เมนู

น เจว สุตฺเต โอตรนฺตีติ สุตฺตปฏิปาฏิยา กตฺถจิ อนาคนฺตฺวา ฉลฺลิํ อุฏฺฐเปตฺวา คุฬฺหเวสฺสนฺตร-คุฬฺหอุมฺมคฺค-คุฬฺหวินยเวทลฺลปิฏกานํ อญฺญตรโต อาคตานิ ปญฺญายนฺตีติ อตฺโถฯ เอวํ อาคตานิ หิ ราคาทิวินเย จ อปญฺญายมานานิ ฉฑฺเฑตพฺพานิ โหนฺติฯ เตน วุตฺตํ – ‘‘อิติ หิทํ, ภิกฺขเว, ฉฑฺเฑยฺยาถา’’ติฯ เอเตนุปาเยน สพฺพตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ อิทํ, ภิกฺขเว, จตุตฺถํ มหาปเทสํ ธาเรยฺยาถาติ อิมํ, ภิกฺขเว, จตุตฺถํ ธมฺมสฺส ปติฏฺฐาโนกาสํ ธาเรยฺยาถาติฯ

สญฺเจตนิยวคฺโค ตติโยฯ

(19) 4. พฺราหฺมณวคฺโค

1. โยธาชีวสุตฺตวณฺณนา

[181] จตุตฺถสฺส ปฐเม ฐานกุสโลติ เยน ฐาเนน ฐิโต อวิราเธตฺวา วิชฺฌิตุํ สกฺโกติ, ตสฺมิํ ฐาเน กุสโลฯ เสสํ เหฏฺฐา วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํฯ

2. ปาฏิโภคสุตฺตวณฺณนา

[182] ทุติเย นตฺถิ โกจิ ปาฏิโภโคติ อหํ เต ปาฏิโภโคติ เอวํ ปาฏิโภโค ภวิตุํ สมตฺโถ นาม นตฺถิฯ ชราธมฺมนฺติ ชราสภาวํฯ เอส นโย สพฺพตฺถฯ

3. สุตสุตฺตวณฺณนา

[183] ตติเย นตฺถิ ตโต โทโสติ ตสฺมิํ โทโส นาม นตฺถีติ อตฺโถฯ

4. อภยสุตฺตวณฺณนา

[184] จตุตฺเถ กิจฺฉาชีวิตการณฏฺเฐน โรโคว โรคาตงฺโก นามฯ ผุฏฺฐสฺสาติ เตน โรคาตงฺเกน สมนฺนาคตสฺสฯ อุรตฺตาฬิํ กนฺทตีติ อุรํ ตาเฬตฺวา โรทติฯ อกตกลฺยาโณติอาทีสุ กลฺยาณํ วุจฺจติ ปุญฺญกมฺมํ , ตํ อกตํ เอเตนาติ อกตกลฺยาโณฯ เสสปเทสุปิ เอเสว นโยฯ ปุญฺญกมฺมเมว หิ โกสลฺลสมฺภูตตฺตา กุสลํ, ภีตสฺส ปริตฺตายกตฺตา ภีรุตฺตาณนฺติ วุจฺจติฯ กตปาโปติอาทีสุ ปาปํ วุจฺจติ ลามกํ อกุสลกมฺมํฯ ลุทฺทนฺติ กกฺขฬกมฺมํฯ กิพฺพิสนฺติ สมลํ อปริสุทฺธกมฺมํฯ กงฺขี โหตีติ พุทฺธธมฺมสงฺฆคุเณสุ เจว สิกฺขาย จ ปุพฺพนฺเต จ อปรนฺเต จ ปุพฺพนฺตาปรนฺเต จ ปฏิจฺจสมุปฺปาเท จาติ อฏฺฐสุ ฐาเนสุ กงฺขาย สมนฺนาคโต โหติฯ วิจิกิจฺฉีติ วิจิกิจฺฉาย สมนฺนาคโต สาสนสทฺธมฺเม น นิฏฺฐํ คโต, อุคฺคหปริปุจฺฉาวเสน นิฏฺฐํ คนฺตุํ น สกฺโกติฯ อิมินา นเยน สพฺพตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ

5. พฺราหฺมณสจฺจสุตฺตวณฺณนา

[185] ปญฺจเม พฺราหฺมณสจฺจานีติ พฺราหฺมณานํ สจฺจานิ ตถานิฯ โส เตน น สมโณติ มญฺญตีติ โส ขีณาสโว เตน สจฺเจน ‘‘อหํ สมโณ’’ติ ตณฺหามานทิฏฺฐีหิ น มญฺญติฯ เสสปเทสุปิ เอเสว นโยฯ ยเทว ตตฺถ สจฺจํ, ตทภิญฺญายาติ ยํ ตตฺถ ‘‘สพฺเพ ปาณา อวชฺฌา’’ติ ปฏิปตฺติยา สจฺจํ ตถํ อวิปรีตํฯ อิมินา วจีสจฺจํ อพฺภนฺตรํ กตฺวา ปรมตฺถสจฺจํ นิพฺพานํ ทสฺเสติฯ ตทภิญฺญายาติ ตํ อุภยมฺปิ อภิวิสิฏฺฐาย ปญฺญาย ชานิตฺวาฯ อนุทฺทยาย อนุกมฺปาย ปฏิปนฺโน โหตีติ อนุทฺทยตฺถาย จ อนุกมฺปตฺถาย จ ยา ปฏิปทา, ตํ ปฏิปนฺโน โหติ, ปูเรตฺวา ฐิโตติ อตฺโถฯ เสสปฏิปทาสุปิ เอเสว นโยฯ

สพฺเพ กามาติ สพฺเพ วตฺถุกามกิเลสกามาฯ อิติ วทํ พฺราหฺมโณ สจฺจมาหาติ เอวมฺปิ วทนฺโต ขีณาสวพฺราหฺมโณ สจฺจเมว อาหฯ สพฺเพ ภวาติ กามภวาทโย ตโยปิฯ นาหํ กฺวจนีติ เอตฺถ ปน จตุกฺโกฏิกสุญฺญตา กถิตาฯ อยญฺหิ ‘‘นาหํ กฺวจนี’’ติ กฺวจิ อตฺตานํ น ปสฺสติ, กสฺสจิ กิญฺจนตสฺมินฺติ อตฺตโน อตฺตานํ กสฺสจิ ปรสฺส กิญฺจนภาเว อุปเนตพฺพํ น ปสฺสติ, ภาติฏฺฐาเน ภาตรํ, สหายฏฺฐาเน สหายํ, ปริกฺขารฏฺฐาเน วา ปริกฺขารํ มญฺญิตฺวา อุปเนตพฺพํ น ปสฺสตีติ อตฺโถฯ น จ มม กฺวจนีติ เอตฺถ มมสทฺทํ ตาว ฐเปตฺวา ‘‘น จ กฺวจนิ ปรสฺส จ อตฺตานํ กฺวจิ น ปสฺสตี’’ติ อยมตฺโถฯ