9. กรชกายสุตฺตวณฺณนา

[219] นวเม ทุกฺขสฺสาติ วิปากทุกฺขสฺส, วฏฺฏทุกฺขสฺเสว วาฯ อิมสฺมิํ สุตฺเต มณิโอปมฺมํ นตฺถิฯ เอวํ วิคตาภิชฺโฌติ เอวนฺติ นิปาตมตฺตํฯ ยถา วา เมตฺตํ ภาเวนฺตา วิคตาภิชฺฌา ภวนฺติ, เอวํ วิคตาภิชฺโฌฯ เอวมสฺส วิคตาภิชฺฌตาทีหิ นีวรณวิกฺขมฺภนํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ อกุสลนิสฺสรณานิ กเถนฺโต เมตฺตาสหคเตนาติอาทิมาหฯ อปฺปมาณนฺติ อปฺปมาณสตฺตารมฺมณตาย จิณฺณวสิตาย วา อปฺปมาณํฯ ปมาณกตํ กมฺมํ นาม กามาวจรกมฺมํฯ น ตํ ตตฺราวติฏฺฐตีติ ตํ มโหโฆ ปริตฺตํ อุทกํ วิย อตฺตโน โอกาสํ คเหตฺวา ฐาตุํ น สกฺโกติ, อถ โข นํ โอเฆ ปริตฺตํ อุทกํ วิย อิทเมว อปฺปมาณํ กมฺมํ อชฺโฌตฺถริตฺวา อตฺตโน วิปากํ นิพฺพตฺเตติฯ ทหรตคฺเคติ ทหรกาลโต ปฏฺฐายฯ

นายํ กาโย อาทายคมนิโยติ อิมํ กายํ คเหตฺวา ปรโลกํ คนฺตุํ นาม น สกฺกาติ อตฺโถ ฯ จิตฺตนฺตโรติ จิตฺตการโณ, อถ วา จิตฺเตเนว อนฺตริโกฯ เอกสฺเสว หิ จุติจิตฺตสฺส อนนฺตรา ทุติเย ปฏิสนฺธิจิตฺเต เทโว นาม โหติ, เนรยิโก นาม โหติ, ติรจฺฉานคโต นาม โหติฯ ปุริมนเยปิ จิตฺเตน การณภูเตน เทโว เนรยิโก วา โหตีติ อตฺโถฯ สพฺพํ ตํ อิธ เวทนียนฺติ ทิฏฺฐธมฺมเวทนียโกฏฺฐาสวเนตํ วุตฺตํฯ น ตํ อนุคํ ภวิสฺสตีติ เมตฺตาย อุปปชฺชเวทนียภาวสฺส อุปจฺฉินฺนตฺตา อุปปชฺชเวทนียวเสน น อนุคตํ ภวิสฺสติฯ อิทํ โสตาปนฺนสกทาคามิอริยปุคฺคลานํ ปจฺจเวกฺขณํ เวทิตพฺพํฯ อนาคามิตายาติ ฌานานาคามิตายฯ อิธปญฺญสฺสาติ อิมสฺมิํ สาสเน ปญฺญา อิธปญฺญา นาม, สาสนจริตาย อริยปญฺญาย ฐิตสฺส อริยสาวกสฺสาติ อตฺโถฯ อุตฺตริวิมุตฺตินฺติ อรหตฺตํฯ ทสมํ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

กรชกายวคฺโค ปฐโมฯ

(22) 2. สามญฺญวคฺควณฺณนา

[221] ทุติยสฺส ปฐมํ อาทิํ กตฺวา สพฺพา เปยฺยาลตนฺติ อุตฺตานตฺถาเยวาติฯ

มโนรถปูรณิยา องฺคุตฺตรนิกาย-อฏฺฐกถาย

ทสกนิปาตสฺส สํวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ

องฺคุตฺตรนิกาเย

เอกาทสกนิปาต-อฏฺฐกถา

1. นิสฺสยวคฺโค

1-6. กิมตฺถิยสุตฺตาทิวณฺณนา

[1-6] เอกาทสกนิปาตสฺส ปฐมาทีนิ เหฏฺฐา วุตฺตนยาเนวฯ เกวลญฺเจตฺถ อาทิโต ปญฺจสุ นิพฺพิทาวิราคํ ทฺวิธา ภินฺทิตฺวา เอกาทสงฺคานิ กตานิฯ ฉฏฺเฐ สิกฺขาปจฺจกฺขานํ อธิกํฯ

7-8. ปฐมสญฺญาสุตฺตาทิวณฺณนา

[7-8] สตฺตเม อตฺเถน อตฺโถติ อตฺเถน สทฺธิมตฺโถฯ พฺยญฺชเนน พฺยญฺชนนฺติ พฺยญฺชเนน สทฺธิํ พฺยญฺชนํฯ สํสนฺทิสฺสตีติ สมฺปวตฺติสฺสติฯ สเมสฺสตีติ สมานํ ภวิสฺสติฯ น วิคฺคยฺหิสฺสตีติ น วิรชฺฌิสฺสติฯ อคฺคปทสฺมินฺติ นิพฺพาเนฯ อฏฺฐเม ปจฺจเวกฺขณา กถิตาฯ

9. สทฺธสุตฺตวณฺณนา

[9] นวเม โทณิยา พทฺโธติ ยวสสฺสโทณิยา สมีเป พทฺโธฯ อนฺตรํ กริตฺวาติ อพฺภนฺตเร กตฺวาฯ ฌายตีติ จินฺเตติฯ ปชฺฌายตีติ อิโต จิโต จ นานปฺปการกํ ฌายติฯ นิชฺฌายตีติ นิรนฺตรวเสน นิพทฺธํ ฌายติฯ ปถวิมฺปิ นิสฺสาย ฌายตีติ สมาปตฺติยํ สนิกนฺติกวเสเนตํ วุตฺตํฯ สมาปตฺติยญฺหิ สนิกนฺติกตฺตา เอส ขฬุงฺโก นาม กโตฯ อาปาทีสุปิ เอเสว นโยฯ

กถญฺจ สทฺธ อาชานียฌายิตํ โหตีติ กถํ การณาการณํ ชานนฺตสฺส สินฺธวสฺส ฌายิตํ โหติฯ ยถา อิณนฺติอาทีสุ อิณสทิสํ พนฺธนสทิสํ ธนชานิสทิสํ กลิสงฺขาตมหาปราธสทิสญฺจ กตฺวา อตฺตโน อภิมุขสฺส ปโตทสฺส อชฺโฌหรณสงฺขาตํ ปตนํ วิปสฺสตีติ อตฺโถฯ