6. สาฬฺหสุตฺตวณฺณนา

[196] ฉฏฺเฐ ทฺวเยนาติ ทฺวีหิ โกฏฺฐาเสหิฯ โอฆสฺส นิตฺถรณนฺติ จตุโรฆนิตฺถรณํฯ ตโปชิคุจฺฉาเหตูติ ทุกฺกรการิกสงฺขาเตน ตเปน ปาปชิคุจฺฉนเหตุ ฯ อญฺญตรํ สามญฺญงฺคนฺติ เอกํ สมณธมฺมโกฏฺฐาสํฯ อปริสุทฺธกายสมาจาราติอาทีสุ ปุริเมหิ ตีหิ ปเทหิ กายิกวาจสิกเจตสิกสีลานํ อปริสุทฺธตํ ทสฺเสตฺวา ปจฺฉิเมน ปเทน อปริสุทฺธาชีวตํ ทสฺเสติฯ ญาณทสฺสนายาติ มคฺคญาณสงฺขาตาย ทสฺสนายฯ อนุตฺตราย สมฺโพธายาติ อรหตฺตาย, อรหตฺตญาณผสฺเสน ผุสิตุํ อภพฺพาติ วุตฺตํ โหติฯ สาลลฏฺฐินฺติ สาลรุกฺขํฯ นวนฺติ ตรุณํฯ อกุกฺกุจฺจกชาตนฺติ ‘‘ภเวยฺย นุ โข, น ภเวยฺยา’’ติ อชเนตพฺพกุกฺกุจฺจํฯ เลขณิยา ลิเขยฺยาติ อวเลขนมตฺตเกน อวลิเขยฺยฯ โธเวยฺยาติ ฆํเสยฺยฯ อนฺโต อวิสุทฺธาติ อพฺภนฺตเร อสุทฺธา อปนีตสาราฯ

เอวเมว โขติ เอตฺถ อิทํ โอปมฺมสํสนฺทนํ – สาลลฏฺฐิ วิย หิ อตฺตภาโว ทฏฺฐพฺโพ, นทีโสตํ วิย สํสารโสตํ, ปารํ คนฺตุกามปุริโส วิย ทฺวาสฏฺฐิ ทิฏฺฐิโย คเหตฺวา ฐิตปุริโส, สาลลฏฺฐิยา พหิทฺธา สุปริกมฺมกตกาโล วิย พหิทฺธา ตปจรณํ คาฬฺหํ กตฺวา คหิตกาโล, อนฺโต อสุทฺธกาโล วิย อพฺภนฺตเร สีลานํ อปริสุทฺธกาโล, สาลลฏฺฐิยา สํสีทิตฺวา อโธคมนํ วิย ทิฏฺฐิคติกสฺส สํสารโสเต สํสีทนํ เวทิตพฺพํฯ

ผิยาริตฺตํ พนฺเธยฺยาติ ผิยญฺจ อริตฺตญฺจ โยเชยฺยฯ เอวเมวาติ เอตฺถาปิ อิทํ โอปมฺมสํสนฺทนํ – สาลลฏฺฐิ วิย อตฺตภาโว, นทีโสตํ วิย สํสารโสตํ, ปารํ คนฺตุกามปุริโส วิย โยคาวจโร, พหิทฺธา สุปริกมฺมกตกาโล วิย ฉสุ ทฺวาเรสุ สํวรสฺส ปจฺจุปฏฺฐิตกาโล, อนฺโต สุวิโสธิตภาโว วิย อพฺภนฺตเร ปริสุทฺธสีลภาโว, ผิยาริตฺตพนฺธนํ วิย กายิกเจตสิกวีริยกรณํ, โสตฺถินา ปาริมตีรคมนํ วิย อนุปุพฺเพน สีลํ ปูเรตฺวา สมาธิํ ปูเรตฺวา ปญฺญํ ปูเรตฺวา นิพฺพานคมนํ ทฏฺฐพฺพํฯ

กณฺฑจิตฺรกานีติ สรลฏฺฐิสรรชฺชุสรปาสาทสรสาณิสรโปกฺขรณิสรปทุมานีติ อเนกานิ กณฺเฑหิ กตฺตพฺพจิตฺรานิฯ อถ โข โส ตีหิ ฐาเนหีติ โส เอวํ พหูนิ กณฺฑจิตฺรกานิ ชานนฺโตปิ น ราชารโห โหติ, ตีหิเยว ปน ฐาเนหิ โหตีติ อตฺโถฯ

สมฺมาสมาธิ โหตีติ มคฺคสมาธินา จ ผลสมาธินา จ สมาหิโต โหตีติ อยเมตฺถ อตฺโถฯ สมฺมาทิฏฺฐีติ มคฺคสมฺมาทิฏฺฐิยา สมนฺนาคโตฯ อิทํ ทุกฺขนฺติอาทีหิ จตูหิ สจฺเจหิ จตฺตาโร มคฺคา ตีณิ จ ผลานิ กถิตานิฯ อยํ ปน มคฺเคเนว อวิราธิตํ วิชฺฌติ นามาติ เวทิตพฺโพฯ สมฺมาวิมุตฺตีติ อรหตฺตผลวิมุตฺติยา สมนฺนาคโตฯ อวิชฺชากฺขนฺธํ ปทาเลตีติ อรหตฺตมคฺเคน ปทาเลติ นามาติ วุจฺจติฯ อิมินา หิ เหฏฺฐา อรหตฺตมคฺเคน อวิชฺชากฺขนฺโธ ปทาลิโต , อิธ ปน ปทาลิตํ อุปาทาย ปทาเลตีติ วตฺตุํ วฏฺฏตีติฯ

7. มลฺลิกาเทวีสุตฺตวณฺณนา

[197] สตฺตเม มลฺลิกา เทวีติ ปเสนทิรญฺโญ เทวีฯ เยน มิเธกจฺโจ มาตุคาโมติ เยน อิเธกจฺจา อิตฺถีฯ ทุพฺพณฺณาติ พีภจฺฉวณฺณาฯ ทุรูปาติ ทุสฺสณฺฐิตาฯ สุปาปิกาติ สุฏฺฐุ ปาปิกา สุฏฺฐุ ลามิกาฯ ทสฺสนายาติ ปสฺสิตุํฯ ทลิทฺทาติ ธนทลิทฺทาฯ อปฺปสฺสกาติ สเกน ธเนน รหิตาฯ อปฺปโภคาติ อุปโภคปริโภคภณฺฑกรหิตาฯ อปฺเปสกฺขาติ อปฺปปริวาราฯ อฑฺฒาติ อิสฺสราฯ มหทฺธนาติ วฬญฺชนกธเนน มหทฺธนาฯ มหาโภคาติ อุปโภคปริโภคภณฺฑโภเคน มหาโภคาฯ มเหสกฺขาติ มหาปริวาราฯ อภิรูปาติ อุตฺตมรูปาฯ ทสฺสนียาติ ทสฺสนยุตฺตาฯ ปาสาทิกาติ ทสฺสเนน ปาสาทิกาฯ วณฺณโปกฺขรตายาติ วณฺเณน เจว สรีรสณฺฐาเนน จฯ

อภิสชฺชตีติ ลคฺคติฯ พฺยาปชฺชตีติ ปกติํ ปชหติฯ ปติตฺถียตีติ โกธวเสน ถินภาวํ ถทฺธภาวํ อาปชฺชติฯ น ทาตา โหตีติ น ทายิกา โหติฯ เสยฺยาวสถปทีเปยฺยนฺติ เอตฺถ เสยฺยาติ มญฺจปลฺลงฺกาทิสยนํฯ อาวสโถติ อาวสถาคารํฯ ปทีเปยฺยํ วุจฺจติ วฏฺฏิเตลาทิปทีปูปกรณํฯ อิสฺสามนิกาติ อิสฺสาย สมฺปยุตฺตจิตฺตาฯ อิมินา นเยน สพฺพตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพ ฯ โกธนา อโหสินฺติ โกธมนา อโหสิํฯ อนิสฺสามนิกา อโหสินฺติ อิสฺสาวิรหิตจิตฺตา อโหสิํฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ