3. ปฐมอคฺคิสุตฺตวณฺณนา

[46] ตติเย สพฺเพปิ ราคาทโย อนุฑหนฏฺเฐน อคฺคีฯ อาหุเนยฺยคฺคีติอาทีสุ ปเนตฺถ อาหุนํ วุจฺจติ สกฺกาโร, อาหุนํ อรหนฺตีติ อาหุเนยฺยาฯ มาตาปิตโร หิ ปุตฺตานํ พหุปการตฺตา อาหุนํ อรหนฺติ, เตสุ วิปฺปฏิปชฺชมานา ปุตฺตา นิรยาทีสุ นิพฺพตฺตนฺติฯ ตสฺมา กิญฺจาปิ มาตาปิตโร น อนุฑหนฺติ, อนุฑหนสฺส ปน ปจฺจยา โหนฺติฯ อิติ อนุฑหนฏฺเฐเนว อาหุเนยฺยคฺคีติ วุจฺจนฺติฯ คหปตีติ ปน เคหสามิโก วุจฺจติ, โส มาตุคามสฺส สยนวตฺถาลงฺการาทิอนุปฺปทาเนน พหุปกาโรฯ ตํ อติจรนฺโต มาตุคาโม นิรยาทีสุ นิพฺพตฺตติฯ ตสฺมา โสปิ ปุริมนเยเนว อนุฑหนฏฺเฐน คหปตคฺคีติ วุตฺโตฯ ทกฺขิเณยฺยคฺคีติ เอตฺถ ปน ทกฺขิณาติ จตฺตาโร ปจฺจยา, ภิกฺขุสงฺโฆ ทกฺขิเณยฺโยฯ โส หิ คิหีนํ ตีสุ สรเณสุ ปญฺจสุ สีเลสุ ทสสุ สีเลสุ มาตาปิตุปฏฺฐาเน ธมฺมิกสมณพฺราหฺมณุปฏฺฐาเนติ เอวมาทีสุ กลฺยาณธมฺเมสุ นิโยชเนน พหุปกาโรฯ ตสฺมิํ มิจฺฉาปฏิปนฺนา คิหี ภิกฺขุสงฺฆํ อกฺโกสิตฺวา ปริภาสิตฺวา นิรยาทีสุ นิพฺพตฺตนฺติฯ ตสฺมา โสปิ ปุริมนเยเนว อนุฑหนฏฺเฐน ทกฺขิเณยฺยคฺคีติ วุตฺโตฯ กฏฺฐโต นิพฺพตฺโต ปากติโกว อคฺคิ กฏฺฐคฺคิ นามฯ

4. ทุติยอคฺคิสุตฺตวณฺณนา

[47] จตุตฺเถ อุคฺคตสรีรสฺสาติ โส กิร พฺราหฺมณมหาสาโล อตฺตภาเวนปิ โภเคหิปิ อุคฺคโต สารปฺปตฺโต อโหสิ, ตสฺมา อุคฺคตสรีโรตฺเวว ปญฺญายิตฺถฯ อุปกฺขโฏติ ปจฺจุปฏฺฐิโตฯ ถูณูปนีตานีติ ยูปสงฺขาตํ ถูณํ อุปนีตานิฯ ยญฺญตฺถายาติ วธิตฺวา ยชนตฺถายฯ อุปสงฺกมีติ โส กิร สพฺพํ ตํ ยญฺญสมฺภารํ สชฺเชตฺวา จินฺเตสิ – ‘‘สมโณ กิร โคตโม มหาปญฺโญ, กิํ นุ โข เม ยญฺญสฺส วณฺณํ กเถสฺสติ อุทาหุ อวณฺณํ, ปุจฺฉิตฺวา ชานิสฺสามี’’ติ อิมินา การเณน เยน ภควา เตนุปสงฺกมิฯ อคฺคิสฺส อาทานนฺติ ยญฺญยชนตฺถาย นวสฺส มงฺคลคฺคิโน อาทิยนํฯ สพฺเพน สพฺพนฺติ สพฺเพน สุเตน สพฺพํ สุตํ สเมติ สํสนฺทติ, เอกสทิสํ โหตีติ ทสฺเสติฯ สตฺถานีติ วิหิํสนฏฺเฐน สตฺถานิ วิยาติ สตฺถานิฯ สยํ ปฐมํ สมารมฺภตีติ อตฺตนาว ปฐมตรํ อารภติฯ หนฺตุนฺติ หนิตุํฯ

ปหาตพฺพาติ ปริหริตพฺพาฯ อโตหยนฺติ อโต หิ มาตาปิติโต อยํฯ อาหุโตติ อาคโตฯ สมฺภูโตติ อุปฺปนฺโนฯ อยํ วุจฺจติ, พฺราหฺมณ, คหปตคฺคีติ อยํ ปุตฺตทาราทิคโณ ยสฺมา, คหปติ, วิย เคหสามิโก วิย หุตฺวา อคฺคติ วิจรติ, ตสฺมา คหปตคฺคีติ วุจฺจติฯ อตฺตานนฺติ จิตฺตํฯ ทเมนฺตีติ อินฺทฺริยทมเนน ทเมนฺติฯ สเมนฺตีติ ราคาทิสมเนน สเมนฺติฯ เตสญฺเญว ปรินิพฺพาปเนน ปรินิพฺพาเปนฺติฯ นิกฺขิปิตพฺโพติ ยถา น วินสฺสติ, เอวํ ฐเปตพฺโพฯ อุปวายตนฺติ อุปวายตุฯ เอวญฺจ ปน วตฺวา พฺราหฺมโณ สพฺเพสมฺปิ เตสํ ปาณานํ ชีวิตํ ทตฺวา ยญฺญสาลํ วิทฺธํเสตฺวา สตฺถุ สาสเน โอปานภูโต อโหสีติฯ

5-6. สญฺญาสุตฺตทฺวยวณฺณนา

[48-49] ปญฺจเม อมโตคธาติ นิพฺพานปติฏฺฐาฯ อมตปริโยสานาติ นิพฺพานาวสานาฯ ฉฏฺเฐ เมถุนธมฺมสมาปตฺติยาติ เมถุนธมฺเมน สมงฺคิภาวโตฯ นฺหารุททฺทุลนฺติ นฺหารุขณฺฑํ นฺหารุวิเลขนํ วาฯ อนุสนฺทตีติ ปวตฺตติฯ นตฺถิ เม ปุพฺเพนาปรํ วิเสโสติ นตฺถิ มยฺหํ ปุพฺเพน อภาวิตกาเลน สทฺธิํ อปรํ ภาวิตกาเล วิเสโสฯ โลกจิตฺเรสูติ ติธาตุกโลกสนฺนิวาสสงฺขาเตสุ โลกจิตฺเรสุฯ อาลสฺเยติ อาลสิยภาเวฯ วิสฺสฏฺฐิเยติ วิสฺสฏฺฐภาเวฯ อนนุโยเคติ โยคสฺส อนนุยุญฺชเนฯ อหงฺการมมงฺการมานาปคตนฺติ อหงฺการทิฏฺฐิโต จ มมงฺการตณฺหาโต จ นววิธมานโต จ อปคตํฯ วิธาสมติกฺกนฺตนฺติ ติสฺโส วิธา อติกฺกนฺตํฯ สนฺตนฺติ ตปฺปจฺจนีกกิเลเสหิ สนฺตํฯ สุวิมุตฺตนฺติ ปญฺจหิ วิมุตฺตีหิ สุฏฺฐุ วิมุตฺตํฯ