[51] นวเม อธมฺมิกาติ นิทฺธมฺมาฯ ธมฺมิกาติ ธมฺมยุตฺตาฯ

[52] ทสเม อธิกรณนฺติ วิวาทาธิกรณาทิจตุพฺพิธํ อธิกรณํฯ อาทิยนฺตีติ คณฺหนฺติฯ สญฺญาเปนฺตีติ ชานาเปนฺติฯ น จ สญฺญตฺติํ อุปคจฺฉนฺตีติ สญฺญาปนตฺถํ น สนฺนิปตนฺติฯ น จ นิชฺฌาเปนฺตีติ น เปกฺขาเปนฺติฯ น จ นิชฺฌตฺติํ อุปคจฺฉนฺตีติ อญฺญมญฺญํ นิชฺฌาปนตฺถาย น สนฺนิปตนฺติฯ อสญฺญตฺติพลาติ อสญฺญตฺติเยว พลํ เอเตสนฺติ อสญฺญตฺติพลา ฯ อปฺปฏินิสฺสคฺคมนฺติโนติ เยสํ หิ เอวํ โหติ – ‘‘สเจ อมฺเหหิ คหิตํ อธิกรณํ ธมฺมิกํ ภวิสฺสติ, คณฺหิสฺสามฯ สเจ อธมฺมิกํ, วิสฺสชฺเชสฺสามา’’ติ, เต ปฏินิสฺสคฺคมนฺติโน นาม โหนฺติฯ อิเม ปน น ตถา มนฺเตนฺตีติ อปฺปฏินิสฺสคฺคมนฺติโนฯ ถามสา ปรามาสา อภินิวิสฺสาติ ทิฏฺฐิถาเมน จ ทิฏฺฐิปรามาเสน จ อภินิวิสิตฺวาฯ อิทเมว สจฺจนฺติ อิทํ อมฺหากํ วจนเมว สจฺจํฯ โมฆมญฺญนฺติ อวเสสานํ วจนํ โมฆํ ตุจฺฉํฯ สุกฺกปกฺโข อุตฺตานตฺโถเยวาติฯ

ปริสวคฺโค ปญฺจโมฯ

ปฐมปณฺณาสกํ นิฏฺฐิตํฯ

2. ทุติยปณฺณาสกํ

(6) 1. ปุคฺคลวคฺควณฺณนา

[53] ทุติยปณฺณาสกสฺส ปฐเม จกฺกวตฺตินา สทฺธิํ คหิตตฺตา ‘‘โลกานุกมฺปายา’’ติ น วุตฺตํฯ เอตฺถ จ จกฺกวตฺติโน อุปฺปตฺติยา ทฺเว สมฺปตฺติโย ลภนฺติ, พุทฺธานํ อุปฺปตฺติยา ติสฺโสปิฯ

[54] ทุติเย อจฺฉริยมนุสฺสาติ อาจิณฺณมนุสฺสา อพฺภุตมนุสฺสาฯ

[55] ตติเย พหุโน ชนสฺส อนุตปฺปา โหตีติ มหาชนสฺส อนุตาปการี โหติฯ ตตฺถ จกฺกวตฺติโน กาลกิริยา เอกจกฺกวาเฬ เทวมนุสฺสานํ อนุตาปํ กโรติ, ตถาคตสฺส กาลกิริยา ทสสุ จกฺกวาฬสหสฺเสสุฯ

[56] จตุตฺเถ ถูปารหาติ ถูปสฺส ยุตฺตา อนุจฺฉวิกาฯ จกฺกวตฺติโน หิ เจติยํ ปฏิชคฺคิตฺวา ทฺเว สมฺปตฺติโย ลภนฺติ, พุทฺธานํ เจติยํ ปฏิชคฺคิตฺวา ติสฺโสปิฯ

[57] ปญฺจเม พุทฺธาติ อตฺตโน อานุภาเวน จตฺตาริ สจฺจานิ พุทฺธาฯ

[58] ฉฏฺเฐ ผลนฺติยาติ สทฺทํ กโรนฺติยาฯ น สนฺตสนฺตีติ น ภายนฺติฯ ตตฺถ ขีณาสโว อตฺตโน สกฺกายทิฏฺฐิยา ปหีนตฺตา น ภายติ, หตฺถาชานีโย สกฺกายทิฏฺฐิยา พลวตฺตาติฯ สตฺตมฏฺฐเมสุปิ เอเสว นโยฯ

[61] นวเม กิํปุริสาติ กินฺนราฯ มานุสิํ วาจํ น ภาสนฺตีติ มนุสฺสกถํ น กเถนฺติฯ ธมฺมาโสกสฺส กิร เอกํ กินฺนรํ อาเนตฺวา ทสฺเสสุํฯ โส ‘‘กถาเปถ น’’นฺติ อาหฯ กินฺนโร กเถตุํ น อิจฺฉติฯ เอโก ปุริโส ‘‘อหเมตํ กถาเปสฺสามี’’ติ เหฏฺฐาปาสาทํ โอตาเรตฺวา ทฺเว ขาณุเก โกฏฺเฏตฺวา อุกฺขลิํ อาโรเปสิฯ สา อุภโตปสฺเสหิ ปตติฯ