5. ปฐมโลกธมฺมสุตฺตวณฺณนา

[5] ปญฺจเม โลกสฺส ธมฺมาติ โลกธมฺมาฯ เอเตหิ มุตฺตา นาม นตฺถิ, พุทฺธานมฺปิ โหนฺติฯ เตเนวาห – โลกํ อนุปริวตฺตนฺตีติ อนุพนฺธนฺติ นปฺปชหนฺติ , โลกโต น นิวตฺตนฺตีติ อตฺโถฯ โลโก จ อฏฺฐ โลกธมฺเม อนุปริวตฺตตีติ อยญฺจ โลโก เอเต อนุพนฺธติ น ปชหติ, เตหิ ธมฺเมหิ น นิวตฺตตีติ อตฺโถฯ

ลาโภ อลาโภติ ลาเภ อาคเต อลาโภ อาคโตเยวาติ เวทิตพฺโพฯ อยสาทีสุปิ เอเสว นโยฯ อเวกฺขติ วิปริณามธมฺเมติ ‘‘วิปริณามธมฺมา อิเม’’ติ เอวํ อเวกฺขติฯ วิธูปิตาติ วิธมิตา วิทฺธํสิตาฯ ปทญฺจ ญตฺวาติ นิพฺพานปทํ ชานิตฺวาฯ สมฺมปฺปชานาติ ภวสฺส ปารคูติ ภวสฺส ปารํ คโต นิปฺผตฺติํ มตฺถกํ ปตฺโต, นิพฺพานปทํ ญตฺวาว ตํ ปารํ คตภาวํ สมฺมปฺปชานาตีติฯ อิมสฺมิํ สุตฺเต วฏฺฏวิวฏฺฏํ กถิตํฯ

6. ทุติยโลกธมฺมสุตฺตวณฺณนา

[6] ฉฏฺเฐ โก วิเสโสติ กิํ วิเสสการณํฯ โก อธิปฺปยาโสติ โก อธิกปฺปโยโคฯ ปริยาทายาติ คเหตฺวา ปรินิฏฺฐเปตฺวาฯ อิธาปิ วฏฺฏวิวฏฺฏเมว กถิตํฯ

7. เทวทตฺตวิปตฺติสุตฺตวณฺณนา

[7] สตฺตเม อจิรปกฺกนฺเตติ สงฺฆํ ภินฺทิตฺวา น จิรปกฺกนฺเตฯ อารพฺภาติ อาคมฺม ปฏิจฺจ สนฺธายฯ อตฺตวิปตฺตินฺติ อตฺตโน วิปตฺติํ วิปนฺนาการํฯ เสสปเทสุปิ เอเสว นโยฯ อภิภุยฺยาติ อภิภวิตฺวา มทฺทิตฺวาฯ

8. อุตฺตรวิปตฺติสุตฺตวณฺณนา

[8] อฏฺฐเม วฏชาลิกายนฺติ เอวํนามเก วิหาเรฯ โส กิร วฏวเน นิวิฏฺฐตฺตา วฏชาลิกาติ สงฺขํ คโตฯ ปาตุรโหสีติ อิมมตฺถํ เทวรญฺโญ อาโรเจสฺสามีติ คนฺตฺวา ปากโฏ อโหสิฯ อาทิพฺรหฺมจริยโกติ สิกฺขตฺตยสงฺคหสฺส สกลสาสนพฺรหฺมจริยสฺส อาทิภูโตฯ

9. นนฺทสุตฺตวณฺณนา

[9] นวเม กุลปุตฺโตติ ชาติกุลปุตฺโตฯ พลวาติ ถามสมฺปนฺโนฯ ปาสาทิโกติ รูปสมฺปตฺติยา ปสาทชนโกฯ ติพฺพราโคติ พหลราโคฯ กิมญฺญตฺราติอาทีสุ อยมตฺโถ – กิํ อญฺเญน การเณน กถิเตน, อยํ นนฺโท อินฺทฺริเยสุ คุตฺตทฺวาโร โภชเน มตฺตญฺญู ชาคริยมนุยุตฺโต สติสมฺปชญฺเญน สมนฺนาคโต, เยหิ นนฺโท สกฺโกติ ปริปุณฺณํ ปริสุทฺธํ พฺรหฺมจริยํ จริตุํฯ สเจ อิเมหิ การเณหิ สมนฺนาคโต นาภวิสฺส, น สกฺกุเณยฺยาติฯ อิติห ตตฺถาติ เอวํ ตตฺถฯ อิมสฺมิํ สุตฺเต วฏฺฏเมว กถิตํฯ

10. การณฺฑวสุตฺตวณฺณนา

[10] ทสเม อญฺเญนาญฺญํ ปฏิจรตีติ อญฺเญน การเณน วจเนน วา อญฺญํ การณํ วจนํ วา ปฏิจฺฉาเทติฯ พหิทฺธา กถํ อปนาเมตีติ พาหิรโต อญฺญํ อาคนฺตุกกถํ โอตาเรติฯ อปเนยฺเยโสติ อปเนยฺโย นีหริตพฺโพ เอสฯ สมณทูสีติ สมณทูสโกฯ สมณปลาโปติ วีหีสุ วีหิปลาโป วิย นิสฺสารตาย สมเณสุ สมณปลาโปฯ สมณการณฺฑโวติ สมณกจวโรฯ พหิทฺธา นาเสนฺตีติ พหิ นีหรนฺติฯ ยวกรเณติ ยวเขตฺเตฯ ผุณมานสฺสาติ อุจฺเจ ฐาเน ฐตฺวา มหาวาเต โอปุนิยมานสฺสฯ อปสมฺมชฺชนฺตีติ สารธญฺญานํ เอกโต ทุพฺพลธญฺญานํ เอกโต กรณตฺถํ ปุนปฺปุนํ อปสมฺมชฺชนฺติ, อปสมฺมชฺชนิสงฺขาเตน วาตคฺคาหินา สุปฺเปน วา วตฺเถน วา นีหรนฺติฯ ททฺทรนฺติ ททฺทรสทฺทํฯ

สํวาสายนฺติ สํวาเสน อยํฯ วิชานาถาติ ชาเนยฺยาถฯ สนฺตวาโจติ สณฺหวาโจฯ ชนวตีติ ชนมชฺเฌฯ รโห กโรติ กรณนฺติ กรณํ วุจฺจติ ปาปกมฺมํ, ตํ รโห ปฏิจฺฉนฺโน หุตฺวา กโรติฯ สํสปฺปี จ มุสาวาทีติ สํสปฺปิตฺวา มุสาวาที, มุสา ภณนฺโต สํสปฺปติ ผนฺทตีติ อตฺโถฯ อิมสฺมิํ สุตฺเต วฏฺฏเมว กเถตฺวา คาถาสุ วฏฺฏวิวฏฺฏํ กถิตนฺติฯ

เมตฺตาวคฺโค ปฐโมฯ