สนฺนิปติตฺวา อนุตฺถุนิํสุ – ‘อหุ วต โน, อหายิ วต โน ปทาลตา’ติ! ตเทตรหิปิ มนุสฺสา เกนจิ [เกนจิเทว (สี. สฺยา. ปี.)] ทุกฺขธมฺเมน ผุฏฺฐา เอวมาหํสุ – ‘อหุ วต โน, อหายิ วต โน’ติ! ตเทว โปราณํ อคฺคญฺญํ อกฺขรํ อนุสรนฺติ, น ตฺเววสฺส อตฺถํ อาชานนฺติฯ

อกฏฺฐปากสาลิปาตุภาโว

[125] ‘‘อถ โข เตสํ, วาเสฏฺฐ, สตฺตานํ ปทาลตาย อนฺตรหิตาย อกฏฺฐปาโก สาลิ ปาตุรโหสิ อกโณ อถุโส สุทฺโธ สุคนฺโธ ตณฺฑุลปฺผโลฯ ยํ ตํ สายํ สายมาสาย อาหรนฺติ, ปาโต ตํ โหติ ปกฺกํ ปฏิวิรูฬฺหํฯ ยํ ตํ ปาโต ปาตราสาย อาหรนฺติ, สายํ ตํ โหติ ปกฺกํ ปฏิวิรูฬฺหํ; นาปทานํ ปญฺญายติฯ อถ โข เต, วาเสฏฺฐ, สตฺตา อกฏฺฐปากํ สาลิํ ปริภุญฺชนฺตา ตํภกฺขา ตทาหารา จิรํ ทีฆมทฺธานํ อฏฺฐํสุฯ

อิตฺถิปุริสลิงฺคปาตุภาโว

[126] ‘‘ยถา ยถา โข เต, วาเสฏฺฐ, สตฺตา อกฏฺฐปากํ สาลิํ ปริภุญฺชนฺตา ตํภกฺขา ตทาหารา จิรํ ทีฆมทฺธานํ อฏฺฐํสุ, ตถา ตถา เตสํ สตฺตานํ ภิยฺโยโสมตฺตาย ขรตฺตญฺเจว กายสฺมิํ โอกฺกมิ, วณฺณเววณฺณตา จ ปญฺญายิตฺถ, อิตฺถิยา จ อิตฺถิลิงฺคํ ปาตุรโหสิ ปุริสสฺส จ ปุริสลิงฺคํฯ อิตฺถี จ ปุริสํ อติเวลํ อุปนิชฺฌายติ ปุริโส จ อิตฺถิํฯ เตสํ อติเวลํ อญฺญมญฺญํ อุปนิชฺฌายตํ สาราโค อุทปาทิ, ปริฬาโห กายสฺมิํ โอกฺกมิฯ เต ปริฬาหปจฺจยา เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวิํสุฯ

‘‘เย โข ปน เต, วาเสฏฺฐ, เตน สมเยน สตฺตา ปสฺสนฺติ เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวนฺเต, อญฺเญ ปํสุํ ขิปนฺติ, อญฺเญ เสฏฺฐิํ ขิปนฺติ , อญฺเญ โคมยํ ขิปนฺติ – ‘นสฺส อสุจิ [วสลิ (สฺยา.), วสลี (ก.)], นสฺส อสุจี’ติฯ ‘กถญฺหิ นาม สตฺโต สตฺตสฺส เอวรูปํ กริสฺสตี’ติ! ตเทตรหิปิ มนุสฺสา เอกจฺเจสุ ชนปเทสุ วธุยา นิพฺพุยฺหมานาย [นิวยฺหมานาย, นิคฺคยฺหมานาย (ก.)] อญฺเญ ปํสุํ ขิปนฺติ, อญฺเญ เสฏฺฐิํ ขิปนฺติ, อญฺเญ โคมยํ ขิปนฺติฯ ตเทว โปราณํ อคฺคญฺญํ อกฺขรํ อนุสรนฺติ, น ตฺเววสฺส อตฺถํ อาชานนฺติฯ