(6) 1. โคตมีวคฺโค

1. โคตมีสุตฺตวณฺณนา

[51] ฉฏฺฐสฺส ปฐเม สกฺเกสุ วิหรตีติ ปฐมคมเนน คนฺตฺวา วิหรติฯ มหาปชาปตีติ ปุตฺตปชาย เจว ธีตุปชาย จ มหนฺตตฺตา เอวํลทฺธนามาฯ เยน ภควา เตนุปสงฺกมีติ ภควา กปิลปุรํ คนฺตฺวา ปฐมเมว นนฺทํ ปพฺพาเชสิ, สตฺตเม ทิวเส ราหุลกุมารํฯ จุมฺพฏกกลเห (ที. นิ. อฏฺฐ. 2.331; สํ. นิ. อฏฺฐ. 1.1.37) ปน อุภยนครวาสิเกสุ ยุทฺธตฺถาย นิกฺขนฺเตสุ สตฺถา คนฺตฺวา เต ราชาโน สญฺญาเปตฺวา อตฺตทณฺฑสุตฺตํ (สุ. นิ. 941 อาทโย; มหานิ. 170 อาทโย) กเถสิฯ ราชาโน ปสีทิตฺวา อฑฺฒติยสเต อฑฺฒติยสเต กุมาเร อทํสุ, ตานิ ปญฺจ กุมารสตานิ สตฺถุ สนฺติเก ปพฺพชิํสุ, อถ เนสํ ปชาปติโย สาสนํ เปเสตฺวา อนภิรติํ อุปฺปาทยิํสุฯ สตฺถา เตสํ อนภิรติยา อุปฺปนฺนภาวํ ญตฺวา เต ปญฺจสเต ทหรภิกฺขู กุณาลทหํ เนตฺวา อตฺตโน กุณาลกาเล นิสินฺนปุพฺเพ ปาสาณตเล นิสีทิตฺวา กุณาลชาตกกถาย (ชา. 2.21.กุณาลชาตก) เตสํ อนภิรติํ วิโนเทตฺวา สพฺเพปิ เต โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐาเปสิ, ปุน มหาวนํ อาเนตฺวา อรหตฺตผเลติฯ เตสํ จิตฺตชานนตฺถํ ปุนปิ ปชาปติโย สาสนํ ปหิณิํสุฯ เต ‘‘อภพฺพา มยํ ฆราวาสสฺสา’’ติ ปฏิสาสนํ ปหิณิํสุฯ ตา ‘‘น ทานิ อมฺหากํ ฆรํ คนฺตุํ ยุตฺตํ, มหาปชาปติยา สนฺติกํ คนฺตฺวา ปพฺพชฺชํ อนุชานาเปตฺวา ปพฺพชิสฺสามา’’ติ ปญฺจสตาปิ มหาปชาปติํ อุปสงฺกมิตฺวา ‘‘อยฺเย, อมฺหากํ ปพฺพชฺชํ อนุชานาเปถา’’ติ อาหํสุฯ มหาปชาปตี ตา อิตฺถิโย คเหตฺวา เยน ภควา เตนุปสงฺกมิฯ เสตจฺฉตฺตสฺส เหฏฺฐา รญฺโญ ปรินิพฺพุตกาเล อุปสงฺกมีติปิ วทนฺติเยวฯ

อลํ โคตมิ, มา เต รุจฺจีติ กสฺมา ปฏิกฺขิปิ, นนุ สพฺเพสมฺปิ พุทฺธานํ จตสฺโส ปริสา โหนฺตีติ? กามํ โหนฺติ, กิลเมตฺวา ปน อเนกวารํ ยาจิเต อนุญฺญาตํ ปพฺพชฺชํ ‘‘ทุกฺเขน ลทฺธา’’ติ สมฺมา ปริปาเลสฺสนฺตีติ ครุํ กตฺวา อนุญฺญาตุกาโม ปฏิกฺขิปิฯ ปกฺกามีติ ปุน กปิลปุรเมว ปาวิสิฯ