฺถ ยสฺส วยโต ทิคุโณ อาโย, ตสฺส วโย อายํ ปริยาทาตุํ น สกฺโกติฯ

‘‘จตุธา วิภเช โภเค, ปณฺฑิโต ฆรมาวสํ;

เอเกน โภเค ภุญฺเชยฺย, ทฺวีหิ กมฺมํ ปโยชเย;

จตุตฺถญฺจ นิธาเปยฺย, อาปทาสุ ภวิสฺสตี’’ติฯ (ที. นิ. 3.265) –

เอวํ ปฏิปชฺชโต ปน วโย อายํ ปริยาทาตุํ น สกฺโกติเยวฯ

อุทุมฺพรขาทีวาติ ยถา อุทุมฺพรานิ ขาทิตุกาเมน ปกฺเก อุทุมฺพรรุกฺเข จาลิเต เอกปฺปหาเรเนว พหูนิ ผลานิ ปตนฺติ, โส ขาทิตพฺพยุตฺตกานิ ขาทิตฺวา อิตรานิ พหุตรานิ ปหาย คจฺฉติ, เอวเมวํ โย อายโต วยํ พหุตรํ กตฺวา วิปฺปกิรนฺโต โภเค ปริภุญฺชติ, โส ‘‘อุทุมฺพรขาทิกํวายํ กุลปุตฺโต โภเค ขาทตี’’ติ วุจฺจติฯ