11. ชาณุสฺโสณิสุตฺตวณฺณนา

[177] เอกาทสเม อุปกปฺปตูติ ปาปุณาตุฯ ฐาเนติ โอกาเสฯ โน อฏฺฐาเนติ โน อโนกาเสฯ เนรยิกานํ อาหาโร นาม ตตฺถ นิพฺพตฺตนกมฺมเมวฯ เตเนว หิ เต ตตฺถ ยาเปนฺติฯ ติรจฺฉานโยนิกานํ ปน ติณปณฺณาทิวเสน อาหาโร เวทิตพฺโพฯ มนุสฺสานํ โอทนกุมฺมาสาทิวเสน , เทวานํ สุธาโภชนาทิวเสน, เปตฺติเวสยิกานํ เขฬสิงฺฆาณิกาทิวเสนฯ ยํ วา ปนสฺส อิโต อนุปฺปเวจฺฉนฺตีติ ยํ ตสฺส มิตฺตาทโย อิโต ททนฺตา อนุปเวเสนฺติฯ เปตฺติเวสยิกา เอว หิ ปรทตฺตูปชีวิโน โหนฺติ, น อญฺเญสํ ปเรหิ ทินฺนํ อุปกปฺปติฯ ทายโกปิ อนิปฺผโลติ ยํ สนฺธาย ตํ ทานํ ทินฺนํ, ตสฺส อุปกปฺปตุ วา มา วา, ทายเกน ปน น สกฺกา นิปฺผเลน ภวิตุํ, ทายโก ตสฺส ทานสฺส วิปากํ ลภติเยวฯ

อฏฺฐาเนปิ ภวํ โคตโม ปริกปฺปํ วทตีติ อโนกาเส อุปฺปนฺเนปิ ตสฺมิํ ญาตเก ภวํ โคตโม ทานสฺส ผลํ ปริกปฺเปติเยว ปญฺญาเปติเยวาติ ปุจฺฉติฯ พฺราหฺมณสฺส หิ ‘‘เอวํ ทินฺนสฺส ทานสฺส ผลํ ทายโก น ลภตี’’ติ ลทฺธิฯ อถสฺส ภควา ปญฺหํ ปฏิชานิตฺวา ‘‘ทายโก นาม ยตฺถ กตฺถจิ ปุญฺญผลูปชีวิฏฺฐาเน นิพฺพตฺโต ทานสฺส ผลํ ลภติเยวา’’ติ ทสฺเสตุํ อิธ พฺราหฺมณาติอาทิมาหฯ โส ตตฺถ ลาภี โหตีติ โส ตตฺถ หตฺถิโยนิยํ นิพฺพตฺโตปิ มงฺคลหตฺถิฏฺฐานํ ปตฺวา ลาภี โหติฯ อสฺสาทีสุปิ เอเสว นโยฯ สาธุวคฺโค อุตฺตานตฺโถเยวาติฯ

ชาณุสฺโสณิวคฺโค ทุติโยฯ

จตุตฺถปณฺณาสกํ นิฏฺฐิตํฯ

(21) 1. กรชกายวคฺโค

[211] ปญฺจมสฺส ปฐมาทีนิ อุตฺตานตฺถาเนวฯ

6. สํสปฺปนียสุตฺตวณฺณนา

[216] ฉฏฺเฐ สํสปฺปนียปริยายํ โว, ภิกฺขเว, ธมฺมปริยายนฺติ สํสปฺปนสฺส การณํ เทสนาสงฺขาตํ ธมฺมเทสนํฯ สํสปฺปตีติ ตํ กมฺมํ กโรนฺโต อาสปฺปติ ปริสปฺปติ วิปฺผนฺทติฯ ชิมฺหา คตีติ เตน กมฺเมน ยํ คติํ คมิสฺสติ, สา ชิมฺหา โหติฯ ชิมฺหุปปตฺตีติ ตสฺส ยํ คติํ อุปปชฺชิสฺสติ, สาปิ ชิมฺหาว โหติฯ สํสปฺปชาติกาติ สํสปฺปนสภาวาฯ ภูตา ภูตสฺส อุปปตฺติ โหตีติ ภูตสฺมา สภาวโต วิชฺชมานกมฺมา สตฺตสฺส นิพฺพตฺติ โหติฯ ผสฺสา ผุสนฺตีติ วิปากผสฺสา ผุสนฺติฯ

7-8. สญฺเจตนิกสุตฺตทฺวยวณฺณนา

[217-218] สตฺตเม สญฺเจตนิกานนฺติ เจเตตฺวา ปกปฺเปตฺวา กตานํฯ อุปจิตานนฺติ จิตานํ วฑฺฒิตานํฯ อปฺปฏิสํเวทิตฺวาติ เตสํ กมฺมานํ วิปากํ อเวทิยิตฺวาฯ พฺยนฺตีภาวนฺติ วิคตนฺตภาวํ เตสํ กมฺมานํ ปริจฺเฉทปริวฏุมตากรณํฯ ตญฺจ โข ทิฏฺเฐว ธมฺเมติ ตญฺจ โข วิปากํ ทิฏฺฐธมฺมเวทนียํ ทิฏฺเฐว ธมฺเมฯ อุปปชฺชนฺติ อุปปชฺชเวทนียํ อนนฺตเร อตฺตภาเวฯ อปเร วา ปริยาเยติ อปรปริยายเวทนียํ ปน สํสารปฺปวตฺเต สติ สหสฺสิเมปิ อตฺตภาเวติฯ อิมินา อิทํ ทสฺเสติ ‘‘สํสารปฺปวตฺเต ปฏิลทฺธวิปาการหกมฺเม น วิชฺชติ โส ชคติปฺปเทโส, ยตฺถ ฐิโต มุจฺเจยฺย ปาปกมฺมา’’ติฯ ติวิธาติ ติปฺปการาฯ กายกมฺมนฺตสนฺโทสพฺยาปตฺตีติ กายกมฺมนฺตสงฺขาตา วิปตฺติฯ อิมินา นเยน สพฺพปทานิ เวทิตพฺพานิฯ อฏฺฐเม อปณฺณโก มณีติ สมนฺตโต จตุรสฺโส ปาสโกฯ