อลมริยญาณทสฺสนวิเสโสติ มหคฺคตโลกุตฺตรปญฺญา ปชานนฏฺเฐน ญาณํ, จกฺขุนา ทิฏฺฐมิว ธมฺมํ ปจฺจกฺขกรณโต ทสฺสนฏฺเฐน ทสฺสนนฺติ ญาณทสฺสนํ, อริยํ วิสุทฺธํ อุตฺตมํ ญาณทสฺสนนฺติ อริยญาณทสฺสนํ, อลํ ปริยตฺตกํ กิเลสวิทฺธํสนสมตฺถํ อริยญาณทสฺสนเมตฺถ, อสฺส วาติ อลมริยญาณทสฺสโน, ฌานาทิเภโท อุตฺตริมนุสฺสธมฺโม อลมริยญาณทสฺสโน จ โส วิเสโส จาติ อลมริยญาณทสฺสนวิเสโสฯ อถ วา ตเมว กิเลสวิทฺธํสนสมตฺถํ วิสุทฺธํ ญาณทสฺสนเมว วิเสโสติ อลมริยญาณทสฺสนวิเสโส วาฯ อธิคโตติ ปฏิลทฺโธ เม อตฺถิ นุ โขฯ โสหนฺติ ปฏิลทฺธวิเสโส โส อหํฯ ปจฺฉิเม กาเลติ มรณมญฺเจ นิปนฺนกาเลฯ ปุฏฺโฐติ สพฺรหฺมจารีหิ อธิคตคุณวิเสสํ ปุจฺฉิโตฯ น มงฺกุ ภวิสฺสามีติ ปติตกฺขนฺโธ นิตฺเตโช น เหสฺสามีติฯ เอวํ ปจฺจเวกฺขนฺตสฺส หิ โมฆกาลกิริยา นาม น โหติฯ
9-10. สรีรฏฺฐธมฺมสุตฺตาทิวณฺณนา
[49-50] นวเม โปโนพฺภวิโกติ ปุนพฺภวนิพฺพตฺตโกฯ ภวสงฺขาโรติ ภวสงฺขรณกมฺมํฯ อิมสฺมิํ สุตฺเต วฏฺฏเมว กถิตํฯ ทสเม สีลพาหุสจฺจวีริยสติปญฺญา โลกิยโลกุตฺตรามิสฺสิกา กถิตาฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ
อกฺโกสวคฺโค ปญฺจโมฯ
ปฐมปณฺณาสกํ นิฏฺฐิตํฯ
2. ทุติยปณฺณาสกํ
(6) 1. สจิตฺตวคฺโค
1-4. สจิตฺตสุตฺตาทิวณฺณนา
[51-54] ทุติยสฺส ปฐเม สจิตฺตปริยายกุสโลติ อตฺตโน จิตฺตวารกุสโลฯ รชนฺติ อาคนฺตุกอุปกฺกิเลสํฯ องฺคณนฺติ ตตฺถชาตกองฺคกาฬติลกาทิํฯ อาสวานํ ขยายาติ อรหตฺตตฺถายฯ ตติเย ปฏิภาเนนาติ วจนสณฺฐาเนนฯ จตุตฺเถ อธิปญฺญาธมฺมวิปสฺสนายาติ สงฺขารปริคฺคาหกวิปสฺสนายฯ
8. มูลกสุตฺตวณฺณนา
[58] อฏฺฐเม อมโตคธาติ เอตฺถ สอุปาทิเสสา นิพฺพานธาตุ กถิตา, นิพฺพานปริโยสานาติ เอตฺถ อนุปาทิเสสาฯ อนุปาทิเสสํ ปตฺตสฺส หิ สพฺเพ ธมฺมา ปริโยสานปฺปตฺตา นาม โหนฺติฯ เสสปทานิ เหฏฺฐา วุตฺตตฺถาเนวฯ
9. ปพฺพชฺชาสุตฺตวณฺณนา
[59] นวเม ตสฺมาติ ยสฺมา เอวํ อปริจิตจิตฺตสฺส สามญฺญตฺโถ น สมฺปชฺชติ, ตสฺมาฯ ยถาปพฺพชฺชาปริจิตญฺจ โน จิตฺตํ ภวิสฺสตีติ ยถา ปพฺพชฺชานุรูเปน ปริจิตํฯ เย หิ เกจิ ปพฺพชนฺติ นาม, สพฺเพ เต อรหตฺตํ ปตฺเถตฺวาฯ ตสฺมา ยํ จิตฺตํ อรหตฺตาธิคมตฺถาย ปริจิตํ วฑฺฒิตํ, ตํ ยถาปพฺพชฺชาปริจิตํ นามาติ เวทิตพฺพํฯ เอวรูปํ ปน จิตฺตํ ภวิสฺสตีติ สิกฺขิตพฺพํฯ โลกสฺส สมญฺจ วิสมญฺจาติ สตฺตโลกสฺส สุจริตทุจฺจริตานิฯ โลกสฺส ภวญฺจ วิภวญฺจาติ ตสฺส วฑฺฒิญฺจ วินาสญฺจ, ตถา สมฺปตฺติญฺจ วิปตฺติญฺจฯ โลกสฺส สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจาติ ปน สงฺขารโลกํ สนฺธาย วุตฺตํ, ขนฺธานํ นิพฺพตฺติญฺจ เภทญฺจาติ อตฺโถฯ
