เมนู

9-10. อานนฺทสุตฺตทฺวยวณฺณนา

[39-40] นวเม กปฺปฏฺฐิกนฺติ อายุกปฺปํ นิรยมฺหิ ฐิติการณํฯ กิพฺพิสํ ปสวตีติ ปาปํ ปฏิลภติฯ อาปายิโกติ อปายคมนีโยฯ เนรยิโกติ นิรเย นิพฺพตฺตนโกฯ วคฺครโตติ เภทรโตฯ โยคกฺเขมา ปธํสตีติ โยเคหิ เขมโต อรหตฺตโต ธํสติ วิคจฺฉติฯ ทสเม อนุคฺคโหติ อญฺญมญฺญสฺส สงฺคหานุคฺคโหฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

อุปาลิวคฺโค จตุตฺโถฯ

5. อกฺโกสวคฺโค

4. กุสินารสุตฺตวณฺณนา

[44] ปญฺจมสฺส จตุตฺเถ กุสินารายนฺติ เอวํนามเก นคเรฯ เทวตานํ อตฺถาย พลิํ หรนฺติ เอตฺถาติ พลิหรโณ, ตสฺมิํ พลิหรเณฯ อจฺฉิทฺเทน อปฺปฏิมํเสนาติอาทีสุ เยน เกนจิเทว ปหโฏ วา โหติ, เวชฺชกมฺมาทีนิ วา กตานิ, ตสฺส กายสมาจาโร อุปจิกาทีหิ ขายิตตาลปณฺณํ วิย ฉิทฺโท จ, ปฏิมสิตุํ ยตฺถ กตฺถจิ คเหตฺวา อากฑฺฒิตุํ สกฺกุเณยฺยตาย ปฏิมํโส จ โหติ, วิปรีโต อจฺฉิทฺโท อปฺปฏิมํโส นามฯ วจีสมาจาโร ปน มุสาวาทโอมสวาทเปสุญฺญอมูลกานุทฺธํสนาทีหิ ฉิทฺโท สปฺปฏิมํโส จ โหติ, วิปรีโต อจฺฉิทฺโท อปฺปฏิมํโสฯ เมตฺตํ นุ โข เม จิตฺตนฺติ ปลิโพธํ ฉินฺทิตฺวา กมฺมฏฺฐานภาวนานุโยเคน อธิคตํ เม เมตฺตจิตฺตํฯ อนาฆาตนฺติ อาฆาตวิรหิตํ, วิกฺขมฺภเนน วิหตาฆาตนฺติ อตฺโถฯ กตฺถ วุตฺตนฺติ อิทํ สิกฺขาปทํ กิสฺมิํ นคเร วุตฺตํฯ

กาเลน วกฺขามีติอาทีสุ เอโก เอกํ โอกาสํ กาเรตฺวา โจเทนฺโต กาเลน วทติ นามฯ สงฺฆมชฺเฌ วา คณมชฺเฌ วา สลากคฺคยาคคฺควิตกฺกมาฬกภิกฺขาจารมคฺคอาสนสาลาทีสุ วา อุปฏฺฐาเกหิ ปริวาริตกฺขเณ วา โจเทนฺโต อกาเลน วทติ นามฯ ตจฺเฉน วทนฺโต ภูเตน วทติ นามฯ ‘‘ทหรมหลฺลกปริสาวจรกปํสุกูลิกธมฺมกถิกปติรูปํ ตว อิท’’นฺติ วทนฺโต ผรุเสน วทติ นามฯ

การณนิสฺสิตํ ปน กตฺวา, ‘‘ภนฺเต มหลฺลกตฺถ, ปริสาวจรกตฺถ, ปํสุกูลิกตฺถ, ธมฺมกถิกตฺถปติรูปํ ตุมฺหากมิท’’นฺติ วทนฺโต สณฺเหน วทติ นามฯ การณนิสฺสิตํ กตฺวา วทนฺโต อตฺถสํหิเตน วทติ นามฯ เมตฺตจิตฺโต วกฺขามิ โน โทสนฺตโรติ เมตฺตจิตฺตํ ปจฺจุปฏฺฐเปตฺวา วกฺขามิ, น ทุฏฺฐจิตฺโต หุตฺวาฯ

5. ราชนฺเตปุรปฺปเวสนสุตฺตวณฺณนา

[45] ปญฺจเม กตํ วา กริสฺสนฺติ วาติ เมถุนวีติกฺกมํ กริํสุ วา กริสฺสนฺติ วาฯ รตนนฺติ มณิรตนาทีสุ ยํกิญฺจิฯ ปตฺเถตีติ มาเรตุํ อิจฺฉติฯ หตฺถิสมฺพาธนฺติ หตฺถีหิ สมฺพาธํ ฯ หตฺถิสมฺมทฺทนฺติ วา ปาโฐ, ตสฺสตฺโถ – หตฺถีหิ สมฺมทฺโท เอตฺถาติ หตฺถิสมฺมทฺทํฯ เสเสสุปิ เอเสว นโยฯ รชนียานิ รูปสทฺทคนฺธรสโผฏฺฐพฺพานีติ เอตานิ ราคชนกานิ รูปาทีนิ ตตฺถ ปริปูรานิ โหนฺติฯ

6. สกฺกสุตฺตวณฺณนา

[46] ฉฏฺเฐ โสกสภเยติ โสเกน สภเยฯ โสกภเยติ วา ปาโฐ, อยเมวตฺโถฯ ทุติยปเทปิ เอเสว นโยฯ เยน เกนจิ กมฺมฏฺฐาเนนาติ กสิวณิชฺชาทิกมฺเมสุ เยน เกนจิ กมฺเมนฯ อนาปชฺช อกุสลนฺติ กิญฺจิ อกุสลํ อนาปชฺชิตฺวาฯ นิพฺพิเสยฺยาติ อุปฺปาเทยฺย อาจิเนยฺยฯ ทกฺโขติ เฉโกฯ อุฏฺฐานสมฺปนฺโนติ อุฏฺฐานวีริเยน สมนฺนาคโตฯ อลํ วจนายาติ ยุตฺโต วจนายฯ เอกนฺตสุขปฺปฏิสํเวที วิหเรยฺยาติ เอกนฺตเมว กายิกเจตสิกสุขํ ญาเณน ปฏิสํเวเทนฺโต วิหเรยฺยฯ อนิจฺจาติ หุตฺวา อภาวโตฯ ตุจฺฉาติ สารรหิตาฯ มุสาติ นิจฺจสุภสุขา วิย ขายมานาปิ ตถา น โหนฺตีติ มุสาฯ โมสธมฺมาติ นสฺสนสภาวาฯ ตสฺมา เต ปฏิจฺจ ทุกฺขํ อุปฺปชฺชตีติ สนฺทสฺเสติฯ อิธ ปน โวติ เอตฺถ โว ติ นิปาตมตฺตํฯ อปณฺณกํ วา โสตาปนฺโนติ อวิราธิตํ เอกํเสน โสตาปนฺโน วา โหติฯ โสปิ ฌานํ นิพฺพตฺเตติ, พฺรหฺมโลกํ วา คนฺตฺวา ฉสุ วา กามสคฺเคสุ เอกนฺตสุขปฺปฏิสํเวที หุตฺวา วิหเรยฺยฯ อิมสฺมิํ สุตฺเต สตฺถา อฏฺฐงฺคุโปสถสฺส คุณํ กเถสิฯ