เมนู

4. ราคเปยฺยาลํ

[231] ราคสฺส , ภิกฺขเว, อภิญฺญายาติ ปญฺจกามคุณิกราคสฺส อภิชานนตฺถํ ปจฺจกฺขกรณตฺถํฯ ปริญฺญายาติ ปริชานนตฺถํฯ ปริกฺขยายาติ ปริกฺขยคมนตฺถํฯ ปหานายาติ ปชหนตฺถํฯ ขยาย วยายาติ ขยวยคมนตฺถํฯ วิราคายาติ วิรชฺชนตฺถํฯ นิโรธายาติ นิรุชฺฌนตฺถํฯ จาคายาติ จชนตฺถํฯ ปฏินิสฺสคฺคายาติ ปฏินิสฺสชฺชนตฺถํฯ

[232-246] ถมฺภสฺสาติ โกธมานวเสน ถทฺธภาวสฺสฯ สารพฺภสฺสาติ การณุตฺตริยลกฺขณสฺส สารพฺภสฺสฯ มานสฺสาติ นววิธมานสฺสฯ อติมานสฺสาติ อติกฺกมิตฺวา มญฺญนมานสฺสฯ มทสฺสาติ มชฺชนาการมทสฺสฯ ปมาทสฺสาติ สติวิปฺปวาสสฺส, ปญฺจสุ กามคุเณสุ จิตฺตโวสฺสคฺคสฺสฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

ราคเปยฺยาลํ นิฏฺฐิตํฯ

มโนรถปูรณิยา องฺคุตฺตรนิกาย-อฏฺฐกถาย

ทุกนิปาตสฺส สํวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ

องฺคุตฺตรนิกาเย

ติกนิปาต-อฏฺฐกถา

1. ปฐมปณฺณาสกํ

1. พาลวคฺโค

1. ภยสุตฺตวณฺณนา

[1] ติกนิปาตสฺส ปฐเม ภยานีติอาทีสุ ภยนฺติ จิตฺตุตฺราโสฯ อุปทฺทโวติ อเนกคฺคตากาโรฯ อุปสคฺโคติ อุปสฏฺฐากาโร ตตฺถ ตตฺถ ลคฺคนากาโรฯ

เตสํ เอวํ นานตฺตํ เวทิตพฺพํ – ปพฺพตวิสมนิสฺสิตา โจรา ชนปทวาสีนํ เปเสนฺติ – ‘‘มยํ อสุกทิวเส นาม ตุมฺหากํ คามํ ปหริสฺสามา’’ติฯ เต ตํ ปวตฺติํ สุตกาลโต ปฏฺฐาย ภยํ สนฺตาสํ อาปชฺชนฺติฯ อยํ จิตฺตุตฺราโส นามฯ ‘‘ยถา โน เต โจรา กุปิตา อนตฺถมฺปิ อาวเหยฺยุ’’นฺติ หตฺถสารํ คเหตฺวา ทฺวิปทจตุปฺปเทหิ สทฺธิํ อรญฺญํ ปวิสิตฺวา ตตฺถ ตตฺถ ภูมิยํ นิปชฺชนฺติ ฑํสมกสาทีหิ ขชฺชมานา, คุมฺพนฺตรานิ ปวิสนฺตา ขาณุกณฺฏเก มทฺทนฺติฯ เตสํ เอวํ วิจรนฺตานํ วิกฺขิตฺตภาโว อเนกคฺคตากาโร นามฯ ตโต โจเรสุ ยถาวุตฺเต ทิวเส อนาคจฺฉนฺเตสุ ‘‘ตุจฺฉกสาสนํ ภวิสฺสติ, คามํ ปวิสิสฺสามา’’ติ สปริกฺขารา คามํ ปวิสนฺติฯ อถ เตสํ ปวิฏฺฐภาวํ ญตฺวา คามํ ปริวาเรตฺวา ทฺวาเร อคฺคิํ ทตฺวา มนุสฺเส ฆาเตตฺวา โจรา สพฺพํ วิภวํ วิลุมฺปิตฺวา คจฺฉนฺติฯ เตสุ ฆาติตาวเสสา อคฺคิํ นิพฺพาเปตฺวา โกฏฺฐกจฺฉายาภิตฺติจฺฉายาทีสุ ตตฺถ ตตฺถ ลคฺคิตฺวา นิสีทนฺติ นฏฺฐํ อนุโสจมานาฯ อยํ อุปสฏฺฐากาโร ลคฺคนากาโร นามฯ

นฬาคาราติ นเฬหิ ฉนฺนปฏิจฺฉนฺนอคาราฯ เสสสมฺภารา ปเนตฺถ รุกฺขมยา โหนฺติฯ ติณาคาเรปิ เอเสว นโยฯ กูฏาคารานีติ กูฏสงฺคหิตานิ อคารานิฯ อุลฺลิตฺตาวลิตฺตานีติ อนฺโต จ พหิ จ ลิตฺตานิฯ นิวาตานีติ นิวาริตวาตปฺปเวสานิฯ