เมนู

ตํ ภควา อเสสมภิชานาติ, ตํ ภควโต อเสสมภิชานโต อุตฺตริ อภิญฺเญยฺยํ นตฺถิ, ยทภิชานํ อญฺโญ สมโณ วา พฺราหฺมโณ วา ภควตา ภิยฺโยภิญฺญตโร อสฺส ยทิทํ อิทฺธิวิธาสุฯ

อญฺญถาสตฺถุคุณทสฺสนํ

[160] ‘‘ยํ ตํ, ภนฺเต, สทฺเธน กุลปุตฺเตน ปตฺตพฺพํ อารทฺธวีริเยน ถามวตา ปุริสถาเมน ปุริสวีริเยน ปุริสปรกฺกเมน ปุริสโธรยฺเหน, อนุปฺปตฺตํ ตํ ภควตาฯ น จ, ภนฺเต, ภควา กาเมสุ กามสุขลฺลิกานุโยคมนุยุตฺโต หีนํ คมฺมํ โปถุชฺชนิกํ อนริยํ อนตฺถสํหิตํ, น จ อตฺตกิลมถานุโยคมนุยุตฺโต ทุกฺขํ อนริยํ อนตฺถสํหิตํฯ จตุนฺนญฺจ ภควา ฌานานํ อาภิเจตสิกานํ ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหารานํ นิกามลาภี อกิจฺฉลาภี อกสิรลาภีฯ

อนุโยคทานปฺปกาโร

[161] ‘‘สเจ มํ, ภนฺเต, เอวํ ปุจฺเฉยฺย – ‘กิํ นุ โข, อาวุโส สาริปุตฺต, อเหสุํ อตีตมทฺธานํ อญฺเญ สมณา วา พฺราหฺมณา วา ภควตา ภิยฺโยภิญฺญตรา สมฺโพธิย’นฺติ, เอวํ ปุฏฺโฐ อหํ, ภนฺเต, ‘โน’ติ วเทยฺยํฯ ‘กิํ ปนาวุโส สาริปุตฺต, ภวิสฺสนฺติ อนาคตมทฺธานํ อญฺเญ สมณา วา พฺราหฺมณา วา ภควตา ภิยฺโยภิญฺญตรา สมฺโพธิย’นฺติ, เอวํ ปุฏฺโฐ อหํ, ภนฺเต, ‘โน’ติ วเทยฺยํ ฯ ‘กิํ ปนาวุโส สาริปุตฺต, อตฺเถตรหิ อญฺโญ สมโณ วา พฺราหฺมโณ วา ภควตา ภิยฺโยภิญฺญตโร สมฺโพธิย’นฺติ, เอวํ ปุฏฺโฐ อหํ, ภนฺเต, ‘โน’ติ วเทยฺยํฯ

‘‘สเจ ปน มํ, ภนฺเต, เอวํ ปุจฺเฉยฺย – ‘กิํ นุ โข, อาวุโส สาริปุตฺต, อเหสุํ อตีตมทฺธานํ อญฺเญ สมณา วา พฺราหฺมณา วา ภควตา สมสมา สมฺโพธิย’นฺติ, เอวํ ปุฏฺโฐ อหํ, ภนฺเต, ‘เอว’นฺติ วเทยฺยํฯ ‘กิํ ปนาวุโส สาริปุตฺต, ภวิสฺสนฺติ อนาคตมทฺธานํ อญฺเญ สมณา วา พฺราหฺมณา วา ภควตา สมสมา สมฺโพธิย’นฺติ, เอวํ ปุฏฺโฐ อหํ, ภนฺเต, ‘‘เอว’’นฺติ วเทยฺยํ ฯ ‘กิํ ปนาวุโส สาริปุตฺต, อตฺเถตรหิ อญฺเญ สมณา วา พฺราหฺมณา วา ภควตา สมสมา สมฺโพธิย’นฺติ, เอวํ ปุฏฺโฐ อหํ ภนฺเต ‘โน’ติ วเทยฺยํฯ

‘‘สเจ ปน มํ, ภนฺเต, เอวํ ปุจฺเฉยฺย – ‘กิํ ปนายสฺมา สาริปุตฺโต เอกจฺจํ อพฺภนุชานาติ , เอกจฺจํ น อพฺภนุชานาตี’ติ, เอวํ ปุฏฺโฐ อหํ, ภนฺเต, เอวํ พฺยากเรยฺยํ – ‘สมฺมุขา เมตํ, อาวุโส, ภควโต สุตํ, สมฺมุขา ปฏิคฺคหิตํ – ‘‘อเหสุํ อตีตมทฺธานํ อรหนฺโต สมฺมาสมฺพุทฺธา มยา สมสมา สมฺโพธิย’’นฺติฯ สมฺมุขา เมตํ, อาวุโส, ภควโต สุตํ, สมฺมุขา ปฏิคฺคหิตํ – ‘‘ภวิสฺสนฺติ อนาคตมทฺธานํ อรหนฺโต สมฺมาสมฺพุทฺธา มยา สมสมา สมฺโพธิย’’นฺติฯ สมฺมุขา เมตํ, อาวุโส, ภควโต สุตํ สมฺมุขา ปฏิคฺคหิตํ – ‘‘อฏฺฐานเมตํ อนวกาโส ยํ เอกิสฺสา โลกธาตุยา ทฺเว อรหนฺโต สมฺมาสมฺพุทฺธา อปุพฺพํ อจริมํ อุปฺปชฺเชยฺยุํ, เนตํ ฐานํ วิชฺชตี’’’ติฯ

‘‘กจฺจาหํ, ภนฺเต, เอวํ ปุฏฺโฐ เอวํ พฺยากรมาโน วุตฺตวาที เจว ภควโต โหมิ, น จ ภควนฺตํ อภูเตน อพฺภาจิกฺขามิ, ธมฺมสฺส จานุธมฺมํ พฺยากโรมิ, น จ โกจิ สหธมฺมิโก วาทานุวาโท [วาทานุปาโต (สี.)] คารยฺหํ ฐานํ อาคจฺฉตี’’ติ? ‘‘ตคฺฆ ตฺวํ, สาริปุตฺต, เอวํ ปุฏฺโฐ เอวํ พฺยากรมาโน วุตฺตวาที เจว เม โหสิ, น จ มํ อภูเตน อพฺภาจิกฺขสิ, ธมฺมสฺส จานุธมฺมํ พฺยากโรสิ, น จ โกจิ สหธมฺมิโก วาทานุวาโท คารยฺหํ ฐานํ อาคจฺฉตี’’ติฯ

อจฺฉริยอพฺภุตํ

[162] เอวํ วุตฺเต, อายสฺมา อุทายี ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘อจฺฉริยํ, ภนฺเต, อพฺภุตํ, ภนฺเต, ตถาคตสฺส อปฺปิจฺฉตา สนฺตุฏฺฐิตา สลฺเลขตาฯ ยตฺร หิ นาม ตถาคโต เอวํมหิทฺธิโก เอวํมหานุภาโว, อถ จ ปน เนวตฺตานํ ปาตุกริสฺสติ! เอกเมกญฺเจปิ อิโต, ภนฺเต, ธมฺมํ อญฺญติตฺถิยา ปริพฺพาชกา อตฺตนิ สมนุปสฺเสยฺยุํ, เต ตาวตเกเนว ปฏากํ ปริหเรยฺยุํฯ อจฺฉริยํ, ภนฺเต, อพฺภุตํ, ภนฺเต, ตถาคตสฺส อปฺปิจฺฉตา สนฺตุฏฺฐิตา สลฺเลขตาฯ ยตฺร หิ นาม ตถาคโต เอวํ มหิทฺธิโก เอวํมหานุภาโวฯ อถ จ ปน เนวตฺตานํ ปาตุกริสฺสตี’’ติ!

‘‘ปสฺส โข ตฺวํ, อุทายิ, ‘ตถาคตสฺส อปฺปิจฺฉตา สนฺตุฏฺฐิตา สลฺเลขตาฯ