อิติ กามภเว นิปฺปริยาเยน จตฺตาโร อาหารา, รูปารูปภเวสุ ฐเปตฺวา อสญฺเญ เสสานํ ตโย, อสญฺญานญฺเจว อวเสสานญฺจ ปจฺจยาหาโรติ อิมินา อากาเรน สพฺเพ สตฺตา อาหารฏฺฐิติกาติ เวทิตพฺพาฯ ตตฺถ จตฺตาโร อาหาโร โย วา ปน โกจิ ปจฺจยาหาโร ทุกฺขสจฺจํ, อาหารสมุฏฺฐาปิกา ปุริมตณฺหา สมุทยสจฺจํ, อุภินฺนํ อปฺปวตฺติ นิโรธสจฺจํ, นิโรธปฺปชานนา ปญฺญา มคฺคสจฺจนฺติ เอวํ จตุสจฺจวเสน สพฺพวาเรสุ โยชนา กาตพฺพาฯ

8. ทุติยมหาปญฺหสุตฺตวณฺณนา

[28] อฏฺฐเม กชงฺคลายนฺติ เอวํนามเก นคเรฯ กชงฺคลาติ กชงฺคลาวาสิโนฯ มหาปญฺเหสูติ มหนฺตอตฺถปริคฺคาหเกสุ ปญฺเหสุฯ ยถา เมตฺถ ขายตีติ ยถา เม เอตฺถ อุปฏฺฐาติฯ สมฺมา สุภาวิตจิตฺโตติ เหตุนา นเยน สุฏฺฐุ ภาวิตจิตฺโตฯ เอโส เจว ตสฺส อตฺโถติ กิญฺจาปิ ภควตา ‘‘จตฺตาโร ธมฺมา’’ติอาทโย ปญฺหา ‘‘จตฺตาโร อาหารา’’ติอาทินา นเยน วิสฺสชฺชิตา, ยสฺมา ปน จตูสุ อาหาเรสุ ปริญฺญาเตสุ จตฺตาโร สติปฏฺฐานา ภาวิตา โหนฺติ, เตสุ จ ภาวิเตสุ จตฺตาโร อาหารา ปริญฺญาตาว โหนฺติฯ ตสฺมา เทสนาวิลาเสน พฺยญฺชนเมเวตฺถ นานํ, อตฺโถ ปน เอโกเยวฯ อินฺทฺริยาทีสุปิ เอเสว นโยฯ เตน วุตฺตํ – ‘‘เอโส เจว ตสฺส อตฺโถ’’ติฯ อตฺถโต หิ อุภยมฺเปตํ มชฺเฌ ภินฺนสุวณฺณมิว โหติฯ

9. ปฐมโกสลสุตฺตวณฺณนา

[29] นวเม ยาวตาติ ยตฺตกาฯ กาสิโกสลาติ กาสิโกสลชนปทาฯ อตฺเถว อญฺญถตฺตนฺติ ฐิตสฺส อญฺญถตฺตํ อตฺถิเยวฯ อตฺถิ วิปริณาโมติ มรณมฺปิ อตฺถิเยวฯ ตสฺมิมฺปิ นิพฺพินฺทตีติ ตสฺมิมฺปิ สมฺปตฺติชาเต อุกฺกณฺฐติฯ อคฺเค วิรชฺชตีติ สมฺปตฺติยา อคฺเค โกสลราชภาเว วิรชฺชติฯ ปเคว หีนสฺมินฺติ ปฐมตรํเยว หีเน อิตฺตรมนุสฺสานํ ปญฺจ กามคุณชาเตฯ

มโนมยาติ ฌานมเนน นิพฺพตฺตาฯ พาราณเสยฺยกนฺติ พาราณสิยํ อุปฺปนฺนํฯ ตตฺถ กิร กปฺปาโสปิ มุทุ, สุตฺตกนฺติกาโยปิ ตนฺตวายาปิ เฉกา, อุทกมฺปิ สุจิ สินิทฺธํฯ