พฺราหฺมณมณฺฑลํ

[132] ‘‘อถ โข เตสํ, วาเสฏฺฐ, สตฺตานํเยว [เตสํ เยว โข วาเสฏฺฐ สตฺตานํ (สี. ปี.)] เอกจฺจานํ เอตทโหสิ – ‘ปาปกา วต, โภ, ธมฺมา สตฺเตสุ ปาตุภูตา, ยตฺร หิ นาม อทินฺนาทานํ ปญฺญายิสฺสติ, ครหา ปญฺญายิสฺสติ, มุสาวาโท ปญฺญายิสฺสติ, ทณฺฑาทานํ ปญฺญายิสฺสติ, ปพฺพาชนํ ปญฺญายิสฺสติฯ ยํนูน มยํ ปาปเก อกุสเล ธมฺเม วาเหยฺยามา’ติฯ เต ปาปเก อกุสเล ธมฺเม วาเหสุํ ฯ ปาปเก อกุสเล ธมฺเม วาเหนฺตีติ โข, วาเสฏฺฐ, ‘พฺราหฺมณา, พฺราหฺมณา’ ตฺเวว ปฐมํ อกฺขรํ อุปนิพฺพตฺตํฯ เต อรญฺญายตเน ปณฺณกุฏิโย กริตฺวา ปณฺณกุฏีสุ ฌายนฺติ วีตงฺคารา วีตธูมา ปนฺนมุสลา สายํ สายมาสาย ปาโต ปาตราสาย คามนิคมราชธานิโย โอสรนฺติ ฆาสเมสมานา [ฆาสเมสนา (สี. สฺยา. ปี.)]ฯ เต ฆาสํ ปฏิลภิตฺวา ปุนเทว อรญฺญายตเน ปณฺณกุฏีสุ ฌายนฺติฯ ตเมนํ มนุสฺสา ทิสฺวา เอวมาหํสุ – ‘อิเม โข, โภ, สตฺตา อรญฺญายตเน ปณฺณกุฏิโย กริตฺวา ปณฺณกุฏีสุ ฌายนฺติ, วีตงฺคารา วีตธูมา ปนฺนมุสลา สายํ สายมาสาย ปาโต ปาตราสาย คามนิคมราชธานิโย โอสรนฺติ ฆาสเมสมานาฯ เต ฆาสํ ปฏิลภิตฺวา ปุนเทว อรญฺญายตเน ปณฺณกุฏีสุ ฌายนฺตี’ติ, ฌายนฺตีติ โข [ปณฺณกุฏีสุ ฌายนฺติ ฌายนฺตีติ โข (สี. ปี.), ปณฺณกุฏีสุ ฌายนฺตีติ โข (ก.)], วาเสฏฺฐ, ‘ฌายกา, ฌายกา’ ตฺเวว ทุติยํ อกฺขรํ อุปนิพฺพตฺตํฯ เตสํเยว โข, วาเสฏฺฐ, สตฺตานํ เอกจฺเจ สตฺตา อรญฺญายตเน ปณฺณกุฏีสุ ตํ ฌานํ อนภิสมฺภุณมานา [อนภิสํภูนมานา (กตฺถจิ)] คามสามนฺตํ นิคมสามนฺตํ โอสริตฺวา คนฺเถ กโรนฺตา อจฺฉนฺติฯ ตเมนํ มนุสฺสา ทิสฺวา เอวมาหํสุ – ‘อิเม โข, โภ, สตฺตา อรญฺญายตเน ปณฺณกุฏีสุ ตํ ฌานํ อนภิสมฺภุณมานา คามสามนฺตํ นิคมสามนฺตํ โอสริตฺวา คนฺเถ กโรนฺตา อจฺฉนฺติ, น ทานิเม ฌายนฺตี’ติฯ น ทานิเม [น ทานิเม ฌายนฺตี น ทานิเม (สี. ปี. ก.)] ฌายนฺตีติ โข, วาเสฏฺฐ, ‘อชฺฌายกา อชฺฌายกา’ ตฺเวว ตติยํ อกฺขรํ อุปนิพฺพตฺตํฯ หีนสมฺมตํ โข ปน, วาเสฏฺฐ, เตน สมเยน โหติ, ตเทตรหิ เสฏฺฐสมฺมตํฯ อิติ โข, วาเสฏฺฐ, เอวเมตสฺส พฺราหฺมณมณฺฑลสฺส โปราเณน อคฺคญฺเญน อกฺขเรน อภินิพฺพตฺติ อโหสิ เตสํเยว สตฺตานํ , อนญฺเญสํ สทิสานํเยว โน อสทิสานํ ธมฺเมเนว , โน อธมฺเมนฯ ธมฺโม หิ, วาเสฏฺฐ, เสฏฺโฐ ชเนตสฺมิํ ทิฏฺเฐ เจว ธมฺเม อภิสมฺปรายญฺจฯ

เวสฺสมณฺฑลํ

[133] ‘‘เตสํเยว โข, วาเสฏฺฐ, สตฺตานํ เอกจฺเจ สตฺตา เมถุนํ ธมฺมํ สมาทาย วิสุกมฺมนฺเต [วิสฺสุตกมฺมนฺเต (สี. ปี.), วิสฺสุกมฺมนฺเต (ก. สี.), วิสุํ กมฺมนฺเต (สฺยา. ก.)] ปโยเชสุํฯ เมถุนํ ธมฺมํ สมาทาย วิสุกมฺมนฺเต ปโยเชนฺตีติ โข, วาเสฏฺฐ, ‘เวสฺสา, เวสฺสา’ ตฺเวว อกฺขรํ อุปนิพฺพตฺตํฯ อิติ โข, วาเสฏฺฐ, เอวเมตสฺส เวสฺสมณฺฑลสฺส โปราเณน อคฺคญฺเญน อกฺขเรน อภินิพฺพตฺติ อโหสิ เตสญฺเญว สตฺตานํ อนญฺเญสํ สทิสานํเยว , โน อสทิสานํ, ธมฺเมเนว โน อธมฺเมนฯ ธมฺโม หิ, วาเสฏฺฐ, เสฏฺโฐ ชเนตสฺมิํ ทิฏฺเฐ เจว ธมฺเม อภิสมฺปรายญฺจฯ

สุทฺทมณฺฑลํ

[134] ‘‘เตสญฺเญว โข, วาเสฏฺฐ, สตฺตานํ เย เต สตฺตา อวเสสา เต ลุทฺทาจารา ขุทฺทาจารา อเหสุํฯ ลุทฺทาจารา ขุทฺทาจาราติ โข, วาเสฏฺฐ, ‘สุทฺทา, สุทฺทา’ ตฺเวว อกฺขรํ อุปนิพฺพตฺตํฯ อิติ โข, วาเสฏฺฐ, เอวเมตสฺส สุทฺทมณฺฑลสฺส โปราเณน อคฺคญฺเญน อกฺขเรน อภินิพฺพตฺติ อโหสิ เตสํเยว สตฺตานํ อนญฺเญสํ, สทิสานํเยว โน อสทิสานํ, ธมฺเมเนว, โน อธมฺเมนฯ ธมฺโม หิ, วาเสฏฺฐ, เสฏฺโฐ ชเนตสฺมิํ ทิฏฺเฐ เจว ธมฺเม อภิสมฺปรายญฺจฯ

[135] ‘‘อหุ โข โส, วาเสฏฺฐ, สมโย, ยํ ขตฺติโยปิ สกํ ธมฺมํ ครหมาโน อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชติ – ‘สมโณ ภวิสฺสามี’ติฯ พฺราหฺมโณปิ โข, วาเสฏฺฐ…เป.… เวสฺโสปิ โข, วาเสฏฺฐ…เป.… สุทฺโทปิ โข, วาเสฏฺฐ, สกํ ธมฺมํ ครหมาโน อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชติ – ‘สมโณ ภวิสฺสามี’ติฯ อิเมหิ โข, วาเสฏฺฐ, จตูหิ มณฺฑเลหิ สมณมณฺฑลสฺส อภินิพฺพตฺติ อโหสิ, เตสํเยว สตฺตานํ อนญฺเญสํ, สทิสานํเยว โน อสทิสานํ, ธมฺเมเนว โน อธมฺเมนฯ ธมฺโม หิ, วาเสฏฺฐ, เสฏฺโฐ ชเนตสฺมิํ ทิฏฺเฐ เจว ธมฺเม อภิสมฺปรายญฺจฯ

ทุจฺจริตาทิกถา

[136] ‘‘ขตฺติโยปิ โข, วาเสฏฺฐ, กาเยน ทุจฺจริตํ จริตฺวา วาจาย ทุจฺจริตํ จริตฺวา มนสา ทุจฺจริตํ จริตฺวา มิจฺฉาทิฏฺฐิโก มิจฺฉาทิฏฺฐิกมฺมสมาทาโน [อิทํ ปทํ สี. อิโปตฺถเกสุ นตฺถิ] มิจฺฉาทิฏฺฐิกมฺมสมาทานเหตุ กายสฺส เภทา ปรํ มรณา อปายํ ทุคฺคติํ วินิปาตํ นิรยํ อุปปชฺชติฯ พฺราหฺมโณปิ โข, วาเสฏฺฐ…เป.… เวสฺโสปิ โข, วาเสฏฺฐ… สุทฺโทปิ โข, วาเสฏฺฐ… สมโณปิ โข, วาเสฏฺฐ, กาเยน ทุจฺจริตํ จริตฺวา วาจาย ทุจฺจริตํ จริตฺวา มนสา ทุจฺจริตํ จริตฺวา มิจฺฉาทิฏฺฐิโก มิจฺฉาทิฏฺฐิกมฺมสมาทาโน มิจฺฉาทิฏฺฐิกมฺมสมาทานเหตุ กายสฺส เภทา ปรํ มรณา อปายํ ทุคฺคติํ วินิปาตํ นิรยํ อุปปชฺชติฯ