เมนู

5. อุปวาณสุตฺตวณฺณนา

[175-176] ปญฺจเม วิชฺชายนฺตกโร โหตีติ วิชฺชาย วฏฺฏทุกฺขสฺส อนฺตกโร โหติ, สกลํ วฏฺฏทุกฺขํ ปริจฺฉินฺนํ ปริวฏุมํ กตฺวา ติฏฺฐตีติฯ เสสปเทสุปิ เอเสว นโยฯ สอุปาทาโนติ สคหโณว หุตฺวาฯ อนฺตกโร อภวิสฺสาติ วฏฺฏทุกฺขสฺส อนฺตํ กตฺวา ฐิโต อภวิสฺสฯ จรณสมฺปนฺโนติ ปนฺนรสธมฺมเภเทน จรเณน สมนฺนาคโตฯ ยถาภูตํ ชานํ ปสฺสํ อนฺตกโร โหตีติ ยถาสภาวํ มคฺคปญฺญาย ชานิตฺวา ปสฺสิตฺวา วฏฺฏทุกฺขสฺส อนฺตํ กตฺวา ฐิโต นาม โหตีติ อรหตฺตนิกูเฏน ปญฺหํ นิฏฺฐเปสิฯ ฉฏฺฐํ เหฏฺฐา เอกกนิปาตวณฺณนายํ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํฯ

7. ราหุลสุตฺตวณฺณนา

[177] สตฺตเม อชฺฌตฺติกาติ เกสาทีสุ วีสติยา โกฏฺฐาเสสุ ถทฺธาการลกฺขณา ปถวีธาตุฯ พาหิราติ พหิทฺธา อนินฺทฺริยพทฺเธสุ ปาสาณปพฺพตาทีสุ ถทฺธาการลกฺขณา ปถวีธาตุ ฯ อิมินาว นเยน เสสาปิ ธาตุโย เวทิตพฺพาฯ เนตํ มม, เนโสหมสฺมิ, น เมโส อตฺตาติ อิทํ ตยํ ตณฺหามานทิฏฺฐิคฺคาหปฏิกฺเขปวเสน วุตฺตํฯ สมฺมปฺปญฺญาย ทฏฺฐพฺพนฺติ เหตุนา การเณน มคฺคปญฺญาย ปสฺสิตพฺพํฯ ทิสฺวาติ สหวิปสฺสนาย มคฺคปญฺญาย ปสฺสิตฺวาฯ อจฺเฉจฺฉิ ตณฺหนฺติ มคฺควชฺฌตณฺหํ สมูลกํ ฉินฺทิฯ วิวตฺตยิ สํโยชนนฺติ ทสวิธมฺปิ สํโยชนํ วิวตฺตยิ อุพฺพตฺเตตฺวา ปชหิฯ สมฺมา มานาภิสมยาติ เหตุนา การเณน นววิธสฺส มานสฺส ปหานาภิสมยาฯ อนฺตมกาสิ ทุกฺขสฺสาติ วฏฺฏทุกฺขํ ปริจฺฉินฺนํ ปริวฏุมํ อกาสิ, กตฺวา ฐิโตติ อตฺโถฯ อิติ สตฺถารา สํยุตฺตมหานิกาเย ราหุโลวาเท (สํ. นิ. 3.91 อาทโย) วิปสฺสนา กถิตา, จูฬราหุโลวาเทปิ (ม. นิ. 3.416 อาทโย) วิปสฺสนา กถิตา, อมฺพลฏฺฐิกราหุโลวาเท (ม. นิ. 2.107 อาทโย) ทหรสฺเสว สโต มุสาวาทา เวรมณี กถิตา, มหาราหุโลวาเท (ม. นิ. 2.113 อาทโย) วิปสฺสนา กถิตาฯ อิมสฺมิํ องฺคุตฺตรมหานิกาเย อยํ จตุโกฏิกสุญฺญตา นาม กถิตาติฯ

8. ชมฺพาลีสุตฺตวณฺณนา

[178] อฏฺฐเม สนฺตํ เจโตวิมุตฺตินฺติ อฏฺฐนฺนํ สมาปตฺตีนํ อญฺญตรํ สมาปตฺติํฯ สกฺกายนิโรธนฺติ เตภูมกวฏฺฏสงฺขาตสฺส สกฺกายสฺส นิโรธํ, นิพฺพานนฺติ อตฺโถฯ น ปกฺขนฺทตีติ อารมฺมณวเสน น ปกฺขนฺทติฯ เสสปเทสุปิ เอเสว นโยฯ น ปาฏิกงฺโขติ น ปาฏิกงฺขิตพฺโพฯ เลปคเตนาติ เลปมกฺขิเตนฯ