เมนู

4. อคฺคญฺญสุตฺตํ

วาเสฏฺฐภารทฺวาชา

[111] เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ ปุพฺพาราเม มิคารมาตุปาสาเทฯ เตน โข ปน สมเยน วาเสฏฺฐภารทฺวาชา ภิกฺขูสุ ปริวสนฺติ ภิกฺขุภาวํ อากงฺขมานาฯ อถ โข ภควา สายนฺหสมยํ ปฏิสลฺลานา วุฏฺฐิโต ปาสาทา โอโรหิตฺวา ปาสาทปจฺฉายายํ [ปาสาทจฺฉายายํ (ก.)] อพฺโภกาเส จงฺกมติฯ

[112] อทฺทสา โข วาเสฏฺโฐ ภควนฺตํ สายนฺหสมยํ ปฏิสลฺลานา วุฏฺฐิตํ ปาสาทา โอโรหิตฺวา ปาสาทปจฺฉายายํ อพฺโภกาเส จงฺกมนฺตํฯ ทิสฺวาน ภารทฺวาชํ อามนฺเตสิ – ‘‘อยํ, อาวุโส ภารทฺวาช, ภควา สายนฺหสมยํ ปฏิสลฺลานา วุฏฺฐิโต ปาสาทา โอโรหิตฺวา ปาสาทปจฺฉายายํ อพฺโภกาเส จงฺกมติฯ อายามาวุโส ภารทฺวาช, เยน ภควา เตนุปสงฺกมิสฺสาม; อปฺเปว นาม ลเภยฺยาม ภควโต สนฺติกา [สมฺมุขา (สฺยา. ก.)] ธมฺมิํ กถํ สวนายา’’ติฯ ‘‘เอวมาวุโส’’ติ โข ภารทฺวาโช วาเสฏฺฐสฺส ปจฺจสฺโสสิฯ

[113] อถ โข วาเสฏฺฐภารทฺวาชา เยน ภควา เตนุปสงฺกมิํสุ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา ภควนฺตํ จงฺกมนฺตํ อนุจงฺกมิํสุฯ อถ โข ภควา วาเสฏฺฐํ อามนฺเตสิ – ‘‘ตุมฺเห ขฺวตฺถ, วาเสฏฺฐ, พฺราหฺมณชจฺจา พฺราหฺมณกุลีนา พฺราหฺมณกุลา อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชิตา, กจฺจิ โว, วาเสฏฺฐ, พฺราหฺมณา น อกฺโกสนฺติ น ปริภาสนฺตี’’ติ? ‘‘ตคฺฆ โน, ภนฺเต, พฺราหฺมณา อกฺโกสนฺติ ปริภาสนฺติ อตฺตรูปาย ปริภาสาย ปริปุณฺณาย, โน อปริปุณฺณายา’’ติฯ ‘‘ยถา กถํ ปน โว, วาเสฏฺฐ, พฺราหฺมณา อกฺโกสนฺติ ปริภาสนฺติ อตฺตรูปาย ปริภาสาย ปริปุณฺณาย, โน อปริปุณฺณายา’’ติ? ‘‘พฺราหฺมณา, ภนฺเต, เอวมาหํสุ – ‘พฺราหฺมโณว เสฏฺโฐ วณฺโณ, หีนา อญฺเญ วณฺณา [หีโน อญฺโญ วณฺโณ (สี. ปี. ม. นิ. 2 มธุรสุตฺต)]

พฺราหฺมโณว สุกฺโก วณฺโณ , กณฺหา อญฺเญ วณฺณา [กณฺโห อญฺโญ วณฺโณ (สี. ปี. ม. นิ. 2 มธุรสุตฺต)]ฯ พฺราหฺมณาว สุชฺฌนฺติ, โน อพฺราหฺมณาฯ พฺราหฺมณาว [พฺราหฺมณา (สฺยา.)] พฺรหฺมุโน ปุตฺตา โอรสา มุขโต ชาตา พฺรหฺมชา พฺรหฺมนิมฺมิตา พฺรหฺมทายาทาฯ เต ตุมฺเห เสฏฺฐํ วณฺณํ หิตฺวา หีนมตฺถ วณฺณํ อชฺฌุปคตา, ยทิทํ มุณฺฑเก สมณเก อิพฺเภ กณฺเห พนฺธุปาทาปจฺเจฯ ตยิทํ น สาธุ, ตยิทํ นปฺปติรูปํ, ยํ ตุมฺเห เสฏฺฐํ วณฺณํ หิตฺวา หีนมตฺถ วณฺณํ อชฺฌุปคตา ยทิทํ มุณฺฑเก สมณเก อิพฺเภ กณฺเห พนฺธุปาทาปจฺเจ’ติฯ เอวํ โข โน, ภนฺเต, พฺราหฺมณา อกฺโกสนฺติ ปริภาสนฺติ อตฺตรูปาย ปริภาสาย ปริปุณฺณาย, โน อปริปุณฺณายา’’ติฯ

[114] ‘‘ตคฺฆ โว, วาเสฏฺฐ, พฺราหฺมณา โปราณํ อสฺสรนฺตา เอวมาหํสุ – ‘พฺราหฺมโณว เสฏฺโฐ วณฺโณ, หีนา อญฺเญ วณฺณา; พฺราหฺมโณว สุกฺโก วณฺโณ, กณฺหา อญฺเญ วณฺณา; พฺราหฺมณาว สุชฺฌนฺติ, โน อพฺราหฺมณา; พฺราหฺมณาว พฺรหฺมุโน ปุตฺตา โอรสา มุขโต ชาตา พฺรหฺมชา พฺรหฺมนิมฺมิตา พฺรหฺมทายาทา’ติฯ ทิสฺสนฺติ โข ปน, วาเสฏฺฐ, พฺราหฺมณานํ พฺราหฺมณิโย อุตุนิโยปิ คพฺภินิโยปิ วิชายมานาปิ ปายมานาปิฯ เต จ พฺราหฺมณา โยนิชาว สมานา เอวมาหํสุ – ‘พฺราหฺมโณว เสฏฺโฐ วณฺโณ, หีนา อญฺเญ วณฺณา; พฺราหฺมโณว สุกฺโก วณฺโณ, กณฺหา อญฺเญ วณฺณา; พฺราหฺมณาว สุชฺฌนฺติ, โน อพฺราหฺมณา; พฺราหฺมณาว พฺรหฺมุโน ปุตฺตา โอรสา มุขโต ชาตา พฺรหฺมชา พฺรหฺมนิมฺมิตา พฺรหฺมทายาทา’ติฯ เต [เต จ (สฺยา. ก.)] พฺรหฺมานญฺเจว อพฺภาจิกฺขนฺติ, มุสา จ ภาสนฺติ, พหุญฺจ อปุญฺญํ ปสวนฺติฯ

จตุวณฺณสุทฺธิ

[115] ‘‘จตฺตาโรเม, วาเสฏฺฐ, วณฺณา – ขตฺติยา, พฺราหฺมณา, เวสฺสา, สุทฺทาฯ ขตฺติโยปิ โข, วาเสฏฺฐ, อิเธกจฺโจ ปาณาติปาตี โหติ อทินฺนาทายี กาเมสุมิจฺฉาจารี มุสาวาที ปิสุณวาโจ ผรุสวาโจ สมฺผปฺปลาปี อภิชฺฌาลุ พฺยาปนฺนจิตฺโต มิจฺฉาทิฏฺฐีฯ อิติ โข, วาเสฏฺฐ, เยเม ธมฺมา อกุสลา อกุสลสงฺขาตา สาวชฺชา สาวชฺชสงฺขาตา อเสวิตพฺพา อเสวิตพฺพสงฺขาตา นอลมริยา นอลมริยสงฺขาตา กณฺหา กณฺหวิปากา วิญฺญุครหิตา, ขตฺติเยปิ เต [โข วาเสฏฺฐ (ก.)] อิเธกจฺเจ สนฺทิสฺสนฺติฯ พฺราหฺมโณปิ โข, วาเสฏฺฐ…เป.… เวสฺโสปิ โข, วาเสฏฺฐ…เป.… สุทฺโทปิ โข, วาเสฏฺฐ, อิเธกจฺโจ ปาณาติปาตี โหติ อทินฺนาทายี กาเมสุมิจฺฉาจารี มุสาวาที ปิสุณวาโจ ผรุสวาโจ สมฺผปฺปลาปี อภิชฺฌาลุ พฺยาปนฺนจิตฺโต มิจฺฉาทิฏฺฐีฯ อิติ โข, วาเสฏฺฐ, เยเม ธมฺมา อกุสลา อกุสลสงฺขาตา…เป.… กณฺหา กณฺหวิปากา วิญฺญุครหิตา; สุทฺเทปิ เต อิเธกจฺเจ สนฺทิสฺสนฺติฯ

‘‘ขตฺติโยปิ โข, วาเสฏฺฐ, อิเธกจฺโจ ปาณาติปาตา ปฏิวิรโต โหติ, อทินฺนาทานา ปฏิวิรโต, กาเมสุมิจฺฉาจารา ปฏิวิรโต, มุสาวาทา ปฏิวิรโต, ปิสุณาย วาจาย ปฏิวิรโต, ผรุสาย วาจาย ปฏิวิรโต, สมฺผปฺปลาปา ปฏิวิรโต, อนภิชฺฌาลุ อพฺยาปนฺนจิตฺโต, สมฺมาทิฏฺฐีฯ อิติ โข, วาเสฏฺฐ, เยเม ธมฺมา กุสลา กุสลสงฺขาตา อนวชฺชา อนวชฺชสงฺขาตา เสวิตพฺพา เสวิตพฺพสงฺขาตา อลมริยา อลมริยสงฺขาตา สุกฺกา สุกฺกวิปากา วิญฺญุปฺปสตฺถา, ขตฺติเยปิ เต อิเธกจฺเจ สนฺทิสฺสนฺติฯ พฺราหฺมโณปิ โข, วาเสฏฺฐ…เป.… เวสฺโสปิ โข, วาเสฏฺฐ…เป.… สุทฺโทปิ โข, วาเสฏฺฐ, อิเธกจฺโจ ปาณาติปาตา ปฏิวิรโต โหติ…เป.… อนภิชฺฌาลุ , อพฺยาปนฺนจิตฺโต, สมฺมาทิฏฺฐีฯ อิติ โข, วาเสฏฺฐ, เยเม ธมฺมา กุสลา กุสลสงฺขาตา อนวชฺชา อนวชฺชสงฺขาตา เสวิตพฺพา เสวิตพฺพสงฺขาตา อลมริยา อลมริยสงฺขาตา สุกฺกา สุกฺกวิปากา วิญฺญุปฺปสตฺถา; สุทฺเทปิ เต อิเธกจฺเจ สนฺทิสฺสนฺติฯ

[116] ‘‘อิเมสุ โข, วาเสฏฺฐ, จตูสุ วณฺเณสุ เอวํ อุภยโวกิณฺเณสุ วตฺตมาเนสุ กณฺหสุกฺเกสุ ธมฺเมสุ วิญฺญุครหิเตสุ เจว วิญฺญุปฺปสตฺเถสุ จ ยเทตฺถ พฺราหฺมณา เอวมาหํสุ – ‘พฺราหฺมโณว เสฏฺโฐ วณฺโณ, หีนา อญฺเญ วณฺณา; พฺราหฺมโณว สุกฺโก วณฺโณ, กณฺหา อญฺเญ วณฺณา; พฺราหฺมณาว สุชฺฌนฺติ, โน อพฺราหฺมณา; พฺราหฺมณาว พฺรหฺมุโน ปุตฺตา โอรสา มุขโต ชาตา พฺรหฺมชา พฺรหฺมนิมฺมิตา พฺรหฺมทายาทา’ติฯ ตํ เตสํ วิญฺญู นานุชานนฺติฯ ตํ กิสฺส เหตุ? อิเมสญฺหิ, วาเสฏฺฐ, จตุนฺนํ วณฺณานํ โย โหติ ภิกฺขุ อรหํ ขีณาสโว วุสิตวา กตกรณีโย โอหิตภาโร อนุปฺปตฺตสทตฺโถ ปริกฺขีณภวสํโยชโน สมฺมทญฺญาวิมุตฺโต, โส เนสํ อคฺคมกฺขายติ ธมฺเมเนว, โน อธมฺเมนฯ ธมฺโม หิ, วาเสฏฺฐ, เสฏฺโฐ ชเนตสฺมิํ, ทิฏฺเฐ เจว ธมฺเม อภิสมฺปรายญฺจ

[117] ‘‘ตทมินาเปตํ, วาเสฏฺฐ, ปริยาเยน เวทิตพฺพํ, ยถา ธมฺโมว เสฏฺโฐ ชเนตสฺมิํ, ทิฏฺเฐ เจว ธมฺเม อภิสมฺปรายญฺจฯ