2-3. อปริหานสุตฺตทฺวยวณฺณนา

[32-33] ทุติเย สตฺถุคารวตาติ สตฺถริ ครุภาโวฯ ธมฺมคารวตาติ นววิเธ โลกุตฺตรธมฺเม ครุภาโวฯ สงฺฆคารวตาติ สงฺเฆ ครุภาโวฯ สิกฺขาคารวตาติ ตีสุ สิกฺขาสุ ครุภาโวฯ อปฺปมาทคารวตาติ อปฺปมาเท ครุภาโวฯ ปฏิสนฺถารคารวตาติ ธมฺมามิสวเสน ทุวิเธ ปฏิสนฺถาเร ครุภาโวฯ สตฺถา ครุ อสฺสาติ สตฺถุครุฯ ธมฺโม ครุ อสฺสาติ ธมฺมครุฯ ติพฺพคารโวติ พหลคารโวฯ ปฏิสนฺถาเร คารโว อสฺสาติ ปฏิสนฺถารคารโวฯ ตติเย สปฺปติสฺโสติ สเชฏฺฐโก สคารโวฯ หิโรตฺตปฺปํ ปเนตฺถ มิสฺสกํ กถิตํฯ

4. มหาโมคฺคลฺลานสุตฺตวณฺณนา

[34] จตุตฺเถ ติสฺโส นาม ภิกฺขูติ เถรสฺเสว สทฺธิวิหาริโกฯ มหิทฺธิโก มหานุภาโวติ อิชฺฌนฏฺเฐน มหตี อิทฺธิ อสฺสาติ มหิทฺธิโกฯ อนุผรณฏฺเฐน มหา อานุภาโว อสฺสาติ มหานุภาโวฯ จิรสฺสํ โข, มาริส โมคฺคลฺลาน, อิมํ ปริยายมกาสีติ เอวรูปํ โลเก ปกติยา ปิยสมุทาหารวจนํ โหติฯ โลกิยา หิ จิรสฺสํ อาคตมฺปิ อนาคตปุพฺพมฺปิ มนาปชาติยํ อาคตํ ทิสฺวา ‘‘กุโต ภวํ อาคโต, จิรสฺสํ ภวํ อาคโต, กถํ เต อิธาคมนมคฺโค ญาโต, กิํ มคฺคมูฬฺโหสี’’ติอาทีนิ วทนฺติฯ อยํ ปน อาคตปุพฺพตฺตาเยว เอวมาหฯ เถโร หิ กาเลน กาลํ พฺรหฺมโลกํ คจฺฉติเยวฯ ตตฺถ ปริยายมกาสีติ วารํ อกาสิฯ ยทิทํ อิธาคมนายาติ โย อยํ อิธาคมนาย วาโร, ตํ จิรสฺสํ อกาสีติ วุตฺตํ โหติฯ อิทมาสนํ ปญฺญตฺตนฺติ มหารหํ พฺรหฺมปลฺลงฺกํ ปญฺญาเปตฺวา เอวมาหฯ อเวจฺจปฺปสาเทนาติ อธิคเตน อจเลน มคฺคปฺปสาเทนฯ อิมสฺมิํ สุตฺเต โสตาปตฺติมคฺคญาณํ กถิตํฯ

5. วิชฺชาภาคิยสุตฺตวณฺณนา

[35] ปญฺจเม วิชฺชาภาคิยาติ วิชฺชาโกฏฺฐาสิกาฯ อนิจฺจสญฺญาติ อนิจฺจานุปสฺสนาญาเณ อุปฺปนฺนสญฺญาฯ อนิจฺเจ ทุกฺขสญฺญาติ ทุกฺขานุปสฺสนาญาเณ อุปฺปนฺนสญฺญาฯ ทุกฺเข อนตฺตสญฺญาติ อนตฺตานุปสฺสนาญาเณ อุปฺปนฺนสญฺญาฯ ปหานสญฺญาติ ปหานานุปสฺสนาญาเณ อุปฺปนฺนสญฺญาฯ วิราคสญฺญาติ วิราคานุปสฺสนาญาเณ อุปฺปนฺนสญฺญาฯ นิโรธสญฺญาติ นิโรธานุปสฺสนาญาเณ อุปฺปนฺนสญฺญาฯ

6. วิวาทมูลสุตฺตวณฺณนา

[36] ฉฏฺเฐ วิวาทมูลานีติ วิวาทสฺส มูลานิฯ โกธโนติ กุชฺฌนลกฺขเณน โกเธน สมนฺนาคโตฯ อุปนาหีติ เวรอปฺปฏินิสฺสคฺคลกฺขเณน อุปนาเหน สมนฺนาคโตฯ อหิตาย ทุกฺขาย เทวมนุสฺสานนฺติ ทฺวินฺนํ ภิกฺขูนํ วิวาโท กถํ เทวมนุสฺสานํ อหิตาย ทุกฺขาย สํวตฺตติ? โกสมฺพกกฺขนฺธเก วิย ทฺวีสุ ภิกฺขูสุ วิวาทํ อาปนฺเนสุ ตสฺมิํ วิหาเร เตสํ อนฺเตวาสิกา วิวทนฺติ, เตสํ โอวาทํ คณฺหนฺโต ภิกฺขุนิสงฺโฆ วิวทติฯ ตโต เตสํ อุปฏฺฐากา วิวทนฺติ, อถ มนุสฺสานํ อารกฺขเทวตา ทฺเว โกฏฺฐาสา โหนฺติฯ ตถา ธมฺมวาทีนํ อารกฺขเทวตา ธมฺมวาทินิโย โหนฺติ, อธมฺมวาทีนํ อธมฺมวาทินิโยฯ ตโต อารกฺขเทวตานํ มิตฺตา ภุมฺมเทวตา ภิชฺชนฺติฯ เอวํ ปรมฺปราย ยาว พฺรหฺมโลกา ฐเปตฺวา อริยสาวเก สพฺเพ เทวมนุสฺสา ทฺเว โกฏฺฐาสา โหนฺติฯ ธมฺมวาทีหิ ปน อธมฺมวาทิโนว พหุตรา โหนฺติฯ ตโต ยํ พหุเกหิ คหิตํ, ตํ คจฺฉนฺติฯ ธมฺมํ วิสฺสชฺเชตฺวา พหุตราว อธมฺมํ คณฺหนฺติฯ เต อธมฺมํ ปุรกฺขตฺวา วิหรนฺตา อปาเย นิพฺพตฺตนฺติฯ เอวํ ทฺวินฺนํ ภิกฺขูนํ วิวาโท เทวมนุสฺสานํ อหิตาย ทุกฺขาย โหติฯ อชฺฌตฺตํ วาติ ตุมฺหากํ อพฺภนฺตรปริสายฯ พหิทฺธาติ ปเรสํ ปริสายฯ

มกฺขีติ ปเรสํ คุณมกฺขนลกฺขเณน มกฺเขน สมนฺนาคโตฯ ปฬาสีติ ยุคคฺคาหลกฺขเณน ปฬาเสน สมนฺนาคโตฯ อิสฺสุกีติ ปรสฺส สกฺการาทีนิ อิสฺสายนลกฺขณาย อิสฺสาย สมนฺนาคโตฯ มจฺฉรีติ อาวาสมจฺฉริยาทีหิ สมนฺนาคโตฯ สโฐติ เกราฏิโกฯ มายาวีติ กตปฏิจฺฉาทโกฯ ปาปิจฺโฉติ อสนฺตสมฺภาวนิจฺฉโก ทุสฺสีโลฯ มิจฺฉาทิฏฺฐีติ นตฺถิกวาที, อเหตุวาที, อกิริยวาทีฯ สนฺทิฏฺฐิปรามาสีติ สยํ ทิฏฺฐเมว ปรามสติฯ อาธานคฺคาหีติ ทฬฺหคฺคาหีฯ ทุปฺปฏินิสฺสคฺคีติ น สกฺกา โหติ คหิตํ วิสฺสชฺชาเปตุํฯ อิมสฺมิํ สุตฺเต วฏฺฏเมว กถิตํฯ