กลมฺปิ เต นานุภวนฺติ โสฬสินฺติ เต สพฺเพปิ มหายาคา เอกสฺส เมตฺตาจิตฺตสฺส วิปากมหนฺตตาย โสฬสิํ กลํ น อคฺฆนฺติ, โสฬสมํ ภาคํ น ปาปุณนฺตีติ อตฺโถฯ น ชินาตีติ น อตฺตนา ปรสฺส ชานิํ กโรติฯ น ชาปเยติ น ปเรน ปรสฺส ชานิํ กาเรติฯ เมตฺตํโสติ เมตฺตายมานจิตฺตโกฏฺฐาโส หุตฺวาฯ สพฺพภูตานนฺติ สพฺพสตฺเตสุฯ เวรํ ตสฺส น เกนจีติ ตสฺส เกนจิ สทฺธิํ อกุสลเวรํ วา ปุคฺคลเวรํ วา นตฺถิฯ

2. ปญฺญาสุตฺตวณฺณนา

[2] ทุติเย อาทิพฺรหฺมจริยิกายาติ มคฺคพฺรหฺมจริยสฺส อาทิภูตายฯ ปญฺญายาติ วิปสฺสนายฯ ครุฏฺฐานิยนฺติ คารวุปฺปตฺติปจฺจยภูตํ ครุภาวนียํฯ ติพฺพนฺติ พหลํฯ ปริปุจฺฉตีติ อตฺถปาฬิอนุสนฺธิปุพฺพาปรํ ปุจฺฉติฯ ปริปญฺหตีติ ปญฺหํ กโรติ, อิทญฺจิทญฺจ ปฏิปุจฺฉิสฺสามีติ วิตกฺเกติฯ ทฺวเยนาติ ทุวิเธนฯ อนานากถิโกติ อนานตฺตกถิโก โหติฯ อติรจฺฉานกถิโกติ นานาวิธํ ติรจฺฉานกถํ น กเถติฯ อริยํ วา ตุณฺหีภาวนฺติ อริยตุณฺหีภาโว นาม จตุตฺถชฺฌานํ, เสสกมฺมฏฺฐานมนสิกาโรปิ วฏฺฏติฯ ชานํ ชานาตีติ ชานิตพฺพกํ ชานาติฯ ปสฺสํ ปสฺสตีติ ปสฺสิตพฺพกํ ปสฺสติฯ ปิยตฺตายาติ ปิยภาวตฺถายฯ ครุตฺตายาติ ครุภาวตฺถายฯ ภาวนายาติ ภาวนตฺถาย คุณสมฺภาวนาย วาฯ สามญฺญายาติ สมณธมฺมตฺถายฯ เอกีภาวายาติ นิรนฺตรภาวตฺถายฯ

3-4. อปฺปิยสุตฺตทฺวยวณฺณนา

[3-4] ตติเย อปฺปิยปสํสีติ อปฺปิยชนสฺส ปสํสโก วณฺณภาณีฯ ปิยครหีติ ปิยชนสฺส นินฺทโก ครหโกฯ จตุตฺเถ อนวญฺญตฺติกาโมติ ‘‘อโห วต มํ อญฺเญน อวชาเนยฺยุ’’นฺติ อนวชานนกาโมฯ อกาลญฺญูติ กถากาลํ น ชานาติ, อกาเล กเถติฯ อสุจีติ อสุจีหิ กายกมฺมาทีหิ สมนฺนาคโตฯ