พาหุสจฺเจนปิ กตํ โหตีติ วีริเยน กตฺตพฺพยุตฺตกํ อนฺตมโส ทุพฺพลวิปสฺสนามตฺตกมฺปิ กตํ โหติฯ ทิฏฺฐิยาปิ สุปฺปฏิวิทฺธํ โหตีติ อนฺตมโส โลกิยปญฺญายปิ ปจฺจยปฏิเวโธ กโต โหติฯ อิมสฺส หิ ปุคฺคลสฺส ปญฺญา สีลํ ปริโธวติ, โส ปญฺญาปริโธเตน วิเสสํ ปาปุณาติฯ

ปมาณิกาติ ปุคฺคเลสุ ปมาณคฺคาหกาฯ ปมิณนฺตีติ ปเมตุํ ตุเลตุํ อรหนฺติฯ เอโก หีโนติ เอโก คุเณหิ หีโนฯ ปณีโตติ เอโก คุเณหิ ปณีโต อุตฺตโมฯ ตํ หีติ ตํ ปมาณกรณํฯ อภิกฺกนฺตตโรติ สุนฺทรตโรฯ ปณีตตโรติ อุตฺตมตโรฯ ธมฺมโสโต นิพฺพหตีติ สูรํ หุตฺวา ปวตฺตมานํ วิปสฺสนาญาณํ นิพฺพหติ, อริยภูมิํ ปาเปติฯ ตทนฺตรํ โก ชาเนยฺยาติ ตํ เอวํ การณํ โก ชาเนยฺยฯ สีลวา โหตีติ โลกิยสีเลน สีลวา โหติฯ ยตฺถสฺส ตํ สีลนฺติ อรหตฺตวิมุตฺติํ ปตฺวา สีลํ อปริเสสมฺปิ นิรุชฺฌติ นาม, ตตฺถ ยุตฺติ วุตฺตาเยวฯ อิโต ปเรสุ ทฺวีสุ องฺเคสุ อนาคามิผลํ วิมุตฺติ นาม, ปญฺจเม อรหตฺตเมวฯ เสสเมตฺถ วุตฺตนยานุสาเรเนว เวทิตพฺพํฯ ฉฏฺฐํ อุตฺตานตฺถเมวฯ

7. กากสุตฺตวณฺณนา

[77] สตฺตเม ธํสีติ คุณธํสโกฯ กสฺสจิ คุณํ อนาทิยิตฺวา หตฺเถนปิ คหิโต ตสฺส สีเสปิ วจฺจํ กโรติฯ ปคพฺโภติ ปาคพฺภิเยน สมนฺนาคโตฯ ตินฺติโณติ ตินฺติณํ วุจฺจติ ตณฺหา, ตาย สมนฺนาคโต, อาสงฺกาพหุโล วาฯ ลุทฺโทติ ทารุโณฯ อการุณิโกติ นิกฺการุณิโกฯ ทุพฺพโลติ อพโล อปฺปถาโมฯ โอรวิตาติ โอรวยุตฺโต โอรวนฺโต จรติฯ เนจยิโกติ นิจยกโรฯ

9. อาฆาตวตฺถุสุตฺตวณฺณนา

[79] นวเม อฏฺฐาเนติ อการเณฯ สจิตฺตกปวตฺติยญฺหิ ‘‘อนตฺถํ เม อจรี’’ติอาทิ การณํ ภเวยฺย, ขาณุปหฏาทีสุ ตํ นตฺถิฯ ตสฺมา ตตฺถ อาฆาโต อฏฺฐาเน อาฆาโต นามฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

อากงฺขวคฺโค ตติโยฯ

(9) 4. เถรวคฺโค

1-3. วาหนสุตฺตาทิวณฺณนา

[81-83] จตุตฺถสฺส ปฐเม วิมริยาทีกเตนาติ กิเลสมริยาทํ ภินฺทิตฺวา วิมริยาทํ กเตนฯ ทุติยํ อุตฺตานตฺถเมวฯ ตติเย โน จ ปยิรุปาสิตาติ น อุปฏฺฐาติฯ

4. พฺยากรณสุตฺตวณฺณนา

[84] จตุตฺเถ ฌายี สมาปตฺติกุสโลติ ฌาเนหิ จ สมฺปนฺโน สมาปตฺติยญฺจ เฉโกฯ อิรีณนฺติ ตุจฺฉภาวํฯ วิจินนฺติ คุณวิจินตํ นิคฺคุณภาวํฯ อถ วา อิรีณสงฺขาตํ อรญฺญํ วิจินสงฺขาตํ มหาคหนญฺจ อาปนฺโน วิย โหติฯ อนยนฺติ อวฑฺฒิํฯ พฺยสนนฺติ วินาสํฯ อนยพฺยสนนฺติ อวฑฺฒิวินาสํฯ กิํ นุ โขติ เกน การเณนฯ

5-6. กตฺถีสุตฺตาทิวณฺณนา

[85-86] ปญฺจเม กตฺถี โหติ วิกตฺถีติ กตฺถนสีโล โหติ วิกตฺถนสีโล, วิวฏํ กตฺวา กเถติฯ น สนฺตตการีติ น สตตการีฯ ฉฏฺเฐ อธิมานิโกติ อนธิคเต อธิคตมาเนน สมนฺนาคโตฯ อธิมานสจฺโจติ อธิคตมานเมว สจฺจโต วทติฯ

7. นปฺปิยสุตฺตวณฺณนา

[87] สตฺตเม อธิกรณิโก โหตีติ อธิกรณการโก โหติฯ น ปิยตายาติ น ปิยภาวายฯ น ครุตายาติ น ครุภาวายฯ น สามญฺญายาติ น สมณธมฺมภาวายฯ น เอกีภาวายาติ น นิรนฺตรภาวายฯ ธมฺมานํ น นิสามกชาติโกติ นวนฺนํ โลกุตฺตรธมฺมานํ น นิสามนสภาโว น อุปธารณสภาโวฯ น ปฏิสลฺลาโนติ น ปฏิสลฺลีโนฯ สาเฐยฺยานีติ สฐภาโวฯ กูเฏยฺยานีติ กูฏภาโวฯ ชิมฺเหยฺยานีติ น อุชุภาวาฯ วงฺเกยฺยานีติ วงฺกภาวาฯ