(22) 2. อกฺโกสกวคฺโค

1. อกฺโกสกสุตฺตวณฺณนา

[211] ทุติยสฺส ปฐเม อกฺโกสกปริภาสโกติ ทสหิ อกฺโกสวตฺถูหิ อกฺโกสโก, ภยทสฺสเนน ปริภาสโกฯ ฉินฺนปริปนฺโถติ โลกุตฺตรปริปนฺถสฺส ฉินฺนตฺตา ฉินฺนปริปนฺโถฯ โรคาตงฺกนฺติ โรโคเยว กิจฺฉชีวิกายาวหนโต โรคาตงฺโก นามฯ

2. ภณฺฑนการกสุตฺตวณฺณนา

[212] ทุติเย อธิกรณการโกติ จตุนฺนํ อธิกรณานํ อญฺญตรสฺส การโกฯ อนธิคตนฺติ ปุพฺเพ อปฺปตฺตวิเสสํฯ

3. สีลสุตฺตวณฺณนา

[213] ตติเย ทุสฺสีโลติ อสีโล นิสฺสีโลฯ สีลวิปนฺโนติ วิปนฺนสีโล ภินฺนสํวโรฯ ปมาทาธิกรณนฺติ ปมาทการณาฯ อิทญฺจ สุตฺตํ คหฏฺฐานํ วเสน อาคตํ, ปพฺพชิตานมฺปิ ปน ลพฺภเตว ฯ คหฏฺโฐ หิ เยน เยน สิปฺปฏฺฐาเนน ชีวิกํ กปฺเปติ, ยทิ กสิยา, ยทิ วณิชฺชาย, ปาณาติปาตาทิวเสน ปมตฺโต ตํ ตํ ยถากาลํ สมฺปาเทตุํ น สกฺโกติ, อถสฺส มูลํ วินสฺสติฯ มาฆาตกาเลปิ ปาณาติปาตํ อทินฺนาทานาทีนิ จ กโรนฺโต ทณฺฑวเสน มหติํ โภคชานิํ นิคจฺฉติฯ ปพฺพชิโต ทุสฺสีโล ปมาทการณา สีลโต พุทฺธวจนโต ฌานโต สตฺตอริยธนโต จ ชานิํ นิคจฺฉติฯ คหฏฺฐสฺส ‘‘อสุโก อสุกกุเล ชาโต ทุสฺสีโล ปาปธมฺโม ปริจฺจตฺตอิธโลกปรโลโก สลากภตฺตมตฺตมฺปิ น เทตี’’ติ จตุปริสมชฺเฌ ปาปโก กิตฺติสทฺโท อพฺภุคฺคจฺฉติฯ ปพฺพชิตสฺส ‘‘อสุโก นาสกฺขิ สีลํ รกฺขิตุํ พุทฺธวจนํ คเหตุํ, เวชฺชกมฺมาทีหิ ชีวติ, ฉหิ อคารเวหิ สมนฺนาคโต’’ติ เอวํ อพฺภุคฺคจฺฉติฯ

อวิสารโทติ คหฏฺโฐ ตาว ‘‘อวสฺสํ พหูนํ สนฺนิปาตฏฺฐาเน โกจิ มม กมฺมํ ชานิสฺสติ, อถ มํ นิคฺคณฺหิสฺสนฺติ วา, ราชกุลสฺส วา ทสฺสนฺตี’’ติ สภโย อุปสงฺกมติฯ

มงฺกุภูโต จ ปติตกฺขนฺโธ อโธมุโข องฺคุฏฺฐเกน ภูมิํ กสนฺโต นิสีทติ, วิสารโท หุตฺวา กเถตุํ น สกฺโกติฯ ปพฺพชิโตปิ ‘‘พหู ภิกฺขู สนฺนิปติตา, อวสฺสํ โกจิ มม กมฺมํ ชานิสฺสติ, อถ เม อุโปสถมฺปิ ปวารณมฺปิ ฐเปตฺวา สามญฺญา จาเวตฺวา นิกฺกฑฺฒิสฺสนฺตี’’ติ สภโย อุปสงฺกมติ, วิสารโท หุตฺวา กเถตุํ น สกฺโกติฯ เอกจฺโจ ปน ทุสฺสีโลปิ ทปฺปิโต วิย จรติ, โสปิ อชฺฌาสเยน มงฺกุ โหติเยวฯ

สมฺมูฬฺโห กาลํ กโรตีติ ตสฺส หิ มรณมญฺเจ นิปนฺนสฺส ทุสฺสีลกมฺมํ สมาทาย วตฺติตฏฺฐานํ อาปาถํ อาคจฺฉติฯ โส อุมฺมีเลตฺวา อิธโลกํ ปสฺสติ, นิมฺมีเลตฺวา ปรโลกํฯ ตสฺส จตฺตาโร อปายา อุปฏฺฐหนฺติ, สตฺติสเตน สีเส ปหริยมาโน วิย โหติฯ โส ‘‘วาเรถ วาเรถา’’ติ วิรวนฺโต มรติฯ เตน วุตฺตํ – ‘‘สมฺมูฬฺโห กาลํ กโรตี’’ติฯ ปญฺจมปทํ อุตฺตานเมวฯ อานิสํสกถา วุตฺตวิปริยาเยน เวทิตพฺพาฯ

4. พหุภาณิสุตฺตวณฺณนา

[214] จตุตฺเถ พหุภาณิสฺมินฺติ ปญฺญาย อปริจฺฉินฺทิตฺวา พหุํ ภณนฺเตฯ มนฺตภาณิสฺมินฺติ มนฺตา วุจฺจติ ปญฺญา, ตาย ปริจฺฉินฺทิตฺวา ภณนฺเตฯ

5. ปฐมอกฺขนฺติสุตฺตวณฺณนา

[215] ปญฺจเม เวรพหุโลติ ปุคฺคลเวเรนปิ อกุสลเวเรนปิ พหุเวโรฯ วชฺชพหุโลติ โทสพหุโลฯ

6. ทุติยอกฺขนฺติสุตฺตวณฺณนา

[216] ฉฏฺเฐ ลุทฺโทติ ทารุโณ กกฺขโฬฯ วิปฺปฏิสารีติ มงฺกุภาเวน สมนฺนาคโตฯ

7.ปฐมอปาสาทิกสุตฺตวณฺณนา

[217] สตฺตเม อปาสาทิเกติ อปาสาทิเกหิ กายกมฺมาทีหิ สมนฺนาคเตฯ ปาสาทิเกติ ปสาทาวเห ปริสุทฺธสมาจาเรฯ อฏฺฐมนวมานิ อุตฺตานตฺถาเนวฯ