7. ปฐมปฏิสมฺภิทาสุตฺตวณฺณนา

[38] สตฺตเม อิทํ เม เจตโส ลีนตฺตนฺติ อุปฺปนฺเน เจตโส ลีนตฺเต ‘‘อิทํ เม เจตโส ลีนตฺต’’นฺติ ยถาสภาวโต ชานาติฯ อชฺฌตฺตํ สํขิตฺตํ นาม ถินมิทฺธานุคตํฯ พหิทฺธา วิกฺขิตฺตํ นาม ปญฺจสุ กามคุเณสุ วิกฺขิตฺตํฯ เวทนาติอาทีนิ ปปญฺจมูลวเสน คหิตานิฯ เวทนา หิ ตณฺหาย มูลํ สุขวเสน ตณฺหุปฺปตฺติโต, สญฺญา ทิฏฺฐิยา มูลํ อวิภูตารมฺมเณ ทิฏฺฐิอุปฺปตฺติโต, วิตกฺโก มานสฺส มูลํ วิตกฺกวเสน อสฺมีติ มานุปฺปตฺติโตฯ สปฺปายาสปฺปาเยสูติ อุปการานุปกาเรสุฯ นิมิตฺตนฺติ การณํฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

เทวตาวคฺโค จตุตฺโถฯ

5. มหายญฺญวคฺโค

1-2. สตฺตวิญฺญาณฏฺฐิติสุตฺตาทิวณฺณนา

[44-45] ปญฺจมสฺส ปฐเม วิญฺญาณฏฺฐิติโยติ ปฏิสนฺธิวิญฺญาณสฺส ฐานานิฯ เสยฺยถาปีติ นิทสฺสนตฺเถ นิปาโต, ยถา มนุสฺสาติ อตฺโถฯ อปริมาเณสุ หิ จกฺกวาเฬสุ อปริมาณานํ มนุสฺสานํ วณฺณสณฺฐานาทิวเสน ทฺเวปิ เอกสทิสา นตฺถิฯ เยปิ หิ กตฺถจิ ยมกภาตโร วณฺเณน วา สณฺฐาเนน วา สทิสา โหนฺติ, เตสมฺปิ อาโลกิตวิโลกิตกถิตหสิตคมนฏฺฐานาทีหิ วิเสโส โหติเยวฯ ตสฺมา นานตฺตกายาติ วุตฺตาฯ ปฏิสนฺธิสญฺญา ปน เนสํ ติเหตุกาปิ ทฺวิเหตุกาปิ อเหตุกาปิ โหติฯ ตสฺมา นานตฺตสญฺญิโนติ วุตฺตาฯ เอกจฺเจ จ เทวาติ ฉ กามาวจรเทวาฯ เตสุ หิ เกสญฺจิ กาโย นีโล โหติ, เกสญฺจิ ปีตกาทิวณฺโณฯ สญฺญา ปน เตสํ ทฺวิเหตุกาปิ ติเหตุกาปิ โหติ, อเหตุกา นตฺถิฯ เอกจฺเจ จ วินิปาติกาติ จตุอปายวินิมุตฺตา อุตฺตรมาตา ยกฺขินี, ปิยงฺกรมาตา, ผุสฺสมิตฺตา, ธมฺมคุตฺตาติ เอวมาทิกา อญฺเญ จ เวมานิกา เปตาฯ เอเตสญฺหิ ปีตโอทาตกาฬมงฺคุรจฺฉวิสามวณฺณาทิวเสน เจว กิส ถูลรสฺสทีฆวเสน จ กาโย นานา โหติ, มนุสฺสานํ วิย ทฺวิเหตุกติเหตุกอเหตุกวเสน สญฺญาปิฯ เต ปน เทวา วิย น มเหสกฺขา, กปณมนุสฺสา วิย อปฺเปสกฺขา ทุลฺลภฆาสจฺฉาทนา ทุกฺขปีฬิตา วิหรนฺติฯ เอกจฺเจ กาฬปกฺเข ทุกฺขิตา ชุณฺหปกฺเข สุขิตา โหนฺติฯ ตสฺมา สุขสมุสฺสยโต วินิปติตตฺตา วินิปาติกาติ วุตฺตาฯ เย ปเนตฺถ ติเหตุกา, เตสํ ธมฺมาภิสมโยปิ โหติ ปิยงฺกรมาตาทีนํ วิยฯ