6. ปุญฺญกิริยวตฺถุสุตฺตวณฺณนา

[36] ฉฏฺเฐ ปุญฺญกิริยานิ จ ตานิ เตสํ เตสํ อานิสํสานํ วตฺถูนิ จาติ ปุญฺญกิริยวตฺถูนิฯ ทานาทีนญฺหิ ลกฺขเณ จิตฺตํ ฐเปตฺวา ‘‘เอวรูปํ นาม อมฺเหหิ ทานํ ทาตพฺพํ, สีลํ รกฺขิตพฺพํ, ภาวนา ภาเวตพฺพา’’ติ สตฺตา ปุญฺญานิ กโรนฺติฯ ทานเมว ทานมยํ, ทานเจตนาสุ วา ปุริมเจตนาโต นิปฺผนฺนา สนฺนิฏฺฐาปกเจตนา ทานมยํ สีลาทีหิ สีลมยาทีนิ วิยฯ เสสทฺวเยสุปิ เอเสว นโยฯ ปริตฺตํ กตํ โหตีติ โถกํ มนฺทํ กตํ โหติฯ นาภิสมฺโภตีติ น นิปฺผชฺชติฯ อกตํ โหตีติ ภาวนายโยโคเยว อนารทฺโธ โหตีติ อตฺโถฯ มนุสฺสโทภคฺยนฺติ มนุสฺเสสุ สมฺปตฺติรหิตํ ปญฺจวิธํ นีจกุลํฯ อุปปชฺชตีติ ปฏิสนฺธิวเสน อุปคจฺฉติ, ตตฺถ นิพฺพตฺตตีติ อตฺโถฯ มตฺตโส กตนฺติ ปมาเณน กตํ, โถกํ น พหุฯ มนุสฺสโสภคฺยนฺติ มนุสฺเสสุ สุภคภาวํ ติวิธกุลสมฺปตฺติํฯ อธิมตฺตนฺติ อธิกปฺปมาณํ พลวํ วาฯ อธิคณฺหนฺตีติ อภิภวิตฺวา คณฺหนฺติ, วิสิฏฺฐตรา เชฏฺฐกา โหนฺตีติ อตฺโถฯ

7. สปฺปุริสทานสุตฺตวณฺณนา

[37] สตฺตเม สุจินฺติ ปริสุทฺธํ วณฺณสมฺปนฺนํ เทติฯ ปณีตนฺติ รสูปปนฺนํฯ กาเลนาติ ยุตฺตปตฺตกาเลนฯ กปฺปิยนฺติ ยํ กปฺปิยํ, ตํ เทติฯ วิเจยฺย เทตีติ ‘‘อิมสฺส ทินฺนํ มหปฺผลํ ภวิสฺสติ, อิมสฺส น มหปฺผล’’นฺติ เอวํ ปฏิคฺคาหกปริเยสนวเสน ทานํ วา ปณิธายวเสน ทานํ วา วิจินิตฺวา เทติฯ

8. สปฺปุริสสุตฺตวณฺณนา

[38] อฏฺฐเม อตฺถายาติ อตฺถตฺถายฯ หิตาย สุขายาติ หิตตฺถาย สุขตฺถายฯ ปุพฺพเปตานนฺติ ปรโลกคตานํ ญาตีนํฯ อิมสฺมิํ สุตฺเต อนุปฺปนฺเน พุทฺเธ จกฺกวตฺติราชาโน โพธิสตฺตา ปจฺเจกพุทฺธา ลพฺภนฺติ, พุทฺธกาเล พุทฺธา เจว พุทฺธสาวกา จฯ ยถาวุตฺตานญฺหิ เอเตสํ อตฺถาย หิตาย สุขาย สํวตฺตนฺติฯ พหุนฺนํ วต อตฺถาย, สปฺปญฺโญ ฆรมาวสนฺติ สปฺปญฺโญ ฆเร วสนฺโต พหูนํ วต อตฺถาย โหติฯ ปุพฺเพติ ปฐเมวฯ ปุพฺเพกตมนุสฺสรนฺติ มาตาปิตูนํ ปุพฺพการคุเณ อนุสฺสรนฺโตฯ สหธมฺเมนาติ สการเณน ปจฺจยปูชเนน ปูเชติฯ อปเจ พฺรหฺมจารโยติ พฺรหฺมจาริโน อปจยติ, นีจวุตฺติตํ เนสํ อาปชฺชติฯ เปสโลติ ปิยสีโลฯ

9. อภิสนฺทสุตฺตวณฺณนา

[39] นวเม ทานานีติ เจตนาทานานิฯ อคฺคญฺญานีติอาทีนํ อตฺโถ เหฏฺฐา วุตฺโตเยวฯ

10. ทุจฺจริตวิปากสุตฺตวณฺณนา

[40] ทสเม ปาณาติปาโตติ ปาณาติปาตเจตนาฯ สพฺพลหุโสติ สพฺพลหุโกฯ อปฺปายุกสํวตฺตนิโกติ เตน ปริตฺตเกน กมฺมวิปาเกน อปฺปายุโก โหติ, ทินฺนมตฺตาย วา ปฏิสนฺธิยา วิลียติ มาตุกุจฺฉิโต นิกฺขนฺตมตฺเต วาฯ เอวรูโป หิ น อญฺญสฺส กสฺสจิ นิสฺสนฺโท, ปาณาติปาตสฺเสว คตมคฺโค เอโสติฯ โภคพฺยสนสํวตฺตนิโกติ ยถา กากณิกามตฺตมฺปิ หตฺเถ น ติฏฺฐติ, เอวํ โภคพฺยสนํ สํวตฺเตติฯ สปตฺตเวรสํวตฺตนิโก โหตีติ สห สปตฺเตหิ เวรํ สํวตฺเตติฯ ตสฺส หิ สปตฺตา จ พหุกา โหนฺติฯ โย จ นํ ปสฺสติ, ตสฺมิํ เวรเมว อุปฺปาเทติ น นิพฺพายติฯ เอวรูโป หิ ปรสฺส รกฺขิตโคปิตภณฺเฑ อปราธสฺส นิสฺสนฺโทฯ

อภูตพฺภกฺขานสํวตฺตนิโก โหตีติ อภูเตน อพฺภกฺขานํ สํวตฺเตติ, เยน เกนจิ กตํ ตสฺเสว อุปริ ปตติฯ มิตฺเตหิ เภทนสํวตฺตนิโกติ มิตฺเตหิ เภทํ สํวตฺเตติฯ ยํ ยํ มิตฺตํ กโรติ, โส โส ภิชฺชติเยวฯ อมนาปสทฺทสํวตฺตนิโกติ อมนาปสทฺทํ สํวตฺเตติฯ ยา สา วาจา กณฺฏกา กกฺกสา กฏุกา อภิสชฺชนี มมฺมจฺเฉทิกา, คตคตฏฺฐาเน ตเมว สุณาติ, มนาปสทฺทสวนํ นาม น ลภติฯ เอวรูโป ผรุสวาจาย คตมคฺโค นามฯ อนาเทยฺยวาจาสํวตฺตนิโกติ อคฺคเหตพฺพวจนตํ สํวตฺเตติ, ‘‘ตฺวํ กสฺมา กเถสิ, โก หิ ตว วจนํ คเหสฺสตี’’ติ วตฺตพฺพตํ อาปชฺชติฯ อยํ สมฺผปฺปลาปสฺส คตมคฺโคฯ