เมนู

เสฏฺฐมุปนมนฺติ เสฏฺฐํ ปุคฺคลํ โอณมนฺโตฯ อุเทติ ขิปฺปนฺติ ขิปฺปเมว วฑฺฒติฯ ตสฺมา อตฺตโน อุตฺตริํ ภเชถาติ ยสฺมา เสฏฺฐํ ปุคฺคลํ อุปนมนฺโต อุเทติ ขิปฺปํ, ตสฺมา อตฺตโน อุตฺตริตรํ วิสิฏฺฐตรํ ภเชถฯ

7. ชิคุจฺฉิตพฺพสุตฺตวณฺณนา

[27] สตฺตเม ชิคุจฺฉิตพฺโพติ คูถํ วิย ชิคุจฺฉิตพฺโพฯ อถ โข นนฺติ อถ โข อสฺสฯ กิตฺติสทฺโทติ กถาสทฺโทฯ เอวเมว โขติ เอตฺถ คูถกูโป วิย ทุสฺสีลฺยํ ทฏฺฐพฺพํฯ คูถกูเป ปติตฺวา ฐิโต ธมฺมนิอหิ วิย ทุสฺสีลปุคฺคโลฯ คูถกูปโต อุทฺธริยมาเนน เตน อหินา ปุริสสฺส สรีรํ อารุฬฺเหนาปิ อทฏฺฐภาโว วิย ทุสฺสีลํ เสวมานสฺสาปิ ตสฺส กิริยาย อกรณภาโวฯ สรีรํ คูเถน มกฺเขตฺวา อหินา คตกาโล วิย ทุสฺสีลํ เสวมานสฺส ปาปกิตฺติสทฺทอพฺภุคฺคมนกาโล เวทิตพฺโพฯ

ตินฺทุกาลาตนฺติ ตินฺทุกรุกฺขอลาตํฯ ภิยฺโยโสมตฺตาย จิจฺจิฏายตีติ ตํ หิ ฌายมานํ ปกติยาปิ ปปฏิกาโย มุญฺจนฺตํ จิจฺจิฏาติ ‘‘จิฏิจิฏา’’ติ สทฺทํ กโรติ, ฆฏฺฏิตํ ปน อธิมตฺตํ กโรตีติ อตฺโถฯ เอวเมว โขติ เอวเมวํ โกธโน อตฺตโน ธมฺมตายปิ อุทฺธโต จณฺฑิกโต หุตฺวา จรติ, อปฺปมตฺตกํ ปน วจนํ สุตกาเล ‘‘มาทิสํ นาม เอวํ วทติ เอวํ วทตี’’ติ อติเรกตรํ อุทฺธโต จณฺฑิกโต หุตฺวา จรติฯ คูถกูโปติ คูถปุณฺณกูโป, คูถราสิเยว วาฯ โอปมฺมสํสนฺทนํ ปเนตฺถ ปุริมนเยเนว เวทิตพฺพํฯ ตสฺมา เอวรูโป ปุคฺคโล อชฺฌุเปกฺขิตพฺโพ น เสวิตพฺโพติ ยสฺมา โกธโน อติเสวิยมาโน อติอุปสงฺกมิยมาโนปิ กุชฺฌติเยว, ‘‘กิํ อิมินา’’ติ ปฏิกฺกมนฺเตปิ กุชฺฌติเยวฯ ตสฺมา ปลาลคฺคิ วิย อชฺฌุเปกฺขิตพฺโพ น เสวิตพฺโพ น ภชิตพฺโพฯ กิํ วุตฺตํ โหติ? โย หิ ปลาลคฺคิํ อติอุปสงฺกมิตฺวา ตปฺปติ, ตสฺส สรีรํ ฌายติฯ โย อติปฏิกฺกมิตฺวา ตปฺปติ, ตสฺส สีตํ น วูปสมฺมติฯ

อนุปสงฺกมิตฺวา อปฏิกฺกมิตฺวา ปน มชฺฌตฺตภาเวน ตปฺปนฺตสฺส สีตํ วูปสมฺมติ, ตสฺมา ปลาลคฺคิ วิย โกธโน ปุคฺคโล มชฺฌตฺตภาเวน อชฺฌุเปกฺขิตพฺโพ, น เสวิตพฺโพ น ภชิตพฺโพ น ปยิรุปาสิตพฺโพฯ

กลฺยาณมิตฺโตติ สุจิมิตฺโตฯ กลฺยาณสหาโยติ สุจิสหาโยฯ สหายา นาม สหคามิโน สทฺธิํจราฯ กลฺยาณสมฺปวงฺโกติ กลฺยาเณสุ สุจิปุคฺคเลสุ สมฺปวงฺโก, ตนฺนินฺนตปฺโปณตปฺปพฺภารมานโสติ อตฺโถฯ

8. คูถภาณีสุตฺตวณฺณนา

[28] อฏฺฐเม คูถภาณีติ โย คูถํ วิย ทุคฺคนฺธกถํ กเถติฯ ปุปฺผภาณีติ โย ปุปฺผานิ วิย สุคนฺธกถํ กเถติฯ มธุภาณีติ โย มธุ วิย มธุรกถํ กเถติฯ สภคฺคโตติ สภาย ฐิโตฯ ปริสคฺคโตติ คามปริสาย ฐิโตฯ ญาติมชฺฌคโตติ ญาตีนํ มชฺเฌ ฐิโตฯ ปูคมชฺฌคโตติ เสณีนํ มชฺเฌ ฐิโตฯ ราชกุลมชฺฌคโตติ ราชกุลสฺส มชฺเฌ มหาวินิจฺฉเย ฐิโตฯ อภินีโตติ ปุจฺฉนตฺถายานีโตฯ สกฺขิปุฏฺโฐติ สกฺขิํ กตฺวา ปุจฺฉิโตฯ เอหมฺโภ ปุริสาติ อาลปนเมตํฯ อตฺตเหตุ วา ปรเหตุ วาติ อตฺตโน วา ปรสฺส วา หตฺถปาทาทิเหตุ วา ธนเหตุ วาฯ อามิสกิญฺจิกฺขเหตุ วาติ เอตฺถ อามิสนฺติ ลญฺโช อธิปฺเปโตฯ กิญฺจิกฺขนฺติ ยํ วา ตํ วา อปฺปมตฺตกํ อนฺตมโส ติตฺติริยวฏฺฏกสปฺปิปิณฺฑนวนีตปิณฺฑาทิมตฺตกสฺส ลญฺชสฺส เหตูติ อตฺโถฯ สมฺปชานมุสา ภาสิตา โหตีติ ชานนฺโตเยว มุสาวาทํ กตฺตา โหติฯ

เนลาติ เอลํ วุจฺจติ โทโส, นาสฺส เอลนฺติ เนลา, นิทฺโทสาติ อตฺโถฯ ‘‘เนลงฺโค เสตปจฺฉาโท’’ติ (อุทา. 65) เอตฺถ วุตฺตสีลํ วิยฯ กณฺณสุขาติ พฺยญฺชนมธุรตาย กณฺณานํ สุขา, สูจิวิชฺฌนํ วิย กณฺณสูลํ น ชเนติฯ อตฺถมธุรตาย สกลสรีเร โกปํ อชเนตฺวา เปมํ ชเนตีติ เปมนียาฯ หทยํ คจฺฉติ อปฺปฏิหญฺญมานา สุเขน จิตฺตํ ปวิสตีติ หทยงฺคมาฯ คุณปริปุณฺณตาย ปุเร ภวาติ โปรีฯ ปุเร สํวฑฺฒนารี วิย สุกุมาราติปิ โปรีฯ ปุรสฺส เอสาติปิ โปรีฯ ปุรสฺส เอสาติ นครวาสีนํ กถาติ อตฺโถฯ