4. สามุคิยาสุตฺตวณฺณนา

[194] จตุตฺเถ สามุคิยาติ สามุคนิคมวาสิโนฯ พฺยคฺฆปชฺชาติ เต อาลปนฺโต เอวมาหฯ โกลนครสฺส หิ โกลรุกฺเข หาเรตฺวา กตตฺตา โกลนครนฺติ จ พฺยคฺฆปเถ มาปิตตฺตา พฺยคฺฆปชฺชนฺติ จ ทฺเว นามานิฯ เอเตสญฺจ ปุพฺพปุริสา ตตฺถ วสิํสูติ พฺยคฺฆปชฺชวาสิตาย พฺยคฺฆปชฺชวาสิโน พฺยคฺฆปชฺชาติ วุจฺจนฺติฯ เต อาลปนฺโต เอวมาหฯ ปาริสุทฺธิปธานิยงฺคานีติ ปาริสุทฺธิอตฺถาย ปธานิยงฺคานิ ปทหิตพฺพวีริยสฺส องฺคานิ, โกฏฺฐาสาติ อตฺโถฯ สีลปาริสุทฺธิปธานิยงฺคนฺติ สีลปริโสธนวีริยสฺเสตํ นามํฯ ตญฺหิ สีลปาริสุทฺธิปริปูรณตฺถาย ปธานิยงฺคนฺติ สีลปาริสุทฺธิปธานิยงฺคํฯ เสเสสุปิ เอเสว นโยฯ ตตฺถ ตตฺถ ปญฺญาย อนุคฺคเหสฺสามีติ ตสฺมิํ ตสฺมิํ ฐาเน วิปสฺสนาปญฺญาย อนุคฺคเหสฺสามิ ฯ โย ตตฺถ ฉนฺโทติอาทีสุ โย ตสฺมิํ อนุคฺคณฺหเน กตฺตุกามตาฉนฺโทติ อิมินา นเยน อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ สติสมฺปชญฺญํ ปเนตฺถ สติํ อุปฏฺฐเปตฺวา ญาเณน ปริจฺฉินฺทิตฺวา วีริยปคฺคหนตฺถํ วุตฺตํฯ รชนีเยสุ ธมฺเมสุ จิตฺตํ วิราเชตีติ ราคปจฺจเยสุ อิฏฺฐารมฺมเณสุ ยถา จิตฺตํ วิรชฺชติ, เอวํ กโรติฯ วิโมจนีเยสุ ธมฺเมสุ จิตฺตํ วิโมเจตีติ เยหิ อารมฺมเณหิ จิตฺตํ วิโมเจตพฺพํ, เตสุ ยถา วิมุจฺจติ, เอวํ กโรติฯ วิราเชตฺวาติ เอตฺถ มคฺคกฺขเณ วิราเชติ นาม, ผลกฺขเณ วิรตฺตํ นาม โหติฯ ทุติยปเทปิ เอเสว นโยฯ สมฺมาวิมุตฺติํ ผุสตีติ เหตุนา นเยน อรหตฺตผลวิมุตฺติํ ญาณผสฺเสน ผุสตีติฯ

5. วปฺปสุตฺตวณฺณนา

[195] ปญฺจเม วปฺโปติ ทสพลสฺส จูฬปิตา สกฺยราชาฯ นิคณฺฐสาวโกติ เวสาลิยํ สีหเสนาปติ วิย นาฬนฺทายํ อุปาลิคหปติ วิย จ นิคณฺฐสฺส นาฏปุตฺตสฺส อุปฏฺฐาโกฯ กาเยน สํวุโตติ กายทฺวารสฺส สํวุตตฺตา ปิหิตตฺตา กาเยน สํวุโต นามฯ เสสทฺวเยปิ เอเสว นโยฯ อวิชฺชาวิราคาติ อวิชฺชาย ขยวิราเคนฯ วิชฺชุปฺปาทาติ มคฺควิชฺชาย อุปฺปาเทนฯ ตํ ฐานนฺติ ตํ การณํฯ อวิปกฺกวิปากนฺติ อลทฺธวิปากวารํฯ ตโตนิทานนฺติ ตํเหตุ ตปฺปจฺจยาฯ ทุกฺขเวทนิยา อาสวา อสฺสเวยฺยุนฺติ ทุกฺขเวทนาย ปจฺจยภูตา กิเลสา อสฺสเวยฺยุํ, ตสฺส ปุริสสฺส อุปฺปชฺเชยฺยุนฺติ อตฺโถฯ อภิสมฺปรายนฺติ ทุติเย อตฺตภาเวฯ กายสมารมฺภปจฺจยาติ กายกมฺมปจฺจเยนฯ อาสวาติ กิเลสาฯ วิฆาตปริฬาหาติ เอตฺถ วิฆาโตติ ทุกฺขํฯ ปริฬาโหติ กายิกเจตสิโก ปริฬาโหฯ ผุสฺส ผุสฺส พฺยนฺตีกโรตีติ ญาณวชฺฌํ กมฺมํ ญาณผสฺเสน ผุสิตฺวา ผุสิตฺวา ขยํ คเมติ, วิปากวชฺฌํ กมฺมํ วิปากผสฺเสน ผุสิตฺวา ผุสิตฺวา ขยํ คเมติฯ นิชฺชราติ กิเลสชีรณกปฏิปทาฯ เสสวาเรสุปิ เอเสว นโยฯ อิธ ฐตฺวา อยํ ภิกฺขุ ขีณาสโว กาตพฺโพ, จตฺตาริ มหาภูตานิ นีหริตฺวา จตุสจฺจววตฺถานํ ทสฺเสตฺวา ยาว อรหตฺตผลํ กมฺมฏฺฐานํ กเถตพฺพํฯ

อิทานิ ปน ตสฺส ขีณาสวสฺส สตตวิหาเร ทสฺเสตุํ เอวํ สมฺมา วิมุตฺตจิตฺตสฺสาติอาทิมาหฯ