คพฺภาวกฺกนฺติเทสนา

[147] ‘‘อปรํ ปน, ภนฺเต, เอตทานุตฺตริยํ, ยถา ภควา ธมฺมํ เทเสติ คพฺภาวกฺกนฺตีสุฯ จตสฺโส อิมา, ภนฺเต, คพฺภาวกฺกนฺติโยฯ อิธ , ภนฺเต, เอกจฺโจ อสมฺปชาโน มาตุกุจฺฉิํ โอกฺกมติ; อสมฺปชาโน มาตุกุจฺฉิสฺมิํ ฐาติ; อสมฺปชาโน มาตุกุจฺฉิมฺหา นิกฺขมติฯ อยํ ปฐมา คพฺภาวกฺกนฺติฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภนฺเต, อิเธกจฺโจ สมฺปชาโน มาตุกุจฺฉิํ โอกฺกมติ; อสมฺปชาโน มาตุกุจฺฉิสฺมิํ ฐาติ; อสมฺปชาโน มาตุกุจฺฉิมฺหา นิกฺขมติฯ อยํ ทุติยา คพฺภาวกฺกนฺติฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภนฺเต, อิเธกจฺโจ สมฺปชาโน มาตุกุจฺฉิํ โอกฺกมติ; สมฺปชาโน มาตุกุจฺฉิสฺมิํ ฐาติ; อสมฺปชาโน มาตุกุจฺฉิมฺหา นิกฺขมติฯ อยํ ตติยา คพฺภาวกฺกนฺติฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภนฺเต, อิเธกจฺโจ สมฺปชาโน มาตุกุจฺฉิํ โอกฺกมติ; สมฺปชาโน มาตุกุจฺฉิสฺมิํ ฐาติ; สมฺปชาโน มาตุกุจฺฉิมฺหา นิกฺขมติฯ อยํ จตุตฺถา คพฺภาวกฺกนฺติฯ เอตทานุตฺตริยํ, ภนฺเต, คพฺภาวกฺกนฺตีสุฯ

อาเทสนวิธาเทสนา

[148] ‘‘อปรํ ปน, ภนฺเต, เอตทานุตฺตริยํ, ยถา ภควา ธมฺมํ เทเสติ อาเทสนวิธาสุฯ จตสฺโส อิมา, ภนฺเต, อาเทสนวิธาฯ อิธ, ภนฺเต, เอกจฺโจ นิมิตฺเตน อาทิสติ – ‘เอวมฺปิ เต มโน, อิตฺถมฺปิ เต มโน, อิติปิ เต จิตฺต’นฺติฯ โส พหุํ เจปิ อาทิสติ, ตเถว ตํ โหติ, โน อญฺญถาฯ อยํ ปฐมา อาเทสนวิธาฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภนฺเต, อิเธกจฺโจ น เหว โข นิมิตฺเตน อาทิสติฯ อปิ จ โข มนุสฺสานํ วา อมนุสฺสานํ วา เทวตานํ วา สทฺทํ สุตฺวา อาทิสติ – ‘เอวมฺปิ เต มโน, อิตฺถมฺปิ เต มโน, อิติปิ เต จิตฺต’นฺติฯ โส พหุํ เจปิ อาทิสติ, ตเถว ตํ โหติ, โน อญฺญถาฯ อยํ ทุติยา อาเทสนวิธาฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภนฺเต, อิเธกจฺโจ น เหว โข นิมิตฺเตน อาทิสติ, นาปิ มนุสฺสานํ วา อมนุสฺสานํ วา เทวตานํ วา สทฺทํ สุตฺวา อาทิสติฯ

อปิ จ โข วิตกฺกยโต วิจารยโต วิตกฺกวิปฺผารสทฺทํ สุตฺวา อาทิสติ – ‘เอวมฺปิ เต มโน, อิตฺถมฺปิ เต มโน, อิติปิ เต จิตฺต’นฺติฯ โส พหุํ เจปิ อาทิสติ, ตเถว ตํ โหติ, โน อญฺญถาฯ อยํ ตติยา อาเทสนวิธาฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภนฺเต, อิเธกจฺโจ น เหว โข นิมิตฺเตน อาทิสติ, นาปิ มนุสฺสานํ วา อมนุสฺสานํ วา เทวตานํ วา สทฺทํ สุตฺวา อาทิสติ, นาปิ วิตกฺกยโต วิจารยโต วิตกฺกวิปฺผารสทฺทํ สุตฺวา อาทิสติฯ อปิ จ โข อวิตกฺกํ อวิจารํ สมาธิํ สมาปนฺนสฺส [วิตกฺกวิจารสมาธิสมาปนฺนสฺส (สฺยา. ก.) อ. นิ. 3.61 ปสฺสิตพฺพํ] เจตสา เจโต ปริจฺจ ปชานาติ – ‘ยถา อิมสฺส โภโต มโนสงฺขารา ปณิหิตาฯ ตถา อิมสฺส จิตฺตสฺส อนนฺตรา อิมํ นาม วิตกฺกํ วิตกฺเกสฺสตี’ติฯ โส พหุํ เจปิ อาทิสติ, ตเถว ตํ โหติ, โน อญฺญถาฯ อยํ จตุตฺถา อาเทสนวิธาฯ เอตทานุตฺตริยํ, ภนฺเต, อาเทสนวิธาสุฯ

ทสฺสนสมาปตฺติเทสนา

[149] ‘‘อปรํ ปน, ภนฺเต, เอตทานุตฺตริยํ, ยถา ภควา ธมฺมํ เทเสติ ทสฺสนสมาปตฺตีสุฯ จตสฺโส อิมา, ภนฺเต, ทสฺสนสมาปตฺติโยฯ อิธ, ภนฺเต, เอกจฺโจ สมโณ วา พฺราหฺมโณ วา อาตปฺปมนฺวาย ปธานมนฺวาย อนุโยคมนฺวาย อปฺปมาทมนฺวาย สมฺมามนสิการมนฺวาย ตถารูปํ เจโตสมาธิํ ผุสติ, ยถาสมาหิเต จิตฺเต อิมเมว กายํ อุทฺธํ ปาทตลา อโธ เกสมตฺถกา ตจปริยนฺตํ ปูรํ นานปฺปการสฺส อสุจิโน ปจฺจเวกฺขติ – ‘อตฺถิ อิมสฺมิํ กาเย เกสา โลมา นขา ทนฺตา ตโจ มํสํ นฺหารุ อฏฺฐิ อฏฺฐิมิญฺชํ วกฺกํ หทยํ ยกนํ กิโลมกํ ปิหกํ ปปฺผาสํ อนฺตํ อนฺตคุณํ อุทริยํ กรีสํ ปิตฺตํ เสมฺหํ ปุพฺโพ โลหิตํ เสโท เมโท อสฺสุ วสา เขโฬ สิงฺฆานิกา ลสิกา มุตฺต’นฺติฯ อยํ ปฐมา ทสฺสนสมาปตฺติฯ